Κ. Βεργόπουλος : Δεν αρκεί η κυβερνητική αλλαγή…..

Συνέντευξη στην εφημερίδα ΕΠΟΧΗ*

Το 2014 θα μπο­ρού­σε να θεω­ρη­θεί έ­τος κομ­βι­κό. Ιδίως για την Ελλά­δα. Η κυ­βέρ­νη­ση, κα­ταρ­χάς, λέει ό­τι θα εί­ναι η χρο­νιά που θα αρ­χί­σει η α­νά­καμ­ψη, η χώ­ρα να γί­νει «κα­νο­νι­κή» στο πλαί­σιο της διε­θνούς οι­κο­νο­μίας και ι­δίως της Ευ­ρω­ζώ­νης. Πως το σχο­λιά­ζεις;

Ενό­σω το χρέ­ος της χώ­ρας α­να­πτύσ­σε­ται με ρυθ­μούς τα­χύ­τε­ρους του Α­Ε­Π, αυ­τό δεν ο­νο­μά­ζε­ται υ­γεία, αλ­λά πα­θο­γέ­νεια. Με τους πλέ­ον ε­πω­φε­λείς ό­ρους δα­νει­σμού, το ελ­λη­νι­κό χρέ­ος τρέ­χει με 2,5%, ε­νώ το Α­ΕΠ φέ­ρει αρ­νη­τι­κό πρό­ση­μο ή στην κα­λύ­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση ε­κτι­μά­ται στο 0,6% για το 2014. Ακό­μη και χω­ρίς πλη­ρω­μές χρε­ο­λυ­σίων που έ­χουν με­τα­τε­θεί για το 2025, οι πλη­ρω­μές για τό­κους συ­νε­χί­ζο­νται στο ύ­ψος του 6% του Α­ΕΠ. Αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι η πραγ­μα­τι­κή αύ­ξη­ση του Α­ΕΠ για το 2014 θα εί­ναι 0,6-6= -5,4%. Δη­λα­δή ε­πέ­κτα­ση της ύ­φε­σης και της α­νερ­γίας και ε­πι­βο­λή πρό­σθε­των φό­ρων προς ε­ξα­σφά­λι­ση πρό­σθε­των ε­σό­δων.
 

Έπει­τα, τι ση­μαί­νει ο λε­ο­ντα­ρι­σμός της κυ­βέρ­νη­σης ό­τι το 2014 «θα βγει στις α­γο­ρές»; Πρώ­τον, δεν χρειά­ζε­ται να βγει στις α­γο­ρές, α­φού δια­θέ­τει ε­ξα­σφα­λι­σμέ­νη χρη­μα­το­δό­τη­ση μέ­χρι το 2022. Δεύ­τε­ρον, βγαί­νει ή­δη προ πολ­λού στις α­γο­ρές για να συ­γκε­ντρώ­νει πο­σά για συ­μπλή­ρω­ση των ε­σό­δων της. Τρί­τον, εάν βγει για με­γα­λύ­τε­ρα πο­σά, για­τί ά­ρα­γε να ελ­πί­ζει ό­τι θα δα­νει­σθεί με ευ­νοϊκό­τε­ρους ό­ρους α­πό την Βρα­ζι­λία, η ο­ποία πλη­ρώ­νει γι’ αυ­τό ό­χι λι­γό­τε­ρο α­πό 12%; Η κυ­βερ­νη­τι­κή εμ­μο­νή για την έ­ξο­δο στις α­γο­ρές εί­ναι προϊόν βα­θιάς σύγ­χυ­σης, αλ­λά και κα­θα­ρά δη­μα­γω­γι­κής διά­θε­σης, που σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση κιν­δυ­νεύει να στρα­φεί ε­να­ντίον της. Πό­σο «κα­νο­νι­κή» μπο­ρεί να εί­ναι μια χώ­ρα που δια­τη­ρεί­ται σε κα­τά­στα­ση «έ­κτα­κτης α­νά­γκης» και, με τα μέ­τρα που ε­πι­λέ­γει και ε­φαρ­μό­ζει, ε­πι­δει­νώ­νει μό­νη της τη νο­ση­ρή κα­τά­στα­σή της;

Η α­ντι­πο­λί­τευ­ση, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, λέει ό­τι θα εί­ναι έ­τος κα­μπής, με την έν­νοια ό­τι το πιο πι­θα­νό εί­ναι να γί­νουν ε­κλο­γές και να νι­κή­σουν οι δυ­νά­μεις που θα α­να­τρέ­ψουν αυ­τή την πο­λι­τι­κή και θα αρ­χί­σουν να ε­φαρ­μό­ζουν έ­να δια­φο­ρε­τι­κό πρό­γραμ­μα. Πό­σο πει­στι­κό εί­ναι αυ­τό; Πό­σο ε­φι­κτό; Υπό ποιες προϋπο­θέ­σεις; Λέ­γε­ται ό­τι ε­κεί που έ­χει φτά­σει η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία, δεν μπο­ρεί μό­νη της να ε­πα­νεκ­κι­νή­σει, χρειά­ζε­ται μια ε­ξω­τε­ρι­κή ώ­θη­ση, βοή­θεια. Εί­ναι α­λή­θεια αυ­τό;

Η ε­πα­νεκ­κί­νη­ση της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μίας α­πο­τε­λεί ζω­τι­κή α­νά­γκη για τη χώ­ρα. Ωστό­σο, α­κό­μη και αν ο­λό­κλη­ρο το χρέ­ος δια­γρα­φεί, αυ­τό δεν θα ή­ταν αρ­κε­τό για να α­να­κάμ­ψει η οι­κο­νο­μία, που έ­χει δε­χθεί α­νε­πα­νόρ­θω­τα πλήγ­μα­τα, τό­σο πο­σο­τι­κά ό­σο και ποιο­τι­κά. Το ε­πί­πε­δο δια­βίω­σης του πλη­θυ­σμού έ­χει κα­τέ­βει σε δρα­μα­τι­κά χα­μη­λά ε­πί­πε­δα και οι ε­πεν­δύ­σεις έ­χουν μειω­θεί σω­ρευ­τι­κά κα­τά 80%. Η οι­κο­νο­μία έ­χει στε­γνώ­σει και φυ­σι­κά η κοι­νω­νία, οι θε­σμοί και η δη­μο­κρα­τία. Δεν μπο­ρεί να γί­νει α­πο­λύ­τως τί­πο­τα, εάν δεν α­νοί­ξουν οι θε­σμοί και η δη­μο­κρα­τία, ώ­στε να εν­σω­μα­τώ­σουν ό­σους έ­χουν α­πο­βά­λει και α­πο­κλεί­σει κα­τά την τε­λευ­ταία 4ε­τία. Εάν οι πλη­ρω­μές του χρέ­ους με τους τό­κους δια­γρα­φούν ή με­τα­τε­θούν σε κά­ποιο μα­κρι­νό μέλ­λον, θα χρεια­ζό­ταν α­κό­μη η χώ­ρα σο­βα­ρό ε­πεν­δυ­τι­κό πα­κέ­το τύ­που Σχε­δίου Μάρ­σαλ για την α­νοι­κο­δό­μη­σή της, ό­πως συ­νέ­βη με­τα­πο­λε­μι­κά.
 

Το βά­ρος γι’ αυ­τό πέ­φτει στους ε­ταί­ρους μας που έ­χουν δη­μιουρ­γή­σει και τη ση­με­ρι­νή δρα­μα­τι­κή κα­τά­στα­ση στη χώ­ρα. Αφού η εν­δε­χό­με­νη α­πο­χώ­ρη­ση της Ελλά­δος α­πό την Ευ­ρω­ζώ­νη ε­κτι­μά­ται ως κα­τα­λύ­της για τη διά­λυ­σή της, α­κό­μη και α­πό την Μέρ­κε­λ, θα πρέ­πει ε­πί­σης να γί­νει κα­τα­νο­η­τό ό­τι η α­τέρ­μων ύ­φε­ση μιας χώ­ρας μέ­λους, ό­σο μι­κρή και αν εί­ναι, υ­πο­νο­μεύει τη στα­θε­ρό­τη­τα του συ­νό­λου της Ευ­ρω­ζώ­νης και συ­νε­πώς η τε­λευ­ταία, για τη δι­κή της ε­πι­βίω­ση, έ­χει κά­θε συμ­φέ­ρον να συμ­βά­λει στην α­νόρ­θω­ση ό­λων των χω­ρών με­λών της. Και α­φού η λι­τό­τη­τα έ­χει α­πο­τύ­χει στο να μειώ­σει τα χρέη ως προς τα α­ντί­στοι­χα Α­Ε­Π, θα πρέ­πει η συρ­ρι­κνω­τι­κή πο­λι­τι­κή να ε­γκα­τα­λει­φθεί ως θα­να­τη­φό­ρα για το σύ­νο­λο της Ευ­ρω­ζώ­νης. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν υ­πο­στη­ρί­ζει κά­τι δια­φο­ρε­τι­κό ού­τε κά­τι το και­νο­φα­νές: στην ου­σία μά­χε­ται για τα αυ­το­νό­η­τα. Και αν κα­τα­κτά την ε­μπι­στο­σύ­νη της κοι­νω­νίας, δεν εί­ναι ε­πει­δή ε­παγ­γέλ­λε­ται κά­ποιο άλ­λο κοι­νω­νι­κό σύ­στη­μα, αλ­λά κυ­ρίως ε­πει­δή προ­τάσ­σει την α­πε­μπλο­κή της χώ­ρας α­πό τον ση­με­ρι­νό πα­ρα­λο­γι­σμό που την ε­ξω­θεί στην α­νυ­παρ­ξία.

Πώς α­ντι­με­τω­πί­ζε­ται έ­να μο­ντέ­λο α­νά­πτυ­ξης που δεν ευ­νο­εί τη δη­μιουρ­γία θέ­σεων ερ­γα­σίας, ε­νώ η α­νερ­γία κι­νεί­ται πε­ρί το 30%; Πως μπο­ρεί να το υ­περ­βεί έ­να σχέ­διο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.
 

Αυ­τό το μο­ντέ­λο που πε­ρι­γρά­φεις, α­πο­τε­λεί σή­με­ρα τον ε­φιάλ­τη για ό­λες τις χώ­ρες του κό­σμου. Στη διε­θνή συ­ζή­τη­ση, το ό­νο­μα της Ελλά­δας έ­χει συν­δε­θεί με αυ­τή τη θλι­βε­ρή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Εάν ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έ­χει μέλ­λον, εί­ναι ε­πει­δή α­κρι­βώς α­πορ­ρί­πτει αυ­τό το μο­ντέ­λο και παίρ­νει πρω­το­βου­λίες α­πε­μπλο­κής και ε­ξό­δου απ’ αυ­τό. Αυ­τό προϋπο­θέ­τει βέ­βαια διε­θνή και ευ­ρω­παϊκή στή­ρι­ξη, αλ­λά ε­πί­σης, και μά­λι­στα, α­κό­μη πε­ρισ­σό­τε­ρο ε­σω­τε­ρι­κή στή­ρι­ξη α­πό τις κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις. Το ελ­λη­νι­κό πρό­βλη­μα σή­με­ρα δεν εί­ναι πλέ­ον α­πλά κυ­βερ­νη­τι­κό, αλ­λά βα­θιά κοι­νω­νι­κό. Δεν θα εί­ναι αρ­κε­τή η εν­δε­χό­με­νη κυ­βερ­νη­τι­κή αλ­λα­γή, αλ­λά θα χρεια­σθεί α­πα­ραι­τή­τως η κοι­νω­νι­κή α­φύ­πνι­ση και πρω­το­βου­λία σε ό­λες τις κλί­μα­κες. Και η πραγ­μα­τι­κή ε­ξου­σία δεν βρί­σκε­ται στο πρω­θυ­πουρ­γι­κό γρα­φείο, αλ­λά στην κοι­νω­νία, που θα πρέ­πει να α­να­λά­βει η ί­δια τις τύ­χες της.



Η συ­νερ­γα­σία, κα­ταρ­χάς, SPD – CDU δεν φαί­νε­ται να άλ­λα­ξε τους ά­ξο­νες στους ο­ποίους εί­χε κι­νη­θεί τα τε­λευ­ταία πέ­ντε χρό­νια η Μέρ­κε­λ, ό­σον α­φο­ρά την πο­λι­τι­κή της στην Ευ­ρώ­πη. Αν αυ­τό ι­σχύει, ε­νώ κά­ποιες χώ­ρες πε­ρί­με­ναν το α­ντί­θε­το, τώ­ρα δεν πρέ­πει να πε­ρι­μέ­νει κα­νείς μια ε­πα­να­το­πο­θέ­τη­ση της πο­λι­τι­κής κά­ποιων χω­ρών που ως τώ­ρα α­κο­λου­θού­σαν τη γερ­μα­νι­κή ατ­ζέ­ντα;
 

Με­τά το σχη­μα­τι­σμό της νέ­ας γερ­μα­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης, η Μέρ­κελ δεί­χνει πε­ρισ­σό­τε­ρη εμ­μο­νή στη δια­τή­ρη­ση της Ευ­ρω­ζώ­νης. Ωστό­σο, αρ­κε­τοί α­κό­μη και α­πό την πλευ­ρά της δεν δι­στά­ζουν να δια­λα­λούν ό­τι η Ευ­ρω­ζώ­νη εί­ναι για τη Γερ­μα­νία βά­ρος, απ’ το ο­ποίο θα πρέ­πει να α­παλ­λα­γεί. Δεν εί­ναι α­κρι­βές ό­τι η Γερ­μα­νία ε­γκα­τα­λεί­πε­ται απ’ τους συμ­μά­χους της, δε­δο­μέ­νου ό­τι οι α­ντιρ­ρή­σεις που δια­τυ­πώ­θη­καν στην τε­λευ­ταία συ­νά­ντη­ση των η­γε­τών α­πό πλευ­ράς Ολλαν­δίας, Αυ­στρίας και Φιν­λαν­δίας ή­ταν ό­τι δεν εί­ναι δια­τε­θει­μέ­νες να πλη­ρώ­νουν άλ­λο για «δια­σώ­σεις» χω­ρών που δεν ε­φαρ­μό­ζουν τις φι­λε­λεύ­θε­ρες με­ταρ­ρυθ­μί­σεις. Μπο­ρεί η Γερ­μα­νία να α­πο­μο­νώ­νε­ται, αλ­λά το μπλοκ των συμ­μά­χων της γί­νε­ται πιο ε­πι­θε­τι­κό και αυ­τό ε­ξω­θεί α­κό­μη και σε διά­σπα­ση της Ευ­ρω­ζώ­νης. Ωστό­σο, η α­ντι­πα­ρά­θε­ση που ο­ξύ­νε­ται δεν εί­ναι με­τα­ξύ δη­μο­σιο­νο­μι­κής έ­νω­σης και ε­θνι­κής κυ­ριαρ­χίας. Αλλά με­τα­ξύ πραγ­μα­τι­κής δη­μο­σιο­νο­μι­κής έ­νω­σης και ψευ­δε­πί­γρα­φης. Εάν η έ­νω­ση εί­ναι πραγ­μα­τι­κή, τό­τε η α­πώ­λεια ε­θνι­κής κυ­ριαρ­χίας εί­ναι αυ­το­νό­η­τη. Εάν ό­μως εί­ναι ψευ­δε­πί­γρα­φη, ό­πως σή­με­ρα σχε­διά­ζε­ται με τη λε­γό­με­νη τρα­πε­ζι­κή ε­νο­ποίη­ση, τό­τε η α­πώ­λεια ε­θνι­κής κυ­ριαρ­χίας εί­ναι πε­ριτ­τή, α­δι­καιο­λό­γη­τη και ε­πι­ζή­μια.



Στην τε­λευ­ταία Σύ­νο­δο Κο­ρυ­φής της ΕΕ η κ. Μέρ­κελ συ­νά­ντη­σε δυ­σκο­λίες και υ­πο­χρεώ­θη­κε να μι­λή­σει α­πει­λη­τι­κά. Θυ­μή­θη­κε, κα­ταρ­χάς, την έ­ξο­δο της Ελλά­δας α­πό την ευ­ρω­ζώ­νη και τη συ­νέ­δε­σε α­πο­λύ­τως με την, εν συ­νε­χεία, διά­λυ­σή της. Εί­χα­με, δη­λα­δή, ο­λο­φά­νε­ρα άλ­λη δυ­να­τό­τη­τα δια­πραγ­μά­τευ­σης.

Η Μέρ­κελ ο­μο­λό­γη­σε την α­λή­θεια, ό­τι η ελ­λη­νι­κή α­πο­χώ­ρη­ση θα ή­ταν η αρ­χή του τέ­λους για την Ευ­ρω­ζώ­νη. Η ο­μο­λο­γία αυ­τή ε­πι­τρέ­πει να α­ντι­λη­φθού­με το τι δια­πραγ­μα­τευ­τι­κό ό­πλο α­φή­σα­με α­χρη­σι­μο­ποίη­το. Όμως, εάν προ­βαί­νει σε αυ­τή την ε­ξο­μο­λό­γη­ση, εί­ναι κυ­ρίως για να νο­μι­μο­ποιή­σει τις δη­λώ­σεις υ­πο­τα­γής των ε­θνι­κών κυ­βερ­νή­σεων στις γερ­μα­νι­κές κα­τευ­θύν­σεις. Και εάν υ­πεν­θυ­μί­ζει μό­νη της το εν­δε­χό­με­νο του 1914, εί­ναι για να α­πει­λή­σει τις χώ­ρες μέ­λη, προ­κει­μέ­νου να δε­χθούν την προ­σχώ­ρη­σή τους στο γερ­μα­νι­κό σχε­δια­σμό. Εί­ναι θλι­βε­ρό να προω­θεί­ται κα­θυ­πό­τα­ξη των χω­ρών με­λών υ­πό την α­πει­λή ε­νός νέ­ου 1914. Αυ­τό που πρώ­τη η Γερ­μα­νία θα ό­φει­λε να πα­ρα­σιω­πά, σή­με­ρα το εκ­θέ­τει αυ­τή πρώ­τη στην κοι­νή θέα, λό­γω της α­βου­λίας των ε­ταί­ρων της.

Για­τί α­να­φέρ­θη­κε στο 1914 και στην ευ­ρω­παϊκή ι­στο­ρία Τι α­κρι­βώς τη φο­βί­ζει; Εί­ναι αυ­τό κα­ταρ­χάς θε­τι­κό με την έν­νοια ό­τι η Μέρ­κελ βλέ­πει τη Γερ­μα­νία μέ­σα στην Ευ­ρώ­πη; Για­τί α­ντι­δρά στην τρα­πε­ζι­κή ε­νο­ποίη­ση;
 

Στην πρό­σφα­τη συ­νά­ντη­ση των η­γε­τών, η Μέρ­κελ υ­πε­ρέ­βη τα ε­σκαμ­μέ­να, δε­δο­μέ­νου ό­τι α­παί­τη­σε απ’ τους άλ­λους η­γέ­τες υ­πο­χρεω­τι­κή δέ­σμευ­ση για φι­λε­λεύ­θε­ρες με­ταρ­ρυθ­μί­σεις, α­κό­μη και χω­ρίς έ­γκρι­ση απ’ τα α­ντί­στοι­χα κοι­νο­βού­λια. Αυ­τό ή­ταν πά­ρα πο­λύ και ί­σως της στοι­χί­σει α­κρι­βά. Ίσως αυ­τό να α­πο­δε­δει­χθεί και το κύ­κνειο ά­σμα της α­λα­ζο­νείας της. Αφού δέ­χθη­κε να το α­πο­σύ­ρει, έ­στω και προ­σω­ρι­νά, και δη­λώ­νει α­πο­φα­σι­σμέ­νη να κά­νει τα πά­ντα για τη δια­τή­ρη­ση της Ευ­ρω­ζώ­νης, α­κό­μη και σε α­νοι­κτή α­ντί­θε­ση με τον πρό­ε­δρο της Μπού­ντε­σμπανκ Γε­νς Βάι­ντμαν, ό­πως και με τον εκ­πρό­σω­πό της στην Ε­ΚΤ Γκιορ­γκ Άσμου­σεν, τον ο­ποίο α­πέ­συ­ρε ή­δη απ’ την Φραν­κφούρ­τη, για μια θέ­ση υ­φυ­πουρ­γού στο Βε­ρο­λί­νο. Με­τά την εκ­πα­ρα­θύ­ρω­ση του Γιούρ­γκεν Σταρκ και την ε­ξου­δε­τέ­ρω­ση του Άκερ­μαν, οι «νε­α­ροί λύ­κοι» ε­ξα­κο­λου­θούν να σφά­ζο­νται στην πο­διά της.
 

Το σχέ­διο τρα­πε­ζι­κής ε­νο­ποίη­σης που α­πο­φα­σί­σθη­κε εί­ναι πα­ρα­πλα­νη­τι­κό, δε­δο­μέ­νου ό­τι δεν α­πο­κό­πτει διό­λου τη σύν­δε­ση με­τα­ξύ τρα­πε­ζι­κού χρέ­ους και δη­μο­σίου, αλ­λά τη δια­τη­ρεί και τη θε­σμο­ποιεί, του­λά­χι­στον μέ­χρι το 2026. Έπει­τα, ο­ρί­ζει ό­τι σε πε­ρί­πτω­ση τρα­πε­ζι­κής πτώ­χευ­σης, οι α­πώ­λειες βα­ραί­νουν τους δα­νει­στές, τους με­τό­χους και τους κα­τα­θέ­τες ά­νω των 100.000 ευ­ρώ. Με­τά απ’ αυ­τές τις τρεις κα­τη­γο­ρίες, εάν οι α­πώ­λειες πα­ρα­μέ­νουν, τό­τε πα­ρα­πέ­μπο­νται στα α­ντί­στοι­χα κρά­τη, ε­νώ ο ευ­ρω­παϊκός μη­χα­νι­σμός δεν προ­βλέ­πε­ται να ε­νερ­γο­ποιη­θεί προ του 2026. Ωστό­σο, δεν χρεια­ζό­ταν να γί­νει κα­μιά α­πο­λύ­τως συμ­φω­νία για να κα­λύ­πτο­νται οι α­πώ­λειες απ’ τους δα­νει­στές, τους με­τό­χους και τους κα­τα­θέ­τες, δε­δο­μέ­νου ό­τι αυ­τό α­κρι­βώς ι­σχύει μέ­χρι σή­με­ρα και μά­λι­στα χω­ρίς κα­μιά α­πο­λύ­τως ευ­ρω­παϊκή συμ­φω­νία. Ότι έ­πει­τα απ’ αυ­τούς οι α­πώ­λειες α­να­λαμ­βά­νο­νται α­πό τα κρά­τη ι­σχύει ε­πί­σης, και αυ­τό ή­ταν το πρό­βλη­μα απ’ το ο­ποίο υ­πήρ­χε ελ­πί­δα να α­παλ­λα­γεί το δη­μό­σιο χρέ­ος. Αλλά αυ­τό δεν συ­νέ­βη.Τέ­λος, ο ευ­ρω­παϊκός μη­χα­νι­σμός του 2026, δεν θα έ­χει κα­νέ­να αυ­το­μα­τι­σμό, αλ­λά θα ε­νερ­γο­ποιεί­ται έ­πει­τα α­πό πο­λύ­πλο­κες διερ­γα­σίες και δια­δο­χι­κές α­πο­φά­σεις σε α­πελ­πι­στι­κά πολ­λά ε­πί­πε­δα, ώ­στε τε­λι­κά να μέ­νει κι αυ­τός α­χρη­σι­μο­ποίη­τος. 

* Ο Κώστας Βεργόπουλος είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Η συνέντευξη δόθηκε  στον Παύλο Κλαυδιανό