Πριν λίγο καιρό είχε κυκλοφορήσει στα
μίντια η πληροφορία ότι στις εγκαταστάσεις του CERN υπό τα γαλλοελβετικά σύνορα, είχε
επισημανθεί σωματίδιο με ταχύτητες
υπεράνω της ταχύτητας του φωτός , που θεωρείται ως οριακή στη(γνωστή
τουλάχιστον) φύση…. Η υπόθεση αυτή δεν είχε συνέχεια, καθώς φαίνεται ότι οι νεώτερες μετρήσεις οδήγησαν στη διάψευση των
αρχικών παρατηρήσεων. Στη περίπτωση του σωματιδίου Higgs, προφανώς οι επιστήμονες απεύχονται μια
τέτοια εξέλιξη , αποθέτοντας στο συγκεκριμένο
σωματίδιο πολλές ελπίδες για τη
θεμελίωση μιας πιο συνεκτικής και άρτιας επιστήμης στο συγκεκριμένο πεδίο….
Αυτή η ιστορία του «ελλείποντος σωματιδίου»
που αναζητούσε ο Σκωτζέζος Higgs από τα νιάτα του, από το 1964, μου θυμίζει
ανάλογες αναζητήσεις στο χώρο των βιολογικών επιστημών, για την επισήμανση (πιθανολογουμένων αλλά)
ελλειπόντων εξελικτικών κρίκων…Στις αρχές
της δεκαετίας του 1980 ένα δημοσίευμα του περιοδικού Time αναφερόταν
στην επαναξιολόγηση κάποιων οστών
που βρέθηκαν στη Σιβηρία, η οποία απέδειξε ότι τα οστά ανήκαν σε έναν
ελλείποντα εξελικτικό κρίκο στην οικογένεια των δεινοσαύρων, που είχε την
καταπληκτική ιδιότητα να είναι ιπτάμενος !
Τελικά το συγκεκριμένο είδος καταχωρήθηκε στην εξελικτική του θέση υπό
το ελληνοπρεπές όνομα «Πτερόσαυρος» (Pterosaur), εγώ δε είχα την ευχαρίστηση να καταχωρίσω την σχετική «ειδησούλα» στην «Νέα Οικολογία»….
Βρίσκω το έργο της Φυσικής των
μικροσωματιδίων συναρπαστικό, κι ακόμη βρίσκω ότι αυτό το αίσθημα εκπέμπεται
αυθωρεί και παραχρήμα από το μορφωμένο κοινό, όταν ακούγονται οι νεολογισμοί
που παράγονται για να δηλώσουν μια πραγματικότητα σε διαρκή αποκάλυψη :
«μιόνιο», «νετρίνο του μιονίου», «ταυ», «νετρίνο του ταυ», «Κουάρκ»,
«λεπτόνια», και πάει λέγοντας…
Η Φυσική των μικροσωματιδίων έχει μια
εκθαμβωτική παρουσία στο νοητικό πεδίο, όμως κάποτε μπορεί να παράγει υπερβατικές αντιλήψεις και προβληματικές απεικονίσεις της
πραγματικότητας. Λόγου χάρη η αρχή της
απροσδιοριστίας του Χάϊζεμπεργκ, που ως
διαπίστωση μιας τεχνολογικά προσδιορισμένης
δυσκολίας στην ολιστική παρατήρηση του μικρόκοσμου, οδήγησε κάποιους
να μιλάνε υπερβατικά, για την «ελεύθερη
βούληση του ηλεκτρονίου»… Ανάλογες αντιδράσεις
προκαλούν ιδέες όπως αυτή του «έσχατου σωματιδίου» ή της θεωρίας του
Μπιγκ-Μπανγκ : Σε ένα κόσμο όπου τίποτε δεν είναι «έσχατο» και τελεσίδικο,
κανένα σωματίδιο δεν μπορεί να θεωρηθεί στερούμενο δομής και «τελικό». Όσον
αφορά δε τη θεωρία του μπινγκ-μπανγκ, είναι κι αυτή καθαρά υπερβατική και βασισμένη στις
παρατηρήσεις από μια περιοχή του
«Κόσμου»….
Χρησιμοποιώ εδώ την έννοια του «Κόσμου» σε
αντιδιαστολή με την έννοια του «Σύμπαντος» : Η πρώτη μας μιλάει για ένα πλαίσιο
μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται και η δική μας ζωή, η δεύτερη μιλάει για μια «ολότητα»
- που όμως είναι αδύνατο να εποπτεύσουμε και προφανώς να αγγίξουμε.Ο Ευτύχης Μπιτσάκης
έχει πει πολλά για την καταχρηστική ενσωμάτωση του νεφελοειδούς όρου «Σύμπαν» στον
κοσμολογικό διάλογο…
Πολλά ειπώθηκαν τα τελευταία χρόνια, για
το ότι οι εγκαταστάσεις του CERN και ιδιαίτερα ο LHC (Linear Hadron
Collider – όπερ μεταφράζεται συνήθως «γραμμικός επιταχυντής Αδρονίων», αν και
το Collider έχει την έννοια του τρακαρίσματος μάλλον
παρά του σπινταρίσματος - προσομοίωσαν
συνθήκες που κυριάρχησαν στις απαρχές της δημιουργίας του «σύμπαντος»… Αλλά
η ιδέα μιας εκρηκτικής ανάδυσης του «Σύμπαντος» από το μηδέν του χώρου και το
μηδέν του χρόνου, είναι μια ιδέα κυριολεκτικά «εξω-φρενική»….
Φυσικά δεν είναι περιττή η εργαστηριακή κατασκευή κάποιων συνθηκών
(προσομοίωση) και η μελέτη τους. Ο
κόσμος των συγκλονιστικών ταχυτήτων, των σωματιδίων των «άπειρα» μεγάλων αριθμών και της «άπειρα» μικρής ζωής, των τεράστιων θερμοκρασιών και
συγκρούσεων, είναι αναμφισβήτητα ερευνητέος. Ταυτόχρονα όμως, η εικόνα αυτού
του κόσμου έτσι όπως τη συλλαμβάνω εγώ και οι πιο πολλοί άνθρωποι, μου φαίνεται
πως υπερβαίνει κάθε θρησκευτική εικονοποιία ή κάθε μύθευμα για τη «δημιουργία» του
λεγόμενου «Σύμπαντος». Η φύση είναι πιο πλούσια, πιο γόνιμη, πιο συναρπαστική
από κάθε ανθρωπογενή σύλληψη – έστω κι αν αυτή η τελευταία αυτοσυστήνεται ως
θεογενής : Η μεταφυσική δεν «φτουράει» μπροστά στη φύση….
ΥΓ. Εν όψει, έργο της Μίνας Γκούτη από τη συλλογή "Ματιές στο κύτταρο"
