Μετά
από αγώνα ανάμεσα σε πολλά χαρτιά κατάφερα να ανασύρω ένα παλιό κείμενο που
δημοσίευσα στην εφημερίδα ΕΠΟΧΗ στις 16 Φεβρουαρίου 1992 υπό τον τίτλο «Ο Αγγελόπουλος σουτάρει και ο Σαββόπουλος αποκρούει σε κόρνερ». Τω καιρώ εκείνω ο Αγγελόπουλος γύριζε το
«Μετέωρο βήμα του πελαργού», o Μητροπολίτης Φλώρινας
έκανε το παν για να τον εμποδίσει, ο Σαββόπουλος οργάνωνε συναυλίες για
στρατευμένους ενώ το πρόβλημα της
ονομασίας της ΠΓΔΜ ήταν σε έξαρση. Για το σκεπτικό και τη στάση των δυο
καλλιτεχνών έκανα πέρυσι στις 20.5.2011 αναφορά στον παρόντα ιστότοπο υπό τον
τίτλο : «Σαββόπουλος και
Αγγελόπουλος, βίοι παράλληλοι» http://oikonikipragmatikotita.blogspot.com/2011/05/blog-post_3982.html
Αναδημοσιεύω
αυτούσιο το κείμενό μου της «Εποχής» του 1992 όχι σαν ένα είδος «αντιεπικήδειου»
του Αγγελόπουλου αλλά για να
καταλαβαινόμαστε - εμείς και η «συμπαθής
τάξις» των καλλιτεχνών. Και για να καταλαβαίνουμε ότι ουδείς – οσοδήποτε μεγάλος
- δικαιούται κριτικής ασυλίας …
«Άλλος ένας
βλάκας και ο Σαββόπουλος. Δεν δέχομαι συστάσεις από αγράμματους και κρετίνους .
Ο άνθρωπος φοράει μια σημαία και περιφέρεται στα σύνορα σαν μπαλαρίνα…» - είπε
ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος. Και ο Διονύσης
Σαββόπουλος πλονζάροντας απέκρουσε :
«Ο κ.
Αγγελόπουλος είναι τόσο ανύπαρκτος όσο και η «Μακεδονία των Σκοπίων».
Από μια
σκοπιά αντικειμενικής ….. αθλητικογραφίας, η απόκρουση του Σαββόπουλου δεν ήταν
και πολύ επιτυχής. Ο άνθρωπος εξέλαβε τον αντίπαλο επιθετικό «φορ» ως
ανύπαρκτο, ενώ ήταν και παραήταν υπαρκτός.
Και σύντομα
θα υποστεί το κτύπημα κόρνερ του Αγγελόπουλου, ο οποίος ενισχυόμενος «από τους
όλο και περισσότερους θεατές των έργων του» (όπως καυχιέται σε συνέντευξη στην
ΕΠΟΧΗ της 9.2.92) δεν αποκλείεται να παραβιάσει την αντίπαλη εστία.
Ως εδώ τα
κατάφερε ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος. Όμως, για να λέμε τα πράγματα όπως έχουν, τον
βοήθησαν και κάποιοι «αντίπαλοί» του. Λόγου χάρη ο Μητροπολίτης της Φλώρινας,
που με τις θλιβερές και αντιδημοκρατικές ενέργειές του για την παρεμπόδιση του
γυρίσματος του «Μετέωρου βήματος» παρέσχε άφθονα πιστοποιητικά
«προοδευτικότητας» στο έργο του Αγγελόπουλου.
Αλλά βεβαίως
και οι συντελεστές του έργου έπαιξαν
σημαντικό ρόλο. Όπως ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και η Ζαν Μορώ, που «προφανώς»
επιστρατεύθηκαν για να δώσουν στοιχεία αυθεντικής Ελληνικότητας στο φιλμ. Ο μεν πρώτος έμοιαζε με Ιταλικό ξυλάγγουρο
που είχε συναρμολογηθεί με την ελληνική ομιλία. Η δε Ζαν Μορώ, παρά τις αντίθετες προσδοκίες του
σενάριου, απέπνεε τόσο ερωτισμό όσο η αείμνηστη γιαγιά μου κατά τη διάρκεια της
λειτουργίας των Χριστουγέννων.
Θα πείτε
όμως : Δηλαδή κακό είναι το να χρησιμοποιεί κανείς κανα δυο φίρμες για να
προβληθεί στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα; Όχι βέβαια, δεν εννοούσα αυτό.
Απλούστατα, το ζήτημα είναι ότι δυο –τρεις ή και χίλιες δεκατρείς φίρμες, δεν
επαρκούν για να σώσουν την κατάσταση, όταν θέλεις να πεις κάτι που άλλοι το
έχουν πει άπειρες φορές καλύτερα. Όταν φορτώνεις με 100 κιλά συμβολισμούς και
νοήματα κάθε λεπτό του φιλμ, με συνέπεια οι σκηνές και τα πλάνα του να
βουλιάζουν μέσα στο πέλαγος της ασάφειας. Όταν τα συγκινησιακά στοιχεία
εξουδετερώνονται από το στρες της αποκρυπτογράφησης. Όταν η «υπόθεση» του έργου
είναι καταναλώσιμη μόνο από χαζούς. Όταν στέκεσαι στην επιδερμίδα της
«συνοριοθέτησης» ανθρώπων με ανθρώπους, δίχως να ανατέμνεις κινηματογραφικά τη
ζωή. Τη ζωή που παράγει σύνορα αλλά και εθνικές ταυτότητες, διαφορετικότητες
που μπορούν να συνυπάρξουν και διαφορετικότητες που εκμαιεύουν τη βία και τον
πόλεμο.
Ο Αγγελόπουλος
τα κατάφερε – δε χωράει αμφιβολία. Όλο και περισσότεροι βλέπουν τα έργα του –
παρά το ότι «η κινηματογραφική παιδεία
στη χώρα μας είναι ανύπαρκτη» - όπως λέει κι ο ίδιος στην ΕΠΟΧΗ της 9.2.92. Και
από ό,τι φαίνεται, η ανυπαρξία παιδείας δεν θα τον εμποδίσει και στο μέλλον να
μας παιδεύει με τους γρίφους του. Υποθέτω ότι όσο εμείς θα του ζητάμε απλότητα,
άλλο τόσο αυτός θα μας λέει απλοϊκούς.
Τηρουμένων
των αναλογιών, έχω τη γνώμη ότι δημιουργοί όπως ο Δαμιανός, ο Περάκης ή ο
Βούλγαρης, θα έπρεπε να εισπράξουν ως κατά κεφαλήν επιδότηση τον προϋπολογισμό
της Ελλάδας πολλαπλασιασμένο επί δέκα – αφού είναι γνωστό ότι ο Θ. Αγγελόπουλος
εισέπραξε την μερίδα του λέοντος από τις τρέχουσες επιδοτήσεις προς τον
κινηματογράφο. Συνεχίζοντας τον ίδιο μπανάλ συλλογισμό, θα έλεγα ότι καλό θα
ήταν ο ίδιος να προσεγγίσει το ένα
χιλιοστό της αξίας μερικών παλιών-καλών έργων του Σαββόπουλου - όπως λ.χ. το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για το Νίκο».
Όχι για τίποτε άλλο, αλλά να, έτσι, για να καταλαβαίνει ποιους λέει βλάκες.
Γιάννης
Σχίζας
ΥΓ. Η φωτογραφία (Alefanto furiozo..) από άγνωστη πηγή του διαδικτύου
