ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ….

Τελικά έγινε κι αυτό : Οι Μητρικές γλώσσες, όπως τόσες και τόσες υποθέσεις, απέκτησαν την «Παγκόσμια Ημέρα» τους, που είναι η 21η Φεβρουαρίου. Η πρωτοβουλία ήταν της UNESCO, οι δε «Οικολόγοι Πράσινοι» (ΟΠ) βρήκαν την ευκαιρία να απασχολήσουν το «αργούν» πολιτιστικό δυναμικό τους με την παραγωγή μιας ανακοίνωσης : Στην οποία γινόταν λόγος για την προώθηση της γλωσσικής πολυμορφίας εκ μέρους της UNESCO και τη διάσωση των ολιγότερο ομιλουμένων γλωσσών, «καθώς θεωρείται ότι χιλιάδες γλώσσες θα εξαφανιστούν τα επόμενα εκατό χρόνια». Η εμπλοκή των ΟΠ στη συζήτηση για το γλωσσικό δεν είναι άστοχη, εάν λάβει κανείς υπόψη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε μια συγκεκριμένη « πολιτική περιοχή» : Όπου το κάθε αριστερίστικο γκρουπούσκουλο και ο κάθε κομφορμιστής υπό την παντιέρα του εκσυγχρονισμού, εύχεται de profundis την ταχεία εξάλειψη των ενοχλητικών και διασπαστικών ιδιαιτεροτήτων που παρεμποδίζουν τον θρίαμβο του κομμουνισμού ή της αγοράς αντιστοίχως ….Το θέμα όμως είναι ότι η ιδέα των «απειλούμενων με εξαφάνιση γλωσσών» δεν έχει το ίδιο νόημα με την προβληματική περί απειλουμένων φυσικών ειδών και βιοποικιλότητας. Μια οποιαδήποτε γλώσσα ή διάλεκτος δεν μπορεί να προσομοιωθεί με τον πληθυσμό των αργυροπελεκάνων, που σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Ορνιθολογικής χτυπήθηκε από την ανευθυνότητα κάποιων αλητήριων….. Η ιστορία ήταν το θέατρο πολλών μορφών βίας, μεταξύ άλλων και της γλωσσικής. Παρά το γεγονός ότι η καταστολή της γλωσσικής διαφορετικότητας εν μέρει συνεχίζεται, κύριο πλέον πρόβλημα είναι η διαμόρφωση μιας συμβιωτικής σχέσης μεταξύ των διαφορετικών γλωσσικών συστημάτων – είτε συνιστούν «είδη» με διακριτά δομικά χαρακτηριστικά (γραμματική, συντακτικό κλπ) είτε «ποικιλίες» (διαλέκτους) στα πλαίσια μιας γλώσσας. Ακόμη πιο σημαντικό είναι το πρόβλημα της συνύπαρξης με κάποιες γλώσσες «κυριαρχικής επιρροής» : Όπως ήταν τα Γαλλικά μέχρι το μισό του αιώνα που μας πέρασε και μετά έγιναν τα Αγγλικά. Η ιδέα των «κατώτερων» και «ανώτερων» γλωσσών είναι φυσικά μια ανόητη ιδέα, όμως υπάρχουν και άλλες προβληματικές ιδέες. Σύμφωνα με μια γλωσσική μεταφυσική, η έξωση μιας γλώσσας ή διαλέκτου από το επικοινωνιακό και πολιτιστικό πεδίο θεωρείται απώλεια , όμως η οικουμενική εξέλιξη εμπεριέχει ΚΑΙ την θνητότητα αλλά ΚΑΙ την ανάδυση αρτιότερων και πληρέστερων γλωσσικών κωδίκων. Η γλώσσα παρακολουθεί τη ζωή μιας συλλογικότητας, γι αυτό και η Φοινικική γλώσσα έχει εκλείψει χωρίς να αφήσει απογόνους…Το αντίστοιχο όμως δεν συμβαίνει υποχρεωτικά : Μια συλλογικότητα δεν εκλείπει μετά τον σχετικό παραμερισμό του γλωσσικού της οργάνου, όπως στην περίπτωση λαών του Ειρηνικού, που «βολεύθηκαν» με τις κρεολές γλώσσες, δηλαδή την προσαρμογή των Αγγλικών ή Γαλλικών στην ιδιαιτερότητά τους… Σε περιπτώσεις όπως τα Τσακώνικα της Πελοποννήσου, τα Αρβανίτικα της Αττικής και τα Ουαλικά του Ηνωμένου Βασιλείου, συγκλίνουσες πληροφορίες δείχνουν ότι τα συγκεκριμένα «επικοινωνιακά συστήματα» είναι σε υποχώρηση, λόγω της έλξης που ασκούν «κοντινά» γλωσσικά συστήματα : Όμως οι συλλογικότητες που αποτέλεσαν τη βάση αυτών των επικοινωνιακών κωδίκων δεν χάνονται και δεν αποβάλλουν την εντοπιότητά τους.. Πριν λίγο καιρό είχα παρακολουθήσει την παρουσίαση ενός βιβλίου στην ποντιακή διάλεκτο, όπου μεταξύ των ομιλητών ήταν και η Μαριάννα Τζιαντζή της «Καθημερινής». Η εντύπωση που αποκόμισα από αυτή τη συγκινητική αναφορά σε μια ελληνική (αλλά ακατανόητη σε μένα) διάλεκτο, είναι ότι η διατήρηση μιας ιδιαιτερότητας μπορεί μεν να στηρίζεται σε συναισθηματικές φορτίσεις, όμως η σημασία δεν παύει να βρίσκεται στην κοινοποίηση αυτών των φορτίσεων στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο . Είναι όπως κάτι ακαταλαβίστικα ποιήματα, που θα μπορούσαν να διαρρήξουν το κέλυφος της ατομικότητας του ποιητή και να πάνε στον αναγνώστη – αν ο ποιητής είχε καταλάβει ότι όντας ακατανόητος, προδίδει το ποιητικό του μήνυμα…. Η άσκηση βίας στον επικοινωνιακό χώρο και η απεμπόληση της μητρικής γλώσσας είναι οπωσδήποτε κακό. Κακό όμως είναι και η θεώρηση όλων των υπαρκτών γλωσσών ως βιώσιμων : Κάποιες από αυτές «δεν θα τη βγάλουν» στον αιώνα που διανύουμε, εκτός αν υποστηριχθούν από τις ίδιες τις συλλογικότητες των ομιλητών και φυσικά συνδεθούν με πρακτικές επικοινωνιακές ανάγκες – που μπορεί να είναι ακόμη και η καλλιτεχνική έκφραση ή η έκφραση συναισθημάτων….. Η γλωσσική βία – όπως ήταν λ.χ. στη περίπτωση της Τουρκίας η απαγόρευση της Κουρδικής γλώσσας - ή η αθέμιτη γλωσσική επιβολή κάποιων ισχυρών γλωσσών, μπορούν και πρέπει να είναι θέμα μιας Οικουμενικής πολιτικής, ενάντια μάλιστα στον «πρακτικισμό» και στην «βολικότητα» που διέπει τη λογική της Νέας Τάξης . Στην όλη όμως περίπτωση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και ο γλωσσικός αυτό-βιασμός, που είναι κάτι αντίστοιχο με το αυτογκόλ στο ποδόσφαιρο : Όπως λόγου χάρη στη περίπτωση των κομπλεξικών που σνομπάρουν με τα δευτεροκλασάτα Αγγλικά τους, ή κάποιων ροκάδων του γλυκού νερού, που προσπαθούν να κάνουν τέχνη με τα λόγια μιας γλώσσας που δεν έχουν βιώσει……

Νομίζω ότι η ιδέα της ταρίχευσης μιας πεθαμένης ή θνήσκουσας ντοπιολαλιάς μέσω της επιδότησης κάποιων ομιλητών, κάποιων πανεπιστημίων κλπ. με στόχο τη σωτηρία πολιτιστικών στοιχείων, είναι τελείως γραφειοκρατική. Οι πεφωτισμένοι διεθνείς παράγοντες που θέλουν να σώσουν κάτι που η ζωή δεν θέλει να σώσει, μάλλον συνιστούν μια τοξική κατάσταση και μια προπόνηση για μελλοντικές άνωθεν«σωτηρίες»…..

YΓ

Περισσότερα δες στο "ΟΡΘΗ ΓΡΑΦΗ" της 15.2.2011