ΤΑ ΟΠΩΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο Μπιλ Μόλισον, Αυστραλός μελετητής εναλλακτικών συστημάτων καλλιέργειας , εκτός αλλά και εντός (!)του αστικού χώρου, αναφερόταν κάποτε στα «φαγώσιμα τοπία»(edible landscapes)που θα’ πρεπε να υπάρχουν στις πόλεις : Δηλαδή στα τοπία που θα εμπεριείχαν όχι μόνο καλλωπιστικά αλλά και «παραγωγικά» δένδρα, με χρήσιμους καρπούς…Για την Αθήνα αυτό θα σήμαινε, μεταξύ άλλων, λιγότερες νεραντζιές και περισσότερες χαρουπιές , πορτοκαλιές , μουριές και φραγκοσυκιές, αν και πολλοί θα μπορούσαν να αντιτάξουν ότι το νεράντζι αποτελεί πρώτη ύλη για ένα τρομερό γλυκό….

Η ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου για «Τα οπωροφόρα της Αθήνας» δεν στοχεύει πρωτίστως σε ένα είδος «φυτογνωσίας» μέσα στα πλαίσια μιας κακοπαθημένης πόλης, όμως η φυτογνωσία προκύπτει από την αφήγησή του σαν ένα είδος παράπλευρης ωφέλειας. Το όφελος βεβαίως δεν είναι αμελητέο, λαμβανομένων υπόψη των διαθέσεων του μπεστσελεριτζή συγγραφέα Σωτήρη Δημητρίου, που με το ομώνυμο έργο του ενέπνευσε το σενάριο στον Παναγιωτόπουλο : Γιατί η στόχευση σκηνοθέτη και συγγραφέα αφορά σε σημαντικό βαθμό την περιγραφή της εγχώριας «ανθρωποπανίδας» - για να μεταχειριστώ έναν ξεκαρδιστικό όρο, που όμως χρησιμοποιούσε τελείως μα τελείως στα σοβαρά ένας υποστηρικτής υδροηλεκτρικού φράγματος στην Βάλια Κάλντα…

Η ταινία είναι αυτοβιογραφική, σαρκαστική, αντισυμβατική χωρίς να γίνεται γριφώδης, ευρηματική χωρίς να αποτελεί ένα σύνολο από «αστειάκια». Αλλά επειδή ο υποφαινόμενος , όπως κάθε οικολογίζων, έχει μέσα του τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα του ανέκδοτου «ο τρελός με το λάστιχο»,δεν θα μπορούσε να αντέξει στον πειρασμό της φυγής από το θέμα της ταινίας και του σχολιασμού κάποιων «χρησίμων» δένδρων της πόλης. Η δουλειά αυτή θα γινόταν χίλιες φορές καλύτερα από έναν εμπνευσμένο εκπαιδευτικό όπως ο Ανδρέας Κασέτας, που είχε εντυπωσιάσει το ακροατήριο του επιστημονικού σεμιναρίου της Ελάτης το 2009 με μια υπέροχη και πολυπρισματική προσέγγιση των δένδρων …

Τέλος πάντων όμως, ο καθένας ό,τι μπορεί : Κι εγώ δεν θα μπορούσα παρά να αναφερθώ στις ελιές και στις χαρουπιές του Αττικού Άλσους. Νομίζω, χωρίς να είμαι σίγουρος, ότι και οι δύο αυτές περιπτώσεις δένδρων είναι κατάλοιπα της εποχής Τρίτση στο Δήμο Αθηναίων, που ήθελε φυτεύσεις τοπικών ειδών, με αντοχή και μικρές απαιτήσεις «κηπουρικής» φροντίδας. Πριν κάμποσο καιρό, σε μια ευνοϊκή χρονιά για την ελαιοσυλλογή, είχα διαπιστώσει στο Αττικό Άλσος ότι οι πραγματικά άφθονες ελιές μαζεύονταν από διάφορους ανθρώπους για προσωπική τους χρήση. Αντίθετα τα χαρούπια ωρίμαζαν πάνω στα δένδρα και κατέληγαν στο έδαφος, μέχρι τελικής σήψης. Η κατάσταση αυτή μου προκαλούσε ιδιαίτερη δυσαρέσκεια, όταν έβλεπα τις γερμανικές «χαρουπολάτες»(= σοκολάτες από χαρούπι) να είναι παρατεταγμένες προς πώληση σε ένα υγειϊνάδικο…

Πιστεύω ότι η κουβέντα για τα φυτά της πόλης και τη «φαγωσιμότητά» τους είναι γενικώς μέσα στο πνεύμα της συγκυρίας. Ότι η ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου εντάσσεται μέσα στο «μνημονιακό» σκηνικό, καθότι φέρνει στην οθόνη ένα χαρακτήρα που δεν είναι κλοσάρ αλλά τη βγάζει στο πρόχειρο : που ανεβάζει και ξανανεβάζει τα παντελόνια του ελλείψει ζώνης , που περνάει το χειμώνα με μια παμπάλαιη στρατιωτική χλαίνη. Δεν νομίζω ότι εκεί κυρίως σημάδευε ο συγγραφέας Σωτήρης Δημητρίου, αλλά οπωσδήποτε κάποια σκάγια πήραν και την τρέχουσα μιζέρια…..