ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΟΧΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ

Της Μάρως Ευαγγελίδου

Στη μνήμη του Γιώργου Ντούρου

Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Γιώργο πριν μερικά χρόνια στο σπίτι του Γιάννη Σχίζα, και ένοιωσα αμέσως αυτό που λέμε "είδε ο γύφτος τη γενιά του και αναγάλλιασε η καρδιά του"! Δημόσιοι υπάλληλοι και οι δύο, αριστεροί, με προβληματισμό και δράση πέραν των τειχών του δημοσίου, αλλά με πρώτη μέριμνα την αξιοποίηση του υπηρεσιακού μας ρόλου για την υλοποίηση των οραμάτων, παρά την αναγκαία μάχη για υπέρβαση των διοικητικών στεγανών και αγκυλώσεων. Με απασχολούσε τότε –όπως πάντα- η ανεπάρκεια της κανονιστικής πολιτικής (ΠΔ/τα ελέγχου χρήσεων και δόμησης) για την ουσιαστική προστασία, της «περιαστικής φύσης» και όχι «περιαστικού πράσινου», διάκριση που οφείλω στον Γ Σχίζα.

Του μίλησα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω στον Οργανισμό Αθήνας, στην προσπάθεια εισαγωγής αρχών σχεδιασμού στον παράκτιο χώρο και καθιέρωσης μιας αντίληψης «οικειοποίησης» και όχι «αξιοποίησης» του δημόσιου χώρου, για τις ακρότητες αιτημάτων όπως η πλήρης απαγόρευση εστιατορίων στις ακτές, αλλά και την αδυναμία υπέρβασης της θεώρησης άσπρο-μαύρο και ανατροπής των καθιερωμένων πρακτικών, λόγω των στεγανών και της αντιπαλότητας μεταξύ του αυτοπεριοριζόμενου κανονιστικού σχεδιασμού και, της δυναμικά ανερχόμενης διαχειριστικής αντίληψης «οικονομικής αξιοποίησης».

Τον ρώτησα για τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκούν οι δασικές υπηρεσίες σε φυτεύσεις Δήμων στα περιαστικά δάση και με έπεισε για την αναγκαιότητα του, λόγω της έλλειψης παιδείας των δήμων που σπεύδουν -μαζί με τη φύτευση- να κάνουν ʽεργολαβίεςʼ του τύπου ασφαλτοστρωμένα πάρκιγκ, τσιμεντοστρωμένοι πεζόδρομοι ή σιδερόφρακτες περιφράξεις, επειδή με αυτού του τύπου τα έργα είναι … εξοικειωμένοι.
Συμφωνήσαμε για την πρωτοποριακή πρόβλεψη του ΡΣΑ για δίκτυο διαδρομών σύνδεσης των ορεινών όγκων με τις ακτές και τον ρώτησα, πως θα έβλεπε έναν αντίστοιχο προβληματισμό στα βουνά, δηλαδή να σχεδιάσουμε πορείες πεζών και ποδηλάτων, καθιστικών και στάσεων θέας ή ακόμα και μικρών περιπτέρων για να προσελκύσει το βουνό επισκέπτες που θα μάθουν να το σέβονται και να το αγαπούν, χωρίς όμως να ανοίξουμε παράθυρα «αξιοποίησης». Και είχε έτοιμη τη λύση: μου μίλησε για την Υπουργική Απόφαση (ΥΑ)«Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν τη δημιουργία χώρων διημέρευσης και υπαίθριας αναψυχής στα δάση και στις δασικές εκτάσεις της χώρας» (ΦΕΚ 170Δ/95).

Πρόκειται για ένα νομοθέτημα – φαντάζομαι ότι θα είχε συμβάλλει στην έκδοσή του- που συνδέει ακριβώς θέματα σχεδιασμού και διαχείρισης, προσδιορίζοντας αφενός τα όρια των παρεμβάσεων (ύφος, υλικά, κλίμακα), αφετέρου τις διαδικασίες διοικητικών συνεργασιών μεταξύ ΟΤΑ, δασικών υπηρεσιών, ή ιδιωτών. Λέει χαρακτηριστικά: «τα οποιαδήποτε έργα και κατασκευές θα γίνονται με βάση τις αρχές αρχιτεκτονικής του τοπίου, του βαθμού αντοχής του φυσικού περιβάλλοντος για τις διάφορες δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής και γενικότερα της προστασίας και βελτίωσης των συνθηκών διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος που πάντοτε θα τίθεται σαν πρωταρχική και ανυποχώρητη προϋπόθεση».
Ανά πάσα στιγμή, μπορεί κανείς να έχει επιφύλαξη για την φερεγγυότητα της διοίκησης στην τήρηση αυτών των αρχών και να εκτιμά ότι καλλίτερα να απαγορεύσουμε πλήρως π.χ. τα περίπτερα, προκειμένου να αποφύγουμε το ξεχείλωμα της παρέμβασης. Φαίνεται ότι υπʼ αυτή την ανησυχία, η πρόσφατη Απόφαση της ΕΕ του ΟΡΣΑ (Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας)για τον ορεινό όγκο Υμηττού -που υιοθέτησε, επί τέλους, αυτήν την ΥΑ- απέκλεισε πλήρως τα «μικρά ξύλινα λυόμενα οικήματα…για απλή διάθεση αναψυκτικών, σάντουιτς κλπ». Επειδή πρόσφατα έζησα με απελπισία το καθαροδευτεριάτικο γλέντι ηπειρωτών στον Υμηττό /Ηλιούπολη, με απίστευτη ηχορύπανση αλλά και άφθονη πλαστική ρύπανση από τα δοχεία της διατιθέμενης φασολάδας, κατανοώ και συμμερίζομαι κάθε επιφύλαξη.

Αναρωτιέμαι όμως ως πότε θα υποχωρούμε από τις αρχές μας, σε αντιπαράθεση με αυτές του μέσου Ελληνάρα… Δεν είναι καλύτερα να απαγορεύσουμε τα αυτοκίνητα παρά τα περίπτερα στον Υμηττό; Είμαστε ή δεν είμαστε ενεργοί πολίτες που αγωνιζόμαστε να κληρονομήσουμε νέα ήθη στα παιδιά μας; Είναι ή δεν είναι ο ΟΡΣΑ ο φορέας που οφείλει να διαδώσει αυτά τα νέα ήθη για την αειφόρο ανάπτυξη της Αθήνας; Μπορούμε να επιβάλλουμε στη διοίκηση και στους πολιτικούς την ευθύνη τήρησης της νομοθεσίας ή θα προστρέχουμε πάντα σε λύσεις τύπου «πονάει μάτι κόψει κεφάλι», που εν τέλει καλλιεργούν την πολιτική διγλωσσία της απαγόρευσης/ανοχής; Τι θάλεγε άραγε ο Γιώργος –ως Δ/ντής αισθητικών δασών- γιʼ αυτά το διλήμματα;

Και μια τελευταία επισήμανση: η ημερήσια διέξοδος στην «περιαστική φύση» (βουνό και θάλασσα) όπως και τα μητροπολιτικά πάρκα είναι ο μόνος τρόπος ανατροπής του μικροαστικού ονείρου ποιότητας ζωής, του «εξοχικού». Είναι μια σίγουρη μέθοδος ανάσχεσης της αστικής διάχυσης, που εφαρμόζεται στην σύγχρονη πολεοδομία ως εργαλείο της «συμπαγούς πόλης»: να κάνουμε φιλική την περιαστική φύση, να φέρουμε την εξοχή στην καθημερινότητά του αστού, ώστε να την αγαπήσει και να τη διαφυλάξει ο ίδιος χωρίς το βούρδουλα του νομοθέτη.....

ΑΥΓΗ - "ΔΑΙΜΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ", 9.5.2010

ΥΓ από το Γιάννη Σχίζα

Τα "μνημόσυνα" δημιουργούν μερικές φορές απώθηση στους νεώτερους, ή την αίσθηση ότι πρόκειται περί αναμασημάτων χωρίς αναφορά στις ανάγκες του παρόντος. Όμως το έργο και οι σκέψεις του Γιώργου Ντούρου υπερέβαιναν τον ορίζοντα της ζωής του. Γι αυτό και θα παραμείνουν λειτουργικές επ' αόριστο, και μάλιστα ιδιαίτερα χρήσιμες σε ένα σκηνικό "οικονομιστικό" όπως το σημερινό, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα τρέχοντα ελληνικά ζητήματα παραμερίζοντας τους προβληματισμούς για ποιότητα ζωής... Ακόμη πολλές από τις ιδέες του Γ.Ντούρου θα μείνουν λειτουργικές και μάχιμες, γιατί είχαν μια φουτουριστική χροιά. Γιατί δεν αναφέρονταν απλά και μόνο στις ανάγκες ορθολογικής διαχείρισης του παρόντος , αλλά προωθούσαν δυνατότητες και καινοτομίες στη χρήση του χώρου. Στον υποφαινόμενο θα μείνει αξέχαστη η σύλληψή του Γ.Ν για την αξιοποίηση του οπτικού ορίζοντα των Τουρκοβουνίων, ως αντίδοτο σε μια πόλη χωρίς ορίζοντες, χωρίς πολλά "στέκια" για την πρόσληψη "ολικών εικόνων" . Συμπλεύσαμε σε αυτό και σε άλλα ζητήματα, που εμπεριείχαν ανατροπές στην κατάσταση των αστικών λειτουργιών και του αστικού τοπίου...