Οφείλουμε ένα συγγνώμη στους ήρωες του 1821

της Μαρίας Νεγρεπόντη - Δελιβάνη

Η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της επανάστασης του 1821 βρίσκει, δυστυχώς, την Ελλάδα σε μια από τις δραματικότερες φάσεις της ιστορικής της διαδρομής. Μετά από μία μακρά, σχετικά, περίοδο αξιόλογων επιτευγμάτων, σε όλους τους τομείς της εθνικής της υπόστασης, της κοινωνικής ανέλιξης, της προόδου των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά και της οικονομικής της ανάπτυξης, η πατρίδα μας βρέθηκε στη δίνη μιας απύθμενης παρακμής.

Δεν αναφέρομαι, κυρίως και αποκλειστικά, σε αυτό καθεαυτό το έλλειμμα-χρέος, των οποίων ο σπασμωδικός τρόπος με τον οποίον σύρθηκαν και διαπομπεύθηκαν στο ευρωπαϊκό προσκήνιο, και κυρίως οι αλλεπάλληλοι και σαφώς ανορθόδοξοι χειρισμοί αντιμετώπισής τους εγείρουν πολυάριθμα όσο και αναπάντητα ερωτηματικά (με τα οποία προβληματίστηκα, εκτενώς, όλα αυτά τα χρόνια, σε προφορικό και γραπτό λόγο μου, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό).

Στο σύντομο αυτό σημείωμά μου αισθάνομαι την ανάγκη να επικοινωνήσω με κάθε προβληματιζόμενο Έλληνα, εκφράζοντας την απορία μου, για το πώς και το γιατί ο ελληνικός λαός παρέμεινε σε κατάσταση, περίπου, χειμερίας νάρκης, και δεν αντέδρασε στη σωρεία των όσων απαράδεκτων του επιβάλλονται επί δέκα συνεχή χρόνια. Πως, δηλαδή, δεχθήκαμε πειθήνια να περιέλθουμε σε κατάσταση ουσιαστικής δουλείας, παρότι αυτή είχε καταργηθεί επί Σόλωνος, σε ότι αφορούσε τα χρέη.

Με την ανακοίνωση του εορτασμού των 200 ετών, από το λαμπερό και ηρωικό ’21, θεώρησα ότι, επιτέλους, μας δίνεται μια θαυμάσια ευκαιρία, κάπως ως από μηχανής Θεός, για να αφυπνιστούμε και να εμπνευστούμε, από τους αγώνες των ένδοξων προγόνων μας, για ανεξαρτησία, ελευθερία, αξιοπρέπεια και εθνική κυριαρχία. Ήταν, πράγματι, μια ανέλπιστη τύχη, η χρονική συγκυρία αυτής της μεγάλης εθνικής επετείου, με το απελπιστικό, από κάθε οπτική γωνία, ελληνικό “τώρα”.

Οι αμόρφωτοι του ’21

Αυτό το “τώρα” που, ενώ τα πάντα διακυβεύονται στον τόπο μας, αναβίωσε και φωταγώγησε ξανά τα θαυμαστά έργα των ηρώων-προγόνων μας, για να μας εμψυχώσουν και να μας κάνουν υπερήφανους, αλλά και για να μας παροτρύνουν να εγκαταλείψουμε αυτήν την πορεία ντροπής, αναζητώντας με όλους τους τρόπους τη χαμένη εθνική μας ανεξαρτησία.

Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους ήρωες του ’21 ήταν αμόρφωτοι και χωρίς το λούστρο των σαλονιών και της κοινωνικής παιδείας. Ωστόσο, είχαν τη μεγαλοσύνη να θέσουν ως απόλυτη προτεραιότητα της ζωής τους την απελευθέρωση της υπόδουλης πατρίδας. Είναι, συνεπώς, αδιανόητο να αισθανόμαστε ντροπή γι’ αυτό που ήταν, ή που δεν ήταν και να τολμούμε να δηλώνουμε ότι στη γιορτή θα «αποφύγουμε την προβολή ανάλογων πτυχών του ‘21».

Θεωρώ, συνεπώς, δεδομένο ότι ο εορτασμός αυτής της επετείου των 200 ετών δεν είναι δυνατόν να έχει διαφορετικό προσανατολισμό από ένα νέο αγώνα επικαιροποίησης των ιδανικών του ’21. Πράγματι, δεν νοείται οποιοσδήποτε άλλος στόχος αυτού του εορτασμού, έξω από την καταρχήν νοερή δική μας συγγνώμη, προς εκείνους τους ήρωες του ‘21, επειδή ανεχθήκαμε την άτυχη παρένθεση των πεπραγμένων μας (ιδίως, αλλά όχι μόνο) των δέκα αυτών τελευταίων ετών.

Τα σημερινά ΟΧΙ

Εξυπακούεται βέβαια ότι μαζί με τη συγγνώμη οφείλουμε και όρκο τιμής πως εφεξής θα πάψουμε να προδίδουμε τους αγώνες του ‘21. Δηλαδή, και πιο συγκεκριμένα, ότι τα συνεχή και εξευτελιστικά ΝΑΙ-ΝΑΙ, που είπαμε και κυρίως υπογράψαμε στο διάστημα αυτών των τραγικών δέκα ετών, αυτά τα ΝΑΙ που μας βύθισαν σε οδύνη και εθνική αναξιοπρέπεια, αυτά τα ΝΑΙ, που αν δεν αντιδράσουμε αμέσως τώρα, θα μας κρατήσουν αλυσοδεμένους για πολλές ακόμη δεκαετίες, θα αγωνιστούμε για να τα μεταλλάξουμε σε βροντερά ΟΧΙ.

ΟΧΙ στο ξεπούλημα της πατρίδας μας. ΟΧΙ στην απομύζηση του εθνικού μας πλούτου, με ταυτόχρονο αποκλεισμό κάθε αναπτυξιακής μας δυνατότητας. ΟΧΙ στα δρακόντεια πρωτογενή πλεονάσματα, για τα οποία επιπλέον μας θέλουν και “ικανοποιημένους” και “υπερήφανους’», επειδή δεν θέτουμε όριο στην εξαθλίωσή μας. ΟΧΙ στην ουτοπία μιας ανάπτυξης που είναι αδύνατον να έρθει, όσο προσκυνούμε τα Μνημόνια. ΟΧΙ στην παραχώρηση εθνικών εδαφών μας. ΟΧΙ στην αποθήκευση, στο έδαφός μας, εξαθλιωμένων-κατακαημένων προσφύγων-μεταναστών, τους οποίους δημιούργησε η ΕΕ, εξαιτίας της αδυναμίας, ή της άρνησής της να εξεύρει λύση.

Είναι σίγουρα πρόωρη η όποια μορφή αντιρρήσεων και κριτικών σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές, που θα επιλεγούν, τελικώς, για τον εορτασμό αυτής της επετείου. Όμως, τα όσα ολίγα ακούστηκαν δημιουργούν ανησυχίες για τη συνέχεια. Εκκινώ, βέβαια, από την υπόθεση, ότι ο κυρίαρχος στόχος αυτού του εορτασμού οφείλει να οριστεί σε κάθε του λεπτομέρεια από την Κυβέρνηση, έτσι που ο ρόλος της επιτροπής για τον εορτασμό του ’21 να περιορίζεται στην προσπάθειά της να τον εκτελέσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Απαράδεκτα “αν”

Οι ανησυχίες μου, συνεπώς, δεν αφορούν στα μέλη της επιτροπής για την προετοιμασία της εθνικής μας γιορτής. Θα προσπαθήσω να συνοψίσω αμέσως στη συνέχεια τι πιστεύω ότι θα αποτελούσε απαράδεκτη βάση αυτής της γιορτής. Θα ήταν απαράδεκτο αν:

Πρώτον, γινόταν προσπάθεια ωραιοποίησης και συνεπώς απόκρυψης της οδυνηρής ελληνικής πραγματικότητας. Ο εφιάλτης των Μνημονίων είναι πάντοτε μαζί μας, και αν εξακολουθήσουμε να μεταμφιέζουμε το μαύρο σε άσπρο, θα παραμείνουμε στην ίδια οικτρή θέση, τουλάχιστον ως το 2060.

Δεύτερον, υποστηρίζαμε ότι «ήρθε η ανάπτυξη», όταν αυτό που βιώνουμε μετά από 8 χρόνια αρνητικής μεταβολής του ΑΕΠ, είναι ένα χλωμότατο και ανεπαρκέστατο 1.5% (και αμφίβολο αν παραμείνει μέχρι τέλους και αυτό). Όταν, ταυτόχρονα, η ιδιωτική επένδυση είναι αρνητική, η ιδιωτική κατανάλωση είναι η χαμηλότερη στην ΕΕ και η χώρα μας είναι η μοναδική με αρνητική αποταμίευση, σταθερά, επί σειρά ετών. Όταν, ακόμη, εξακολουθεί ακάθεκτη η αιμορραγία των νέων μας στο εξωτερικό, που αποτελεί την κυρία αιτία φαινομενικής μείωσης της ανεργίας. Και όταν τέλος η πλειονότητα των νέο-προσληφθέντων αμείβεται με 400 ευρώ τον μήνα.

Τρίτον, σναφερόμαστε ως κατόρθωμα στο χαμηλό, όντως, επιτόκιο του εξωτερικού μας δανεισμού. Χωρίς, ωστόσο, να συμπληρώνουμε, αυτή μας την ικανοποίηση με την προσθήκη ότι σε παγκόσμια σχεδόν βάση τα επιτόκια είναι αρνητικά, δικαιολογώντας έντονη ανησυχία σχετικά με την αναβίωση της θεωρίας του Alvin Hansen περί της έλευσης του σταδίου αέναης ανάπτυξης ή περί της αναμονής μιας νέας μεγάλης κρίσης.

Το ουσιαστικό μήνυμα των εορτών

Τέταρτον, αντιμετωπίζαμε τους εταίρους μας με αισθήματα υποταγής και ευγνωμοσύνης, διότι δήθεν μας «έσωσαν», παρότι ευθαρσώς οι ίδιοι ομολόγησαν ότι «μας κατάστρεψαν για να σώσουν τις τράπεζές τους». Και όταν, ακόμη, η Γερμανία αρνείται με το έτσι θέλω να « πληρώσει τα τεράστια χρέη της προς την Ελλάδα», απαιτώντας ωστόσο με σκαιότητα τα δικά μας προς αυτήν.

Πέμπτον, δείχναμε να βασιζόμαστε στους παραδοσιακούς μας συμμάχους, όταν η βοήθειά τους εξαντλείται σε ήπιες νουθεσίες, χωρίς συνέχεια, προς τους εχθρούς μας. Και, ακόμη, ενόσω αυτοί οι γνωστοί εχθροί απειλούν σε καθημερινή βάση εδάφη και θάλασσές μας, εμείς…..πίνουμε καφέ απολαμβάνοντάς τον μαζί τους.

Έκτον, τολμούσαμε να προσδιορίσουμε το «πώς θα θέλαμε να είμαστε στο μέλλον», όταν μέλλον δεν υπάρχει για την πατρίδα μας, με τις συνθήκες που τώρα επικρατούν.

Φυσικά, τα αναξιοπρεπή “αν” δεν είναι δυνατόν να εξαντληθούν στο πλαίσιο αυτού του σύντομου σημειώματος. Τελειώνω, καταθέτοντας την πεποίθησή μου, πως δεν θα έχουν ουσιαστικό νόημα οι γιορτές και οι όποιες φανφάρες για την επέτειο τού ’21, αν όλοι εμείς δεν ενωθούμε σε μία γροθιά με την απόφαση να επικαιροποιήσουμε το πνεύμα των ηρώων του ‘21.

*Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, συγγραφέας-πρόεδρος του Ιδρύματος Δελιβάνη, μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Ρουμανίας και πρ. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας