Ο εφεδρικός βιομηχανικός στρατός, η μετανάστευση και η παγκοσμιοποίηση

Του ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ  

ΠΗΓΗ  ΙΣΚΡΑ

Ο Αμερικανός καθηγητής Μάικλ Χάντσον, σε πρόσφατη (19/7/2015) συνέντευξη του στην "Εφημερίδα των Συντακτών", που αναρτήθηκε και στην Iskra, εκτίμησε πως αποτέλεσμα και τελικά στόχος του νέου προγράμματος λιτότητας στην Ελλάδα, είναι να εξαναγκασθεί σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού της να μεταναστεύσει. Έτσι θα ασκηθεί πίεση στους μισθούς στην Γερμανία και τις άλλες χώρες να κατεβούν προς τα κάτω. "Είναι ένας ταξικός πόλεμος ενάντια στους εργαζόμενους της Ευρώπης", πρόσθεσε. "Ένας διευρωπαϊκός πόλεμος", συμπλήρωσε, "είναι η απώλεια της εθνικής κυριαρχίας που επιβάλλεται στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες".  

Αυτό βέβαια δεν είναι το μόνο φαινόμενο μαζικής μετανάστευσης και ταξικών/διευρωπαϊκων πολέμων, ούτε το πρώτο, σε μια ΕΕ που διατείνεται πως ιδρύθηκε ακριβώς για να αποτρέψει τους πολέμους. Ήδη οι χώρες της Ανατ. Ευρώπης έχουν αποδεκατιστεί και έχουν περιορισμένη εθνική κυριαρχία, με άλλου τύπου μνημόνια. Η Βουλγαρία τα τελευταία 25 χρόνια έχει στερηθεί 2 εκατ. παιδιά της, η Ρουμανία 3,5 εκατ. Η Λετονία έχασε το 20% του πληθυσμού της, λέει ο Χάντσον. Και οι μισθοί διατηρούνται χαμηλότατα γιατί δεν γίνονται επενδύσεις, μιας και η εσωτερική ζήτηση είναι χαμηλή. Μ' αυτές τις χώρες θέλει να μας εξομοιώσει η τρόικα, όπως θρασύτατα διακήρυξε ο Τόμσεν, όσον αφορά τους μισθούς αρχικά. Και έπεται συνέχεια.

Οι προβλέψεις για τα επόμενα είκοσι χρόνια, είναι ότι οι χώρες των Βαλκανίων, η Ουγγαρία, η Μολδαβία, η Ουκρανία, οι Βαλτικές χώρες, θα χάσουν από 33% ως 48% του πληθυσμού τους, λόγω μετανάστευσης και υπογεννητικότητας. Η νεοαποικιοκρατία εντός Ευρώπης είναι ιδιόρρυθμη. Δεν αποικίζουν οι μητροπόλεις, αλλά αποικίζονται από τις νεοϋποτελείς χώρες που αναπληρώνουν τα κενά λόγω υπογεννητικότητας και εκεί, με έναν νέο εφεδρικό βιομηχανικό στρατό. Έτσι οι νεοϋποτελείς χώρες χάνουν κάθε ικμάδα για την παραγωγική και εθνική τους ανασυγκρότηση. Κράτη παρίες, χώρες παρίες, έθνη παρίες, αφημένα σε ένα καθοδικό σπιράλ προς την πλήρη εξουθένωση.

Επειδή, όμως, οι δεξαμενές εφεδρικού βιομηχανικού στρατού και απ´ αυτές τις χώρες στερεύουν γρήγορα λόγω υπογεννητικότητας και επειδή η ταξική κυριαρχία και η διεθνής ανταγωνιστικότητα μέσω της μείωσης των μισθών και της κοινωνικής προστασίας πρέπει να ενισχυθούν, πρέπει να ξεπεραστούν και τα εμπόδια για την εισροή εργατικού δυναμικού και από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής.  

Η συνταγή είναι απλή. Σας βομβαρδίζουμε, δημιουργούμε εμφύλιες συρράξεις και θρησκευτικούς πολέμους, και εκτός των άλλων γεωπολιτικών στόχων, γίνεστε απελπισμένοι πρόσφυγες πολέμου, έτσι ώστε ο ανθρωπισμός να επιβληθεί των ρατσιστικών προκαταλήψεων στις χώρες υποδοχής.  

Η ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΞ  

Έχουμε λοιπόν εδώ την πρωταρχική συσσώρευση του Μάρξ που επαναλαμβάνεται συνέχεια, με άλλη μορφή, στο βαθμό που ο κλασικός του νόμος του σχετικού υπερπληθυσμού μέσα στην κεφαλαιοκρατική συσσώρευση δεν λειτουργεί στην εντέλεια, λόγω υπογεννητικότητας στις καπιταλιστικές μητροπόλεις.  

"Η λεγόμενη πρωταρχική συσσώρευση", λέει ο Μάρξ, "δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ιστορικό προτσές του χωρισμού του παραγωγού από τα μέσα παραγωγής" (Το Κεφάλαιο, τ.Ι, σ.739, εκδ. Σ.Ε.). ´Οπου στα μέσα παραγωγής περιλαμβάνεται βέβαια και η γη, γενικότερα η φύση (νερό, αέρας, θάλασσα), όπως επανειλημμένα τονίζει ο Μαρξ. Το κεφάλαιο, δηλαδή, δεν μπορεί να γεννηθεί και να αναπτυχθεί χωρίς την αποκοπή του ανθρώπου από τη φύση. Αυτό στις χώρες της δυτικής Ευρώπης επιτεύχθηκε με το βίαιο ξερίζωμα των αγροτών από την γη τους, σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής σήμερα, με τους βομβαρδισμούς και τους πολέμους, παλαιότερα με την βία της αποικιοκρατίας. Και μαζί με τους αγρότες γίνονται πρόσφυγες για την Δύση και μικροπαραγωγοί, επιστήμονες, εργάτες, άνθρωποι για τους οποίους η Δύση δεν έχει πληρώσει δεκάρα για να φτάσουν σε παραγωγική ηλικία. Τζάμπα μηχανές.  

Στις ευρωπαϊκές χώρες της ανατολής και του νότου, το ξερίζωμα των πληθυσμών επιτυγχάνεται με τους μηχανισμούς της "αγοράς", υποβοηθούμενους από τα προγράμματα λιτότητας και τα μνημόνια. Σ´αυτούς θα προστεθούν και οι ´Ελληνες αγρότες, θύματα του τρέχοντος τσιπρικού μνημονίου. Οι μηχανισμοί της "αγοράς" διορθώνονται και καναλιζάρονται από συνειδητές πολιτικές. Από τέτοιες μπορούν και να ανατραπούν.  

Το πόσο συνειδητές ήταν οι πολιτικές που έφτιαξαν την πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου, με τη βία μάλιστα πολλές φορές, μας το λέει εναργέστατα ο Μάρξ: "Τόσοι κόποι χρειάστηκαν για να ξαναγεννηθούν οι "αιώνιοι φυσικοί νόμοι" του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, για να συντελεστεί το προτσές του χωρισμού των εργατών από τους όρους της εργασίας, για να μετατραπούν στον ένα πόλο τα κοινωνικά μέσα παραγωγής και συντήρησης σε κεφάλαιο και στον αντιπόλο η μάζα του λαού σε μισθωτούς εργάτες, σε ελεύθερους "εργαζόμενους φτωχούς", σ' αυτό το ΤΕΧΝΗΤΟ ΔΗΜΙΟΥΓΗΜΑ της νεότερης ιστορίας." (ο.π. σελ. 784). Ένα, όμως, τεχνητό δημιούργημα, μια μεγαμηχανή, όπως θα έλεγε και ο Λιούις Μάμφορντ, χρειάζεται συνέχεια συντήρηση, γρασάρισμα, επισκευή, διορθώσεις, ώστε οι "αιώνιοι φυσικοί νόμοι" του που ειρωνεύεται ο Μάρξ, να εξακολουθήσουν να λειτουργούν.  

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ  

Σύμφωνα με την κλασική ανάλυση του Μαρξ, "ο εργατικός υπερπληθυσμός" είναι με τη σειρά του, μετά την αρχική συσσώρευση κεφαλαίου και εργατικού δυναμικού, "το αναγκαίο προϊόν της συσσώρευσης πάνω σε κεφαλαιοκρατική βάση ή της συσσώρευσης του πλούτου. Και αντίστροφα ο υπερπληθυσμός αυτός γίνεται με τη σειρά του μοχλός της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης ή κι ακόμα ΟΡΟΣ ΥΠΑΡΞΗΣ του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Ο εργατικός αυτός υπερπληθυσμός αποτελεί έναν διαθέσιμο βιομηχανικό εφεδρικό στρατό, που ανήκει στο κεφάλαιο τόσο απόλυτα, σαν να τον είχε φτιάξει με δικά του έξοδα" (ο.π. σελ. 655). Είναι ο στρατός της ανεργίας, ακόμα πιο διαχειρίσιμος αν είναι Ασιάτες, χωρίς δικαιώματα πολίτη, χωρίς αρχικά έξοδα παραγωγής για το κεφαλαιοκρατικό κράτος. Έτσι εξηγείται και γιατί το τελευταίο δεν παίρνει κανένα ουσιαστικά μέτρο για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας.  

Οι μισθοί συμπιέζονται στις μητροπόλεις."Σε χοντρές γραμμές οι γενικές κινήσεις του μισθού της εργασίας, ρυθμίζονται αποκλειστικά από τη διαστολή και τη συστολή του βιομηχανικού εφεδρικού στρατού, που αντιστοιχούν στην εναλλαγή των περιόδων του βιομηχανικού κύκλου". (ο.π. σελ. 660). Όταν, όμως, η ανάκαμψη δεν φαίνεται στον ορίζοντα, όπως σήμερα, οι μισθοί συμπιέζονται συνέχεια και σ´αυτό βοηθάει το καπιταλιστικό κράτος και στις δυό κατευθύνσεις: της παρατεταμένης ύφεσης και της συμπίεσης των μισθών.  

Ο σχετικός υπερπληθυσμός, λέει ο Μαρξ, παρουσιάζεται με τρεις μορφές, ρευστή, λανθάνουσα και στάσιμη (σ.664). Εδώ μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η λανθάνουσα μορφή που προέρχεται κυρίως από την αγροτιά, την παγκόσμια αγροτιά σήμερα. "Γι' αυτό περιορίζουν στο ελάχιστο όριο το μεροκάματο του εργάτη γης, έτσι που να βρίσκεται πάντα με το ένα πόδι στο βάλτο της εξαθλίωσης" (σ.666). Επανέρχεται, λοιπόν, πάλι και πάλι η συνειδητή πολιτική της πρωταρχικής συσσώρευσης. Στις χώρες της περιφέρειας, επί πλέον, τον βομβαρδίζουν κι αυτόν και τον μικροϊδιοκτήτη, για να εγκαταλείψει τη γη του.  

Εξάλλου ο Μαρξ πιο πριν, στο κεφάλαιο 22, υποδεικνύει για λόγους καθαρότητας της ανάλυσης, "να δούμε ολόκληρο τον εμπορικό κόσμο σαν ένα έθνος", με κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, μια "παγκοσμιοποίηση" δηλαδή.  

Σ' αυτό το πλαίσιο μπορούμε να καταλάβουμε και τον "ΑΠΟΛΥΤΟ, ΓΕΝΙΚΟ νόμο της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης" του Μαρξ, που στην ουσία είναι ο νόμος της δημιουργίας και αύξηςης της ανεργίας, του "σχετικού υπερπληθυσμού", ως"όρου ύπαρξης" της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. "Έτσι,η αύξηση των μέσων παραγωγής και της παραγωγικότητας της εργασίας πιο γρήγορα από την αύξηση του παραγωγικού πληθυσμού, εκφράζεται από κεφαλαιοκρατική άποψη με αντίστροφη μορφή, με το ότι ο εργατικός πληθυσμός αυξάνει πάντα πιο γρήγορα από τις ανάγκες αξιοποίησης του κεφαλαίου".(σ.668). Ο παγκόσμιος εργατικός πληθυσμός, εννοείται, μεταφέρεται με διάφορους τρόπους όπου χρειαστεί. "Και το αποτέλεσμα είναι,στο μέτρο που συσσωρεύεται το κεφάλαιο,να χειροτερεύει η κατάσταση του εργάτη, ΑΔΙΑΦΟΡΟ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΗ Ή ΚΑΚΗ Η ΠΛΗΡΩΜΗ ΤΟΥ".  

Αυξάνεται, δηλαδή, το χάσμα ανάμεσα στον εργάτη και τον κεφαλαιοκράτη, όπως τονίζει και στην σελ. 539. Ο εργάτης εδώ, βέβαια, είναι ο κάθε μισθωτός εργαζόμενος με μικρή ή μεσαία αμοιβή και αντίστοιχη ιεραρχική θέση. Ο δε βιομηχανικός εφεδρικός στρατός είναι το σύνολο των ανέργων. Με αυτά τα δεδομένα της ανεργίας ως όρο ύπαρξης της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής και της διεύρυνσης του κοινωνικού χάσματος, ο κεϋνσιανισμός, με την επιδίωξη του επίτευξης της πλήρους απασχόλησης, φαντάζει σαν ευτυχής παρένθεση στον καπιταλισμό. Αν και στην πραγματικότητα ποτέ δεν επιτεύχθηκε η πλήρης απασχόληση, πάντοτε επιδιωκόταν η μεταφορά στις καπιταλιστικές μητροπόλεις εργατικού δυναμικού από τις αγροτικές περιοχές του ευρωπαϊκού, του αμερικανικού και του παγκόσμιου νότου. Τον κεϋνσιανισμό, όμως, τον σάρωσε η παγκοσμιοποίηση, τα αδηφάγα συμφέροντα των πολυεθνικών μονοπωλίων και της χρηματιστικής ολιγαρχίας, με εργαλείο πολιτικής τον νεοφιλελευθερισμό. Μας άφησε την οικολογική κρίση πίσω του.  

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ  

Την παγκοσμιοποίηση την διείδε ο Μαρξ εδώ και 140 κιόλας χρόνια. Στην γαλλική μετάφραση του Κεφαλαίου το 1873, στην διαπίστωση του ότι μόνιμη τάση του κεφαλαίου είναι να κατεβάσει τους μισθούς ως το "μηδενιστικό επίπεδο" των μισθών Γαλλίας και Ολλανδίας, συμπλήρωνε: "Σήμερα έχουμε προχωρήσει πολύ πιο πέρα χάρη στο συναγωνισμό που γίνεται στην παγκόσμια αγορά, στον οποίο η ανάπτυξη της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής έριξε τους εργάτες όλου του κόσμου."Αν η Κίνα -λέει ένας βουλευτής- γίνει μεγάλη βιομηχανική χώρα, δε βλέπω πώς ο εργατικός πληθυσμός της Ευρώπης θ´αντέξει στον αγώνα, χωρίς να κατέβει ίσαμε το επίπεδο των ανταγωνιστών του " (622). Και γι' αυτό επιπλέον απαιτείται η μεταφορά Κινέζων, Αφγανών, Αράβων εργατών στην Ευρώπη ή Λατινοαμερικάνων στη Β. Αμερική.

Τι πρέπει να κάνουν οι υπάρχοντες μισθωτοί; Ό,τι πάντα έκανε το εργατικό κίνημα, μακριά από κάθε ρατσιστική προκατάληψη. Αγώνας για τήρηση και βελτίωση της εργατικής νομοθεσίας, για νόμιμη και μόνιμη απασχόληση, για ίση αμοιβή προς ίση εργασία, για μισθολογικές αυξήσεις, για πολιτικοποίηση του κινήματος τους, ώστε όχι μόνο να ηττηθεί ο νεοφιλελευθερισμός με σκοπό την πλήρη απασχόληση αλλά και να ανατραπεί όλο το ιμπεριαλιστικό σύστημα της χρηματιστικής ολιγαρχίας και της εθνικής καταπίεσης. Για να πάψουν δηλαδή οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και οι υποθαλπώμενοι πόλεμοι που δημιουργούν στρατιές προσφύγων, για να αποτραπεί επίσης η επιδείνωση της οικολογικής κρίσης που αναμένεται να προκαλέσει 200 εκατ. περιβαλλοντικούς πρόσφυγες τα επόμενα είκοσι χρόνια. Είναι ένας πόλεμος κατά της φύσης και των ανθρώπων που με συνέπεια και πείσμα διεξάγει το κεφάλαιο.

Δύο είναι οι μείζονες κρίσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ανθρωπότητα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, η οικονομική και η οικολογική, διαπλεκόμενες με την πολιτιστική και την γενικότερη κρίση αξιών. Η οικονομική κρίση, όπως έχουμε υποστηρίξει παλαιότερα, είναι σε μεγάλο βαθμό τεχνητή, όπως είναι τεχνητός και ο καπιταλισμός. Η οικολογική κρίση είναι τεχνική -άρα και τεχνητή- είναι αποτέλεσμα της συγκεκριμένης χρήσης της τεχνολογίας από το κεφάλαιο με σκοπό το κέρδος. Τα τεχνητά δημιουργήματα, όμως, ανατρέπονται ή εξουδετερώνονται, "τεχνηέντως", πάλι από τον άνθρωπο που δρα συλλογικά. Η ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού δεν μπορεί και δεν πρέπει να οδηγήσει σε πολεμικές συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας, όπως την εποχή του Λένιν, λόγω ακριβώς του τρομακτικού ενδεχόμενου ενός πυρηνικού Αρμαγεδώνα. Αν και ποτέ δεν πρέπει να λες ποτέ. Κάποιοι παρανοϊκοί ετοιμάζουν ήδη σχέδια μετοίκησης στον Άρη!  

Εν πάση περιπτώσει οι άνθρωποι, οι λαοί δεν έχουν χάσει το ισχυρότερο ένστικτο, αυτό της επιβίωσης, σ´αυτή εδώ την γη. Φαίνεται ότι προλαβαίνουμε με τον σοσιαλισμό να αποτρέψουμε την βαρβαρότητα ή την ολοσχερή καταστροφή.  

Τετάρτη 26 Αυγούστου 2015