Γειάσου ΥΠΑ, χάρηκα για τη γνωριμία μας*

*Στη μνήμη του  Δημήτρη Ταγκούλη,  Κώστα Νικολαϊδη,  Στέλιου Αρναούτογλου,  Γιώργου Μπίσια, Νίκου Καλούδη, Γιώργου Σταμπολίδη, Μένιου Παρασκευόπουλου  ,   Γιώργου  Γκεμίση και όλων των συνοδοιπόρων αυτής της μεγάλης πορείας, που έφυγαν.

Κι ακόμη στη μνήμη  του παιδικού μου φίλου  Ηλία Σταυρίδη  (1946-2013), που πριν υποβληθεί στον Καναδά  σε μια  κρίσιμη εγχείρηση ,  ζωής ή θανάτου, μου έστειλε ένα e-mail  :  «Αν δε  συνέλθω, χάρηκα πολύ για τη γνωριμία μας» !  Τελικά δε συνήλθε , όμως μου κληροδότησε  το   ευφυολόγημά του για να το  διαχειριστώ…

Στο σπίτι του κρεμασμένου δε μιλάνε για σκοινί, στη κοινωνία των ανθρώπων που περιμένουν πως –και-πως τη συνταξιοδότηση  δε μιλάνε  για   παράταση της εργασιακής καριέρας.  Όμως σε μια «υγιή κοινωνία» - όπως αυτή που σκιαγραφούσε ο Έριχ Φρομ – η εργασία θα ήταν ενδιαφέρουσα για τον εργαζόμενο  και η συνταξιοδότηση «συναινετική», με  κοινή βούληση  του συνταξιοδοτούμενου  και του εργασιακού του περίγυρου.

Τώρα  τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι και  η σύνταξη είναι μια μετάβαση στο άγνωστο, ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες μιας χώρας όπου οι συνταξιούχοι και οι άνεργοι πλειοψηφούν.   Όπου είναι  λίγοι  οι εργαζόμενοι που  αισθάνονται ταυτόχρονα ενδιαφέρον  για το περιεχόμενο της εργασίας τους ΚΑΙ   είναι σχετικά ανεπηρέαστοι από το άγχος, που διακατέχει τους Έλληνες πολίτες.  Σε αυτούς τους προνομιούχους συμπεριλαμβάνονται διάφορα «στελέχη» επιχειρήσεων και δημιουργικών εγχειρημάτων  , μεταξύ των οποίων και οι Ελεγκτές Εναέριας Κυκλοφορίας (ΕΕΚ).

 Το «σύστημα» θα μπορούσε να  αποφύγει τις σοφιστείες περί υψηλού κόστους της ενεργού εργασίας  δίνοντας   τη δυνατότητα της παρατεταμένης απασχόλησης  σε όσους είχαν την επιθυμία και τις αποδεδειγμένες ικανότητες. Όμως το «σύστημα» μιας αποικιοποιημένης χώρας έχει προ πολλού πάρει διαζύγιο  από το παλιά –καλά  ποιοτικά  αιτήματα   της δημιουργικής τρίτης ηλικίας, της διέγερσης του ενδιαφέροντος των ενεργών απασχολουμένων,  της πλήρους απασχόλησης και του  ορθού  λόγου  :  Νόμος του πλέον είναι η παραγωγή αφασιακών συνταξιούχων και αγχωτικών ανέργων.

Δεν είναι καθόλου παράδοξο  ότι στο νέο σκηνικό , το να έχει κάποιος  δουλειά είναι το άπαν,  γιατί έχει ξεχασθεί  πως επί πλέον  «μετράει» η ένταση αυτής της δουλειάς, το ενδιαφέρον που προκαλεί, η ποιότητα του εργασιακού μικροπεριβάλλοντος και άλλες παράμετροι.

ΟΙ ΟΥΡΑΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ, ΟΧΙ ΑΠΕΡΑΝΤΟΙ

Tη δουλειά του  ενεργού Ελεγκτή Ε.Κ., με  τη μικρή ημερήσια διάρκεια  αλλά  τις καταπληκτικές εντασιακές διακυμάνσεις της στο χρόνο, με τη μετάπτωσή της από τη πλήρη χαλάρωση ως την πλέον αγχωτική εγρήγορση, έζησα κι εγώ   τρεις δεκαετίες. Την αγάπησα πρωτίστως  αλλά  κάποτε-κάποτε τη μίσησα, όπως είναι  φυσικό σε κάθε σχέση,  συμπεριλαμβανομένου  και του  πιο παθιασμένου έρωτα , που είναι αμφιθυμική …. Όμως «σουμάροντας»  τα συν και τα πλην  έβγαλα   ένα θετικό «αλγεβρικό» σύνολο αναμνήσεων….  

Παλιά  οι ουρανοί φαίνονταν πολύ μεγάλοι ώστε να πιθανολογoύν  μια σύγκρουση αεροπλάνων. Οι πιλότοι ξεκίνησαν τη    μοναχική παρουσία   τους στον εναέριο χώρο, όμως  η ζωή απέδειξε  της πιθανότητας το αληθές… Στη δική μου γενιά ΕΕΚ, η θανατερή σύγκρουση δυο  αεροπλάνων  στο Ζάγκρεπ της Γιουγκοσλαβίας (1976) είχε καταλάβει   μεγάλο μερίδιο στις επαγγελματικές συζητήσεις.

Στην πολιτική  αεροπορία για δεκαετίες  κρατούσε καλά    μια «ηρωϊκή περίοδος ,  με τον ελεγκτή  ως το αγχοτικότερο των όντων. Τότε υπήρχαν  άνθρωποι που απέφευγαν   συστηματικά  να προωθηθούν στην πρώτη γραμμή του ελέγχου – κι ακόμη υπήρξαν και  δυο (Ταγκούλης, Νικολαϊδης) που πέθαναν  «στις επάλξεις» από καρδιακή προσβολή. Διατηρώ άσβεστη στη μνήμη μου την  εικόνα του τελευταίου από  κάποια συνεργασία μας ,μερικές ημέρες πριν το θάνατό του – αυτός Ελεγκτής, εγώ βοηθός  του στο νότιο τομέα : Μου φαινόταν απολύτως ξετρελαμένος, κάπνιζε ασταμάτητα, έδειχνε  στα πρόθυρα  νευρικής κατάρρευσης… 

Η συνέχεια βέβαια είχε πολύ τεχνολογία. Τα ραντάρ επιδόθηκαν  στην κάλυψη όλων των περιοχών του εναέριου χώρου. Εν τέλει ήρθαν  τα αερομεταφερόμενα συστήματα αποφυγής συγκρούσεων και η  εξέλιξη φάνηκε   να επιστρέφει στην αφετηρία της : Ο  πιλότος    να  επανακάμπτει ως   κύριος  διαχειριστής της τροχιάς και των ελιγμών του αεροπλάνου, ο επίγειος έλεγχος να γίνεται εφεδρικός και οργανωτικός όσον αφορά την παροχή  υπηρεσιών για την ομαλή και οικονομική  διεκπεραίωση  των πτήσεων. Όμως διαχρονικά αποδείχθηκε ότι σε αυτό το χώρο τα προβλήματα   τρέχουν ταχύτερα από τις λύσεις.  Και   ο έλεγχος της ΕΚ   απέβη   ιδιαίτερα προβληματικός, μέσα στις νέες  συνθήκες αύξησης της κυκλοφορίας : Έστω  και αν ο νέος ελεγκτής  δεν λειτουργούσε  με ταμ-ταμ στη ζούγκλα των ουρανών, ενώ ο νέος  πιλότος δεν ήταν  ο παλιός-  ηρωϊκός  χρήστης ενός μέσου, με το οποίο κάποιοι δεν «έστελναν  ούτε γράμμα», κατά την έκφραση περασμένων εποχών….

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Βλέποντας πρόσφατα το Gravity , ένα φιλμ με  μοτίβο  τη σύγκρουση  διαστημικού σταθμού  με κοσμικά  θραύσματα, σκεπτόμουν ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα επέκτασης ενός είδους  ελέγχου ακόμη και πάνω από τα 46.000 πόδια, που είναι τα σημερινά όριά του ΕΕΚ, ως το εγγύς διάστημα, όπου διαρκώς πολλαπλασιάζεται η παρουσία δορυφόρων αλλά και περιφερόμενων  σε τροχιά θραυσμάτων, φυσικής ή τεχνητής προέλευσης. Το μέγεθος του χώρου φαίνεται να συρρικνώνει τις πιθανότητες συγκρούσεων, όμως οι ταχύτητες που αναπτύσσονται  ενισχύουν  τις αντίθετες πιθανότητες και αναβαθμίζουν τον κίνδυνο. Ίσως κάποτε αναγνωρισθεί ότι χρειάζονται κάποιοι για να παρατηρούν επικίνδυνες οδεύσεις με σχετική  νηφαλιότητα , κι αυτή τη νηφαλιότητα,  μπορεί –ίσως-ενδέχεται- είναι πιθανόν, να την παρέχουν  εργαζόμενοι επί γης.  Ελεγκτές Διαστημικής Κυκλοφορίας, θα τους ονόμαζα…

Ο ΧΡΟΝΟΣ

Ο χρόνος (o δικός μου)πέρασε, και δε μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Ήταν πυκνός, ελάχιστα πληκτικός -  33 και κάτι  χρόνια, σχεδόν  μισή ζωή  με τις σημερινές νόρμες. Η εναέρια κυκλοφορία «μου έδωσε το ωραίο το ταξίδι», θα πω κι εγώ κατά τα πρότυπα του έτους Καβάφη. Μέσα σε αυτό το χαοτικό   μέγεθος  δε θα ήταν  εύκολο το  να βρω κάποια   αντιπροσωπευτικά στοιχεία της δικής μου παραγωγικής εμπειρίας.   Τελικά, από τη   τριαντάχρονη παρουσία μου στο Κέντρο Ελέγχου Περιοχής ,  έκρινα ότι  άξιζε αφήγησης  ένα καταπληκτικό περιστατικό , που συνέβη  περίπου  25 μίλια δυτικά της Θεσσαλονίκης:  Όταν δυο  αεροπλάνα (Θεσσαλονίκη-Γιάννενα, Γιάννενα-Θεσσαλονίκη)  ήρθαν τρομερά κοντά, μόλις με 200 πόδια διαχωρισμό εις ύψος  ,  ο ένας  δε πιλότος (της Ολυμπιακής) είδε μέχρι και   τα καυσαέρια του άλλου ! Στη συνέχεια τα αεροπλάνα  έφτασαν στον προορισμό τους,  προσγειώθηκαν και ξανααπογειώθηκαν,   επαναλαμβάνοντας  αντιστρόφως την ίδια κίνηση,  προς και από Θεσσαλονίκη,  για να ξανασυναντηθούν κατά  διαβολική σύμπτωση στην ίδια περιοχή, αλλά  αυτή τη φορά απολύτως διαχωρισμένα,  σε διαφορετικά ύψη  :  Μόνο  που ο «Ολυπιακός»  τώρα   «φύσηξε και το γιαούρτι»,  βγάζοντας το αεροπλάνο  20 μίλια νοτίως του αεροδιαδρόμου,  όταν είδε με το μάτι  την αντίθετη κυκλοφορία !

  Ήταν ένα  περιστατικό  δηλωτικό των συμπτώσεων  που ενέδρευαν  και ενεδρεύουν  σε αυτό το κλάδο. Που τον απασχολούσαν  «μια ζωή»  με σεμινάρια, μαθητείες, ενημερώσεις  και εκπαιδεύσεις.…

Ο ΧΩΡΟΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟΣ

Αυτή η μεγάλη ιστορία της αεροπορίας που ξεκίνησε  ένα Δεκέμβρη πριν 110 χρόνια, παρήγαγε  μια νέα κατάσταση στον Παγκόσμιο χώρο. Ο κόσμος έγινε μικρότερος έστω  παραμένοντας ο ίδιος, οι παλιοί αποχαιρετισμοί των υπερωκεάνιων έπαψαν, το αεροπορικό ταξίδι έγινε εφικτό  για τους πολλούς  -   μέχρι  και  στοιχείο ενός ανερχόμενου  καταναλωτισμού.  Πάνω στην αεροπορία πάτησε η εξερεύνηση του διαστήματος,  όμως και οι δυο τους δεν κατέρριψαν μέχρι στιγμής  εκείνα τα τρομερά ρεκόρ που πέτυχε η θαλασσοπορία του 15^ου και 16^ου αιώνα, σε έναν άγνωστο πλανήτη. Ο Κολόμβος, ο Αμέρικο Βεσπούτσι, ο Βάσκο Ντε Γκάμα, έπλευσαν σε θάλασσες ανυπέρβλητης ως τώρα αβεβαιότητας… Όμως το μέλλον… έχει μέλλον μπροστά του !  Και η  ιστορία έχει δείξει ότι όλα τα ρεκόρ καταρρίπτονται.

 ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΑΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ 

Ως Ελεγκτές ΕΚ περάσαμε μια περίοδο μιζέριας και «δημοσιοϋπαλληλοποίησης», ώσπου φτάσαμε στην εποχή που  «δέναν  τα σκυλιά με τα λουκάνικα»,    που μετά  κάποιοι  Αθηναίοι την είπαν:   «πάμε για καφέ στη Λαμία». Τώρα προσπαθούμε να βολευτούμε με λιγότερα, όμως  το πρόβλημα  είναι γενικότερο  : Η χώρα  πάει για βύθιση, έστω κι αν κάποιοι αρχικαμαρότοι του «Τιτανικού»  επαίρονται. Το ελληνικό όνειρο μπαίνει  σε  κώμα, όσο κι αν κάποιοι οχυρώνονται πίσω από μεταφυσικές βεβαιότητες  του είδους  «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει»  :  Παραγνωρίζοντας  το γεγονός  ότι ένας λαός και μια συλλογικότητα μπορεί να είναι θνητές υπάρξεις, όπως θνητοί αποδείχθηκαν οι Φοίνικες, οι Βαβυλώνιοι, οι Κάρες και οι Λέλεγες. Όπως κάποιες παρουσίες σε παλιούς χάρτες -  πριγκιπάτα,   αυτοκρατορίες,  κράτη, βασίλεια –  ήταν υπαρκτές , μέχρι να γίνουν  ανύπαρκτες.

Έχουμε όλοι μας μια μικρή ευθύνη και ένα μικρό μετερίζι, που πρέπει να υπερασπίσουμε. Έχουμε όλοι ένα σχέδιο ζωής που πρέπει να αναπροσαρμόσουμε, μέσα σε αυτό το σκηνικό απαλλοτρίωσης του ελληνικού χώρου– δημόσιου και ιδιωτικού.   Γι αυτό χρειαζόμαστε ένα πνεύμα ενότητας  που χωρίς να απεμπολεί  την ιδιαιτερότητά μας,   θα μας συνδέει με το υπόλοιπο κίνημα των εργαζομένων. Χωρίς τις λογικές του περιούσιου κλάδου, χωρίς περιφρόνηση του αλλότριου έργου – ιδιαίτερα μάλιστα όταν δεν το γνωρίζουμε.

Η μικρή σχετικά θητεία μου στο «Γραφείο Διεθνών Αγγελιών»  μου δίδαξε, παραστατικότερα από κάθε συνδικαλιστικό κήρυγμα, την αξία και τη σημασία των «άλλων» – υπηρεσιών, τομέων, συναδέλφων.  Τις ενωτικές διδαχές αυτού του τύπου, όσες εισπράξαμε και όσες θα προσλάβουμε στη πορεία, πρέπει να κάνουμε θεμέλια ενός νέου οικοδομήματος.

ΓΙΑΝΝΗΣ  ΣΧΙΖΑΣ, Συνταξιούχος της ΥΠΑ, 31.12.13