ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΤΟΠΙΑ

Στην Ελλάδα η έννοια του τοπίου μπορεί να ηχεί σαν πολυτέλεια, όμως ο κοινωνικός αυθορμητισμός έχει ήδη καταξιώσει μια σειρά από πρακτικές αισθητικής διαχείρισης του χώρου, που αφορούν το οικιακό, το συνοικιακό, το αστικό και περιαστικό «κέλυφος ζωής». Με αυτό το δεδομένο, καθώς ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ αναλώνεται σε εξωραϊστικές αναπλάσεις ιδιωτικών και δημόσιων χώρων, δεν απομένει παρά να προσχωρήσουμε στη λογική της αισθητικής διαχείρισης του μείζονος χώρου… Δεν απομένει παρά να αναγνωρίσουμε τη σημασία του τοπίου.

Ένας Καναδός οικονομολόγος έλεγε: «Αφού δεν μπορούμε να εξάγουμε το τοπίο, τότε θα εισάγουμε τους τουρίστες»…. Το τοπίο είναι όντως εργαλείο της τουριστικής « βιομηχανίας», όμως ταυτόχρονα σιτίζει την εγχώρια ψυχή: λειτουργεί σαν μια μεταβλητή γιγαντοαφίσα, εκπέμπει γαλήνη ή εκτρέφει δημιουργικές εντάσεις, γονιμοποιεί ιστορικούς στοχασμούς, επιτρέπει αποδράσεις από τα σκηνικά της καθημερινότητας, προωθεί άλλους συνειρμούς και υπερβάσεις της ατομικής ύπαρξης.

Το τοπίο δεν είναι απλό «φαίνεσθαι», αλλά αντίθετα συνδέεται στενά με τις λειτουργίες του περιβάλλοντος και της φύσης. Η διαμεσολάβηση νταμαριών, ορυχείων, ανεμογεννητριών, διάσπαρτων εξοχικών, αυτοκινητοδρόμων, οδηγεί κάποτε στην απαρτίωση και στον ευτελισμό του τοπίου. Αναγκαστικά ο λόγος γι αυτό - όπως και ο λόγος περί αρχαιοτήτων - πρέπει να προσδιορίσει τις «διατηρητέες» μορφές και να καθορίσει επιτρεπτές και ανεπίτρεπτες επεμβάσεις..

Η σχετικά πρόσφατη (2010) ψήφιση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου από την Ελληνική Βουλή, μετά από δεκάχρονη καθυστέρηση, ανοίγει ένα νέο πεδίο «ταυτοποιήσεων» και οριοθετήσεων των προστατευτέων στοιχείων του χώρου - χερσαίου, θαλάσσιου, οικιστικού. Ταυτόχρονα, ανοίγει και ένα πεδίο κοινωνικών διεκδικήσεων και προσδιορισμού των απειλούμενων τοπίων, με κριτήρια ευρύτερα από αυτά του παραδοσιακού «περιβαλλοντισμού»….



ΗΜΕΡΙΔΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΤΟΠΙΑ, 18.2.2011,
ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ, ΚΑΝΙΓΓΟΣ 27, 3 -9 μμ