ΚΑΒΟ ΝΤΟΡΟ

«Λόγια για λόγια, κι άλλα λόγια;»
Γιώργος Σεφέρης

Και να που ήλθε η κύρωση της «Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία του Τοπίου» από την Ελληνική Βουλή, μετά από μεγάλη κυοφορία. Που ήλθε μάλιστα(Μάϊος 2010) στο μέσο μιας δίνης, με την προσοχή όλων στραμένη στα ζητήματα της οικονομίας.
Υπό άλλες συνθήκες, θα έπρεπε να αισθανόμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς, γι αυτή την πλημμυρίδα «καλού γούστου», καλλιτεχνικής διάθεσης, αισθητικής προσέγγισης της φύσης. Θα έπρεπε να αισθανόμαστε μια κατάσταση ολοκλήρωσης, βλέποντας την επισημοποίηση του αισθητικού προτάγματος από την Βουλή : Γιατί το τοπίο είναι ένα γενικότερο φαίνεσθαι σε σχέση με το φαίνεσθαι των αγροτικών και αστικών χώρων, των δρόμων, των πλατειών, της γειτονιάς, του δωμάτιού μας, του ίδιου του σώματός μας. Όπως μας απασχολεί αυτό το τελευταίο μαζί με όλα όσα άμεσα το περιβάλλουν, έτσι και το τοπίο περιβάλλει αυτά τα μικροπεριβάλλοντα και είναι σε θέση να μας δίνει αισθητική απόλαυση – αλλά και θλίψη. Η μορφή είναι «το πιο τίμιο» - είχε αποφανθεί ο Καβάφης – κι αυτό μας προτρέπει να υπηρετούμε κάποιες μορφές , γιατί απλούστατα είναι «κλειδωμένες» με λειτουργίες.Γιατί εν τέλει «υπηρετώ το τοπίο» δεν σημαίνει εστετισμό , αλλά μια σχέση ζωής και προστασίας λειτουργιών. Προστασίας ακόμη της μνημειακότητας, που πρέπει να υπηρετείται σε κάθε παρόν, για να κατανοούμε τα όρια αυτού του τελευταίου. Γιατί η ζωή μας είναι διαβατική, ενώ η ΖΩΗ είναι μόνιμη : Γιατί πρέπει να υπηρετούμε δυνατά αυτό το δίπολο....
Ο λόγος όμως για τη Βουλή των Ελλήνων : Μήπως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε για το κατά πόσο η κύρωση της Σύμβασης για την προστασία του τοπίου ήταν ένας αντιπερισπασμός, ένα είδος στάχτης στα μάτια, τη στιγμή που ο παράλληλα ψηφισθείς νόμος για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ανοίγει διόδους για το «κακοφόρμισμα» του χώρου και του τοπίου;
Γράφει ο Henry David Thoreau : «Επί των ημερών μας , όλα σχεδόν τα ανθρώπινα επιτεύγματα, όπως αποκαλούνται, η οικοδόμηση των σπιτιών, η αποψίλωση του δάσους και το κόψιμο των μεγάλων δένδρων, δεν κάνουν τίποτε άλλο, παρά να παραμορφώνουν το τοπίο, να το τιθασσεύουν και να το ευτελίζουν». Οι «ημέρες» του Thoreau ήταν αυτές των αρχών του 19ου αιώνα, και τα λόγια του ήταν αυτά που αποτέθηκαν στο δοκίμιό του «Περπατώντας»(Εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη).. Ο Αμερικανός λόγιος και φυσιολάτρης, είχε τη διορατικότητα να πιθανολογεί ακόμη και καταστάσεις που στην εποχή μας είναι πασιφανείς . Γράφοντας ότι «Πιθανόν , να έλθει η ημέρα, όπου ο τόπος θα κατατεμαχιστεί στους αποκαλούμενους χώρους αναψυχής»...
Αυτό που δεν μπορούσε να μαντέψει ο Thoreau, ήταν ο ευτελισμός του τοπίου με την εισβολή του παράταιρου, του ογκώδους, του κραυγαλέου. Όπως είναι η περίπτωση μιας περιοχής της Νότιας Εύβοιας, του μυθικού Κάβο Ντόρο, που υφίσταται ήδη την χονδροειδή εισβολή των τερατωδών ανεμογεννητριών με τα συμπαρομαρτούντα : Τα οδικά δίκτυα , τους στύλους μεταφοράς ρεύματος, τους πυλώνες και τους υποσταθμούς της ΔΕΗ.
«Πόσο λίγη εκτίμηση, απέναντι στην ομορφιά του τοπίου, υπάρχει ανάμεσά μας ! Μας έχουν πει ότι οι Έλληνες αποκαλούσαν την οικουμένη Κόσμο, Ομορφιά ή Τάξη, αλλά εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε σαφώς το γιατί, και το θεωρούμε στην καλλίτερη περίπτωση ως ένα φιλολογικό αξιοπερίεργο», γράφει ο Θορώ.
Το τοπίο του Κάβο Ντόρο με παραπέμπει επίμονα σε ένα έργο του Βιμ Βέντερς- «Ταξίδι ως την άκρη του Κόσμου». Είναι ένα τοπίο απόμακρο αν και χιλιομετρικά κοντινό, αφημένο σε ένα παρελθόντα χρόνο, ερημικό, σκληρό, με τον απόηχο μιας θάλασσας που κάποτε τρομοκρατούσε τους ναυτιλόμενους, με μονοπάτια αρχαϊκά, με ανθρώπους ελάχιστους. Είναι ένα εργοτάξιο αναπολήσεων, είναι σαν ένας κρυφός θησαυρός που τον φυλάς κάπου και που σου δίνει την ικανοποίηση ότι μπορείς όποτε θελήσεις να ανοίξεις το σεντούκι και να τον ψηλαφήσεις με δέος....Είναι κάτι σαν τη Βενετία, που έκανε τον μεγάλο αναλυτή της Μεσογείου Φερναντ Μπρωντέλ να εκλιπαρεί «Να μην αλλάξει, να μην κινηθεί, να μείνει η ωραία κοιμωμένη του δάσους»..
«Δεν διαθέτουμε την πολυτέλεια να μη ζούμε στο παρόν», γράφει πάλι ο Θορώ στο «Περπατώντας». Όντως, είναι πολυτέλεια το να μπορεί κανείς να δραπετεύει από το σημερινό, παρακμιακό παρόν . Όμως είτε ζει είτε δεν ζει αυτό το παρόν, είναι σίγουρο ότι μέσα στον εαυτό του μεταφέρει κάποιες ξεθωριασμένες εικόνες. Ιδιαίτερα οι άνθρωποι κάποιας ηλικίας, έχουν ζήσει μνημόσυνα επί μνημοσύνων. Έχουν ζήσει νησιά που έγιναν αγνώριστα, παραλίες που αλώθηκαν, δάση που κατατμήθηκαν και κατακυριεύθηκαν, πόλεις που αποξενώθηκαν από ό,τι καλύτερο είχαν. Έχουν ζήσει την απομάγευση του ελληνικού χώρου, έχουν ψυχοπλακωθεί με τα απαρτιωμένα τοπία . Γι αυτό μπορούν να αποσώσουν κάποια προσωπική ενέργεια, να κάνουν τον ψίθυρό τους φωνή, και να πουν ένα δυνατό ΟΧΙ : ΟΧΙ στη μπαναλιτέ που έρχεται, με τον μανδύα της πράσινης ενέργειας. ΟΧΙ σε ένα μέλλον με μια ακόμη νοσταλγία – αυτήν του φαντασιογόνου ΚΑΒΟ ΝΤΟΡΟ....


H φωτογραφία είναι του Γιάννη Κοφινά