ΒΑΘΙΑ ΠΟΛΗ ........

Οι Ημερίδες και οι εκδηλώσεις που γίνονται για τα ζητήματα της πόλης, αποκτούν αξία μόνο στο βαθμό που διεγείρουν προβληματισμούς και αποβαίνουν κάτι περισσότερο από μια απλή σώρευση πληροφοριών, δίπλα στις υπάρχουσες...Με αυτό το σκεπτικό θα μπορούσαμε να πούμε ότι το τελευταίο διάστημα , δύο τουλάχιστον εκδηλώσεις προσκόμισαν κάποια νέα στοιχεία για τις λειτουργίες της πόλης – και ιδιαίτερα μάλιστα τη «βαθιά πόλη», που είναι το κέντρο της ....

Η πρώτη από αυτές τις εκδηλώσεις οργανώθηκε στις 10.5.2010 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών από φορείς όπως ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας, Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας, Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και Γαλλική Πρεσβεία, και είχε σαν θέμα «Κέντρο και Κεντρικότητες, Παρίσι-Αθήνα, συγκρίσεις». Η εκδήλωση πραγματεύθηκε ζητήματα όπως ο πλουραλισμός των λειτουργιών του κέντρου και ιδιαίτερα η ένταξη της κατοικίας, η ενσωμάτωση των αρχαιολογικών χώρων στην πόλη , η διάσωση του πράσινου κλπ.
Η αναφορά στην εμπειρία του γαλλικού σχεδίου «Grand Paris» επέτρεψε να τεθούν ζητήματα για τις σχέσεις του μείζονος κέντρου με τα περιφερειακά, να εξετασθεί η πιθανότητα «μουσειοποίησης» του ιστορικού κέντρου, να τεθεί το ζήτημα της ανάπτυξης κάποιων νέων λειτουργιών κλπ.( http://www.nomosphysis.org/ )

Μια άλλη εκδήλωση με σχετικά κοντινή στόχευση ήταν αυτή που αφορούσε την ενσωμάτωση των αρχαιολογικών χώρων στη ζωή της πόλης (17.5.2010, διοργάνωση Κινήσεων Πολιτών «Διαρκής Κίνηση Χαϊδαρίου», Ακαδημία Πλάτωνος, Λόφος Φιλοπάππου, Κάτοικοι Μετς, Σύλλογοι «Μέγας Αλέξανδρος», «Οικόπολις», «Νομαδική Αρχιτεκτονική» και με συμμετοχή του Πειραϊκού «Λιμανιού της Αγωνίας» http://polispace.wordpress.com/ ). Η εκδήλωση άγγιξε διάφορα θέματα όσον αφορά τη προσβασιμότητα στους αρχαιολογικούς τόπους, ή τις «παράπλευρες» ωφέλειες που δημιουργούν αυτοί οι χώροι ως εκ της ανοικτότητάς τους, του πράσινου που περιέχουν κλπ.

Οι αρχαιολογικοί χώροι προσφέρουν οπωσδήποτε εμπειρίες του παρελθόντος, αποστασιοποιούν τους πολίτες από τα τρέχοντα ζητήματα, προσδίδουν «βάθος» στο βίωμά τους για το παρελθόν και για την ύπαρξή τους σε μια μεταβαλλόμενη κοινωνία.Όμως αυτό ακριβώς το βίωμα ολοκληρώνεται, όταν δίπλα στο μνημειοποιημένο παρελθόν υπάρχει και η έκθεση του παρόντος, υπό τη μορφή αρχιτεκτονικών, καλλιτεχνικών και άλλων επεμβάσεων. Κι ακόμη το βίωμα ολοκληρώνεται όταν προστατεύεται η μορφή του χώρου από το βανδαλισμό, από αυτό που θα ονομάζαμε «παροντοκεντρική» χρήση του παρελθόντος - π.χ όταν ένα άγαλμα γίνεται επιφάνεια για κάποιο τρέχον πολιτικό αίτημα. Με βάση αυτή την ειδική σημασία που έχουν οι αρχαιολογικοί χώροι, θα ήταν παράλογο να εγκαταλειφθούν στον βαθμό προστασίας που απολαύουν οι υπόλοιποι αστικοί χώροι...Όσον αφορά την ιδέα της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, αυτή έχει σαν κύρια στόχευση την εξάλειψη των «παράσιτων ερεθισμάτων» (κυκλοφορίας, θορύβων, ατμοσφαιρικής ρύπανσης κλπ), που αποδυναμώνουν την πρόσληψη και το στοχασμό επί των μνημείων....Συμπέρασμα, στην προκειμένη περίπτωση : Όταν ενοποιούνται κάποιοι αρχαιολογικοί χώροι χωρίς να περιφρουρούνται από κάποιες κατηγορίες αυθαιρετούντων (π.χ δικυκλιστές), ουσιαστικά αφήνονται στη τύχη τους, απογοητεύουν την κοινωνία, κι ακόμη δείχνουν που οδηγούν οι «πολιτικές των εγκαινίων» και η απουσία συνέχειας και συνέπειας...

Στις πόλεις της Ευρώπης τα «ιστορικά κέντρα» συνιστούν μεγάλες πυκνώσεις παρελθόντος και παρόντος, αναψυχής και στοχασμού, εμπορίου και παραγωγής ακόμη. Όμως ακόμη είναι κάτι περισσότερο από όλα αυτά – όπως σημείωσα σε ένα άρθρο μου στην Αυγή της 17.12.2009(Αθηναϊκή «καρδιοπάθεια»), που δημοσιεύθηκε και στον δικτυακό τόπο http://www.greekarchitects.gr/ : « Μερικοί θεωρούν γενικά το κέντρο της πόλης σαν αστική περιοχή εξ ίσου σημαντική με κάποιες άλλες, με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Άλλοι διαβλέπουν την υπεροχή του στη μεγάλη πύκνωση χρήσεων, σε αντίθεση με τις συνοικίες της περιφέρειας. Στη πραγματικότητα όμως το κέντρο είναι κάτι περισσότερο από μια υπερσυσσώρευση δραστηριοτήτων ή από ένα χώρο κομβικό για το κυκλοφοριακό σύστημα. Το κέντρο έχει μια λειτουργικότητα που αφορά την ολότητα του πολεοδομικού συγκροτήματος. Το κέντρο είναι καρδιά, δεν είναι απλό σύνολο ιστών».
Το επιμύθιο αυτού του κειμένου είναι ότι πρέπει να πάρουμε το κέντρο στα σοβαρά. Ότι κάθε περιβαλλοντική ή χωροταξική ή δημοτική πολιτική, που αποτυγχάνει να διαχειριστεί το κέντρο, ανεξάρτητα από τις όποιες επιτυχίες της σε άλλα πεδία , είναι συνολικά αποτυχημένη.....
-