ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΑ ΤΗΝ «ΕΥΗΜΕΡΙΑ» ΠΟΥ ΧΑΝΕΙΣ

Η ύφεση είναι διεθνής , η ύφεση είναι αποτέλεσμα της υπερεπένδυσης και υπερπαραγωγής σε σχέση με την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, η ύφεση είναι διδακτική . Οι Ευρωπαϊοι «εταίροι» βγάζουν γλώσσα, όμως ξεχνούν ότι η ύφεση είναι «κολλητική» και ότι η απομύζηση μιας οικονομίας μπορεί να προκαλέσει ευρύτερες δευτερογενείς ανισορροπίες , μη ορατές στον ορίζοντα της συγκεκριμένης συγκυρίας. Τη στιγμή που ο Ομπάμα προβαίνει σε γεναία μέτρα «κεϋνσιανού» τύπου για την ενίσχυση της «ενεργού ζήτησης», η Ευρώπη κάνει βήματα σημειωτόν πάνω στο πεδίο ενός «κραγμένου» νεοφιλελευθερισμού. Η ψύχωση ορισμένων σχετικά με τα δημόσια χρέη των διαφόρων χωρών, παραγνωρίζει την ιστορία των κυκλικών κρίσεων : Των καπιταλιστικών κρίσεων που επαναλαμβάνονται περιοδικά και που δηλώνουν την αδυναμία των μηχανισμών της αγοράς να ανακάμψουν, χωρίς την πρόκληση μεγάλων καταστροφών στο παραγωγικό δυναμικό. Γι αυτό απαιτείται η διαμεσολάβηση του δημόσιου τομέα : Όχι για να εξουδετερώσει πλήρως την κρίση, αλλά τουλάχιστον για να την μετατρέψει από άτακτη πτώση σε προσεδάφιση με αλεξίπτωτο....

Όμως ο δημόσιος τομέας μπορεί να κάνει πολλά, εκτός από μια «ποσοτική» δράση για τη μελλοντική ανάκαμψη . Ακόμη πολλά και διάφορα μπορεί να κάνει η κοινωνία των πολιτών ..
Τα πρόσφατα μέτρα της κυβέρνησης και ιδιαίτερα η παρατραβηγμένη φάση των εκφοβισμών, χρωματίστηκαν από την απουσία μεσομακροπρόθεσμων προγραμματισμών. Υποτίθεται ότι είμαστε σε αναμονή ενός αναπτυξιακού σχεδίου υπό τη μορφή νομοθετήματος, ενώ πριν λίγους μήνες η τότε αξιωματική αντιπολίτευση μίλαγε εφ΄όλης της ύλης («πράσινη ανάπτυξη»)και εμφανιζόταν πανέτοιμη για μια νέα διαχείριση. Η κυβέρνηση θα είχε κάθε λόγο να «χρυσώσει το χάπι» των νέων μέτρων παρουσιάζοντας ένα παραγωγικό όραμα και ένα σενάριο για το φινάλε της κρίσης, όμως η αναγωγή του «βλέποντας και κάνοντας» σε υψηλή πολιτική αρχή δεν της επέτρεψε τη διατύπωση μιας εναλλακτικής πολιτικής παράλληλα με τα εισπρακτικά μέτρα. Γι αυτό και δεν ακούσαμε προτάσεις και αποφάνσεις για την ανάκαμψη του γεωργικού τομέα, της βιοτεχνίας και βιομηχανίας, των κοινωνικών υπηρεσιών στην ολότητά τους. Για την πιο οικονομική και αποτελεσματική διαχείριση των συλλογικών αγαθών, των νερών, του αστικού περιβάλλοντος, του δημόσιου χώρου, της προσπελασιμότητας στην πόλη .Και κατά κάποιο τρόπο μείναμε με την σιωπηρή υπόθεση ότι «πάλε με χρόνους και καιρούς-πάλε δικά μας θα’ ναι», ότι στο απώτερο μέλλον τα πράγματα θα επανέλθουν στην προτέρα κατάσταση και η οικονομία θα παράγει τα ίδια ή και περισσότερα αυτοκίνητα, εξοχικά σπίτια, πρωτεϊνες, συμβατικά γεωργικά προϊόντα, κλιματισμό,ενέργεια, ρουχισμό, διακοπές κύρους. Και όλα αυτά θα μοντάρονται με μια νέα απασχόληση παλαιού τύπου(!), με την εξωφρενική υπερεργασία του ιδιωτικού τομέα, με τη μαύρη ή σαλαμοποιημένη απασχόληση, με τις άθλιες συνθήκες στα εργασιακά μικροπεριβάλλοντα....

Εάν τη βολέψουμε λοιπόν, το μέλλον θα είναι μια από τα ίδια, υποθέτει η κοινή γνώμη..Και ενώ διάφορες κατηγορίες απασχολουμένων αγωνίζονται για να αποτρέψουν την εις βάρος τους αναδιανομή του εισοδήματος επιδιδόμενες σε απίθανα αλληλοκαρφώματα - συχνά αφήνοντας στο απυρόβλητο τα κέρδη των επιχειρηματιών και την ομολογημένη μεν αλλά όχι συγχωρητέα «αμαρτία» της ιδιοποίησης των ασφαλιστικών πόρων - από την άλλη πλευρά απουσιάζει ένας συγκεκριμένος λόγος με θέμα την υπέρβαση ή τον μετριασμό του γνωστού βιοτικού μοντέλου . Του μοντέλου που καταστρέφει ανθρώπινο χώρο και χρόνο.

ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΗΤΑ ΑΓΑΘΩΝ, ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΜΠΡΙΖΟΛΟΚΡΑΤΙΑΣ....

Και όμως, οι κατευθύνσεις της «αποανάπτυξης», της «οικοανάπτυξης», των «οικονομικών της ευημερίας», κυκλοφορούν στην αγορά των ιδεών εδώ και δεκαετίες. Δεν πρόκειται για κατευθύνσεις περιθωριακές, ελκυστικές για διανοούμενους ή υποψήφιους γιόγκι.Πρόκειται για ιδέες εφαρμόσιμες, που υπηρετούν τον κόσμο της εργασίας , που δεν προϋποθέτουν την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων. . Που αναζητούν κοινωνικές δυνάμεις για να τις ενστερνισθούν και να τις προωθήσουν ως εναλλακτικές λύσεις, απέναντι στον οικονομισμό και στο συντεχνιακό πνεύμα του παραδοσιακού κινήματος.

Μια οικονομία με λιγότερο υλικό προϊόν και μικρότερο ΑΕΠ, μπορεί να διαθέτει ποιοτικότερα αγαθά και καλύτερη συνολική ποιότητα ζωής. Όταν ο Ελληνικός Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών μιλάει για πτώση του δείκτη παραγωγής ιδιωτικών έργων – δηλαδή κυρίως του τομέα εξοχικής κατοικίας – αναρωτιέται κανείς , γιατί δεν θα μπορούσε να υπάρχει μια πρόταση μεταφοράς του αργούντος εργατικού δυναμικού σε κατασκευαστικές δραστηριότητες εντάσεως εργασίας, για την εξυπηρέτηση κοινωνικών στόχων. Γιατί δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια ευρύτερη κοινωνική καμπάνια για την αγορά ελληνικών και μάλιστα τοπικών προϊόντων, γιατί δεν θα μπορούσε ο υπεύθυνος καταναλωτής να πεισθεί ότι οι μεταφορές από απόσταση – λεμόνια Αργεντινής, ρόδια του Ιράν, σταφύλια Χιλής χειμωνιάτικα – καταβαραθρώνουν το ελληνικό εμπορικό ισοζύγιο και ρυπαίνουν το πλανητικό περιβάλλον . Γιατί δεν θα μπορούσε να υπάρξει μια συστηματική πολιτική «μακροημέρευσης» των υλικών αγαθών – αυτοκινήτων ,ενδυμάτων, υπολογιστών κλπ – στη θέση της ενίσχυσης του εισαγωγικού, εμπορίου και παραεμπορίου. Γιατί δεν θα μπορούσαμε να έχουμε μια συστηματική καμπάνια εναντίον της κρεοφαγικής κουλτούρας και της «μπριζολοκρατίας»,με τα δυσμενή αποτελέσματα στην υγεία και στο εμπορικό ισοζύγιο.
Με δεδομένους τώρα τους περιορισμούς των κρατών από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ή άλλους υπερεθνικούς οργανισμούς, για λόγους αναγόμενους στην «Ελευθερία του Εμπορίου», τίποτε δεν θα μπορούσε να αποκλείσει ομάδες πολιτών να συντονισθούν σε πολιτικές , κοινωνικές και συνδικαλιστικές δράσεις, στο να παραμερίσουν μεσάζοντες, να διαφημίσουν ντόπια προϊόντα, να ευνοήσουν νέες μορφές κατανάλωσης αντικειμένων, χώρων και υπηρεσιών. Να προτάξουν την ποιότητα ζωής.

Στη παρούσα υφεσιακή συγκυρία είναι οπωσδήποτε ύποπτη η εμμονή της Γερμανίας στις πολιτικές ελαχιστοποίησης του δημοσίου χρέους, όπως επίσης και η άσκηση πιέσεων στον πλέον αδύνατο κρίκο του ευρωπαϊκού νότου. Μήπως η Γερμανία επιχειρεί να ανατρέψει προς όφελός της τους ενδοευρωπαϊκούς συσχετισμούς δυνάμεων, έστω και με το κόστος μιας παρατεταμένης κρίσης; Η υπόθεση είναι ερευνητέα, αλλά οπωσδήποτε έχει ομοιότητες με τη συμπεριφορά της αμερικανικής γερουσίας το φθινόπωρο του 2008, πριν από τη σωτηρία της Lehman Brothers : Όταν προηγήθηκε απόφαση της Γερουσίας κατά των αντιυφεσιακών μέτρων του διδύμου Πόλσον –Μπους, υπό την επίδραση των «ιεράκων» του μεγάλου κεφαλαίου, για να ανατραπεί αμέσως στη συνέχεια από την πίεση των πολιτικών δυνάμεων, που διέβλεπαν την πιθανότητα μιας κατακλυσμιαίας κρίσης για την αμερικανική οικονομία.

Σήμερα το θέμα δεν είναι να αναλογιστούμε χαιρέκακα αυτό που ειπωθηκε για το χρεοκοπημενο αραβικό εμιράτο - Βye bye Dubai ! – ή να αναμείνουμε παθητικά τη νέα αναπτυξιακή εποχή. Το θέμα είναι «να τη βρούμε» με μια διαφορετική οικονομία, με σοβαρή και ποιοτική παρουσία του δημόσιου τομέα – έστω και αν αυτό δεν την κάνει απρόσβλητη στις καπιταλιστικές κυκλικές κρίσεις Με μια οικονομία μικρότερης σπατάλης, μακροημέρευσης και εντοπιότητας των αγαθών, μεγαλύτερης ανακύκλωσης . Ικανή να παράγει όχι μόνο πράγματα αλλά και κάτι πολυτιμότερο, όπως ο ελεύθερος χρόνος.... .

*Μετεξέλιξη ομότιτλου άρθρου του Γ.Σχίζα, που δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ της 5.3.2010