γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Με αφορμή το βιβλίο της συγγραφέως Δρ. Ηelen O’ Shea
Oι Ιρλανδοί Bobby Sands και διχοτόμος Sir Ivone Kirkpatrick
Διάβασα το άρθρο της συναδέλφου Ντόρας Χριστοδούλου στον «Φιλελεύθερο» 5.11.23 « Μια ιρλανδή συγγραφέας γράφει για τον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59», για ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Για το σημαντικό αυτό βιβλίο μίλησε στο «Φ» ο νομικός Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, τις εκτιμήσεις του οποίου προβάλλει στο κείμενό της η Ντ. Χριστοδούλου.
«Μια εν πολλοίς άγνωστη παράμετρο του αγώνα της ΕΟΚΑ παρουσιάζει ένα νέο βιβλίο, που εκδόθηκε μόλις πρόσφατα από την ιρλανδή συγγραφέα Helen O’Shea. Πρόκειται για την μελέτη «Η Ιρλανδία και το τέλος της βρετανικής αυτοκρατορίας. Η ιρλανδική ανάμειξη στον αγώνα της ΕΟΚΑ», που εκδόθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιγαίον, σε επιμέλεια Μ. Σταυρή, Α. Κοκκινόφτα και Ε. Παναγιώτου» μας ενημερώνει η Ν. Χριστοδούλου στην εισαγωγή της.
Είπε μεταξύ άλλων ο ακαδημαϊκός και νομικός Α. Αιμιλιανίδης:
«…Εκείνο που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει είναι η αξιοποίηση αρχειακού υλικού για να εμβαθύνει στην ιρλανδική παρουσία στα τμήματα της βρετανικής διοίκησης της Κύπρου και στον ρόλο τους στο νησί…Αν και δεν υπήρχαν ιρλανδικές επιρροές στον αγώνα της ΕΟΚΑ, εντούτοις δημιουργήθηκαν στενές σχέσεις μεταξύ IRA και ΕΟΚΑ και μάλιστα επρόκειτο για τη στενότερη περίπτωση συνεργασίας του IRA με ξένα μέλη αντιαποικιακού κινήματος. Η παράδοξη επιλογή των Βρετανών να φυλακίσουν μέλη των δύο οργανώσεων σε αγγλικές φυλακές επίδρασε καταλυτικά προς την κατεύθυνση της ανταλλαγής εμπειριών και της αλληλεπίδρασης. Για τους Έλληνες της Κύπρου οι άνδρες του IRA ήταν σύντροφοι στην εξέγερση. Και όμως, όπως καταδεικνύει η συγγραφέας, την ίδια στιγμή, η βρετανική διοίκηση στην Κύπρο, στελεχωνόταν από κορυφαίους Ιρλανδούς, τους οποίους οι Ελληνοκύπριοι αντιμετώπιζαν χωρίς καμιά διάκριση ως Βρετανούς και μάλιστα συχνά ως αρνητικά σύμβολα…»
To βιβλίο της Δρ. Helen O’Shea
Η συγγραφέας Δρ. Helen O’Shea – Καθηγήτρια Προσωπικού και Ιστορίας, στο Εδιμβούργο από το 2003.
Η συγγραφέας Δρ. Helen O’Shea – Καθηγήτρια Προσωπικού και Ιστορίας, στο Εδιμβούργο από το 2003. Οι έρευνές της υποστηρίζονται με χορηγίες από το British Academy, το Leverhulme Trust και το Royal Society of Edinburgh και είναι Fellow του Royal Historical Society.
https://www.open.ac.uk/research/people/osh7
Ο Sir Ivone Kirkpatrick (Σερ ΄Ιβον Κιρκπάτρικ)
Το εν λόγω βιβλίο και οι εκτιμήσεις του κ. Αχιλλέα Αιμιλιανίδη, μου θύμισαν αφενός ένα δυνατό παράδειγμα της τότε στενής σχέσης μεταξύ IRA και Ελληνοκυπρίων στην περίπτωση Bobby Sands και αφετέρου ότι ο μοχθηρός, ανθέλληνας και πατέρας της διχοτομικής λύσης στο Κυπριακό με τα διάφορα διχοτομικά σχέδια το 1955-57 και όχι μόνο, o Sir Ivone Kirkpatrick, ήταν επίσης ιρλανδός ( «Ρωμαιο-Καθολικός» γράφει η συγγραφέας). Τον οποίο πληροφορούμαι στο αρχικό (original) αγγλικό κείμενο του βιβλίου της, η συγγραφέας αναφέρεται σ΄αυτόν ότι τόσο περήφανος ήταν για την ιδέα διχοτόμησης που τον Ιούνιο του 1956 καυχήθηκε στον Ιρλανδό πρέσβη ότι προφανώς το σπόρο για την ιδέα διχοτόμησης του την είχε βάλει στο μυαλό πρώην Γιουγκοσλάβος Πρέσβης… (σ.σ. Φ.Α. βρήκα σχετική αναφορά στα βρετανικά έγγραφα αναφορά στο βιβλίο μου «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019).
Ο Sir Ivone Kirkpatrick θα πρέπει να προστεθεί πρώτος στον κατάλογο των ιρλανδών στην υπηρεσία της Αυτού Μεγαλειότητας σε σχέση με την Κύπρο. Ήταν αυτός που ως Permanent Under-Secretary στο Φόρειν ΄ Οφις έπεισε τον τότε Υπ. Εξωτερικών Macmillan (Foreign Secretary) να δώσει λόγο (locus standi) στην Τουρκία επαναφέροντάς την ως ενδιαφερόμενο μέρος για την Κύπρο, στην Τριμερή του Λονδίνου τον Αύγουστο του 1955, και που ο ίδιος διοργάνωσε! Παραβιάζοντας την Συνθήκη της Λοζάνης που το ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο διαπραγματεύθηκε! Ο Sir Ivone Kirkpatrick πέθανε το 1964 αφού «σφράγισε» το «μέλλον της Κύπρου» που συνέχισε ο Sir Crispin Tickell το 1964, με το σχεδιασμό ανασύστασης της ΚΔ σε δύο constituent states και 1990 με το ψήφισμα Σ.Α. 649 επί Γ. Βασιλείου προτού αντικατασταθεί από τον Sir David Hannay…
Όπως είναι γνωστό ο Κιρκπάτρικ ήταν αντίθετος με τον κατευνασμό του Χίτλερ την δεκαετία του 1930, είχε ρόλο κλειδί στον πόλεμο εναντίον του Χίτλερ την δεκαετία του 1940 και κατέληξε να υποστηρίζει τον κατευνασμό της Τουρκίας τα κρίσιμα χρόνια 1955-56.
Bobby Sands (Μπόμπυ Σάντς)
O Bobby Sands (Robert Gerard Sands) μέλος της IRA (Irish Republican Army) πέθανε στη φυλακή Maze της Αυτού Μεγαλειότητας στη Βόρειο Ιρλανδία καθώς ηγείτο απεργίας πείνας μαζί με άλλους εννέα φυλακισμένους. Πέθαναν όλοι. Ο ίδιος πέθανε στις 5 Μαΐου 1981 μετά από 66 μέρες απεργίας και αφού εξελέγη Βουλευτής κατά την διάρκεια της απεργίας. Στην κηδεία του παρευρέθηκαν 100,000 άτομα.
Είχαν ξεκινήσει απεργία πείνας για καλυτέρευση της ζωής στις φυλακές, να δικαιούνται να φορούν τα δικά τους ρούχα, να δικαιούνται επισκέψεις και ταχυδρομείο. O Σάντς ξεκίνησε την απεργία την 1η Μαρτίου 1981 και τον ακολούθησαν οι υπόλοιποι σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Η αναμνηστική πλάκα εις μνήμη των δέκα απεργών, στο νεκροταφείο Milltown στο Belfast
Το 2012 το Βρετανικό Κρατικό Αρχείο απελευθέρωσε μεταξύ άλλων και έγγραφα που αναφέρονται σε μια διαμαρτυρία Ελληνοκυπρίων για τον θάνατο του ιρλανδού εθνικιστή μαχητή της IRA Μπόμπυ Σάντς με 500 τόσες υπογραφές.
Στα επίσημα βρετανικά έγγραφα του Φόρειν ΄Οφις στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο λοιπόν, διασώζεται εκείνη η διαμαρτυρία υποστήριξης προς τον Μπόμπυ Σαντς από την Κύπρο, συνοδευόμενη από αναφορά του μετέπειτα Βρετανού Υπ. Αρμοστού στη Λευκωσία, Christopher William (Matthew) Kidd, ο οποίος το 1981 υπηρετούσε στην Λευκωσία ως τρίτος γραμματέας (ήταν το πρώτο του πόστο).
Ο Βρετανός τότε τρίτος γραμματέας στην βρετ. Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία (και μετέπειτα ΄Υπ. Αρμοστής στην Κύπρο) κ. Matthew Kidd. Ο οποίος το 2017 ως ΄Υπ. Αρμοστής παρευρέθηκε και στις διαπραγματεύσεις στο Κράν Μοντανά, μέλος της βρετανικής ομάδας του Φόρειν ΄Οφις. .
Στις 3 Ιουνίου 1981 η βρετ. Υπάτη Αρμοστεία στη Λευκωσία έστειλε στο Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας (Φόρειν ΄Οφις) την διαμαρτυρία που της παρέδωσε η Επιτροπή Υπεράσπισης των Πολιτικών Ελευθεριών και Δικαιωμάτων του Πολίτη με 500 υπογραφές.
Το ψήφισμα – καταγγελία προς την αγγλική κυβέρνηση έλεγε:
«ΨΗΦΙΣΜΑ – ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Εμείς, όλοι οι δημοκρατικά σκεπτόμενοι Κύπριοι πολίτες, κόμματα και οργανώσεις, καταδικάζουμε την εγκληματική στάση της αγγλικής κυβέρνησης που οδήγησε στο θάνατο τον πολιτικό κρατούμενο Μπόμπυ Σάντς.
Η αποικιοκρατική πολιτική που ακολουθεί η Αγγλία στην βόρειο Ιρλανδία καταπατά τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα.
Πιστεύουμε ότι, ανεξάρτητα της γνώμης του καθενός μας για τον αγώνα και τις μεθόδους του ΙRΑ, τα μέλη του τελευταίου πρέπει να αναγνωριστούν σαν πολιτικοί κρατούμενοι μια και τα κίνητρα τους είναι καθαρά πολιτικά. Μια τέτοια αναγνώριση θα έσωζε και τη ζωή των τεσσάρων συν – κρατουμένων του Σάντς που συνεχίζουν την απεργία για περισσότερες από 50 μέρες.»
Στο συνοδευτικό της σημείωμα η Επιτροπή με υπογραφή του Γραμματέα της, τόνιζε ότι οι υπογράφοντες διαμαρτύρονταν για την «εγκληματική συμπεριφορά της βρετανικής κυβέρνησης που οδήγησε στο θάνατο τον πολιτικό φυλακισμένο Μπόμπυ Σάντς και τους θανάτους περισσοτέρων ιρλανδών φυλακισμένων.
Με την διαμαρτυρία αυτή θέλουμε να υπενθυμίσουμε στην βρετανική κυβέρνηση ότι τέτοιες παραβιάσεις ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων ποτέ δεν θα ξεχαστούν από δημοκρατικά σκεπτόμενους ανθρώπους σε όλο το κόσμο, και από τους κύπριους που είχαν και αυτοί κάποτε αντιμετωπίσει πολύ παρόμοια μεταχείριση κάτω από τον αποικιακό ζυγό».
Στο σημείωμα που έστειλε στο Φόρειν ΄Οφις η Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία στις 3 Ιουνίου 1981, με υπογραφή του τότε τρίτου (και αργότερα δεύτερου και στη συνέχεια Υπ. Αρμοστή ) Γραμματέα της, κ. J.C.W. KIDD, έγραφε:
« 1. Το τηλεγρ. μας αριθμός 117 αναφερόταν σε μια διαμαρτυρία που διοργάνωσε η «Επιτροπή Υπεράσπισης των Πολιτικών Ελευθεριών και Δικαιωμάτων του Πολίτη» παραπονούμενη για την βρετανική πολιτική στην Βόρειο Ιρλανδία. Αυτή τώρα εσωκλείεται.
2. Το κύριο στοιχείο της διαμαρτυρίας αντανακλά αρκετά καλά στο ύφος των αναφορών για τη Βόρειο Ιρλανδία στον ελληνο-κυπριακό τύπο. Αυτός σχεδόν δίχως εξαίρεση είναι εχθρικός προς την βρετανική πολιτική. Ο Σάντς και οι διάδοχοί του παρουσιάζονται ως μάρτυρες της ελευθερίας, καθώς η IRA αποκαλυπτικά και λανθασμένα ερμηνεύεται ως ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός. Η βρετανική πολιτική χαρακτηρίζεται ως σκληρή, προκλητική, ιμπεριαλιστική και αποικιοκρατική, και λέγεται ότι βασίζεται στην αρχή του διαίρει και βασίλευε. Συχνά γίνεται παραλληλισμός μεταξύ της βρετανικής πολιτικής τώρα στη Βόρειο Ιρλανδία και στην Κύπρο στα χρόνια πριν το 1960. Αυτό μας δυσκολεύει να προβάλουμε την βρετανική πολιτική στη Βόρειο Ιρλανδία όπως πράγματι έχει.
3. Ως ένα παράδειγμα των δυσκολιών για μια ισορροπημένη άποψη εδώ για την Βόρειο Ιρλανδία, θα δείτε ότι η διαμαρτυρία ισχυρίζεται ότι ο Σάντς και οι άλλοι πρέπει να αναγνωριστούν ως πολιτικοί φυλακισμένοι εφόσον τα κίνητρα τους είναι πολιτικά. Η πολιτική της Κυπριακής Κυβέρνησης όμως, υποστηρίζει πως τα κίνητρα για ένα έγκλημα είναι σχετικά με τις αποφάσεις των ποινών. Δεν υπάρχει περίπτωση η Κυπριακή Κυβέρνηση να παραχωρεί πολιτικό στάτους σε φυλακισμένους, περισσότερο από την Κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητος».
Ακολουθούν τα ονόματα όσων είναι ολογράφως και διαβάζονται. Τα υπόλοιπα ονόματα καλύπτονται με υπογραφές οι οποίες δεν διευκρινίζονται αρκετά.
Τρία χρόνια αργότερα (από την αποδέσμευση των εγγράφων) στις 5 Μαΐου 2015, στην επέτειο του θανάτου του Μπόμπυ Σάντς δημοσίευσα εκείνη την διαμαρτυρία και σήμερα βρήκα ότι ακόμα διασώζεται αναρτημένη σε δύο τουλάχιστον ιστοσελίδες αν και είχε αναρτηθεί και σε άλλες. Με τίτλο «ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ BOBBY SANDS».
http://filoksenos.blogspot.co.uk/2015/05/bobby-sands.html 6.5.2015
*Ερευνήτρια/συγγραφέας
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 12/11/2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου