Πως θα τελειώσει αυτή η φρίκη;
Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Μία εβδομάδα μετά την έναρξη της εισβολής χερσαίων δυνάμεων στη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ καταγράφει περιορισμένα στρατιωτικά κέρδη και σοβαρές πολιτικές ζημιές. Στο επιχειρησιακό πεδίο, το πεζικό και τα τεθωρακισμένα του έχουν πλέον περικυκλώσει την Πόλη της Γάζας- τη μεγαλύτερη στα παλαιστινιακά εδάφη, με πληθυσμό περίπου 750.000 κατοίκων- αν και δεν έχουν ακόμη διεισδύσει προς το κέντρο της. Η πυκνή δόμηση, που μετατρέπει κάθε γωνιά και κάθε διαμέρισμα σε παγίδα θανάτου, το τεράστιο δίκτυο υπόγειων τούνελ και η ευθύνη της κυβέρνησης Νετανιάχου για την τύχη των 240 ομήρων επιβάλλουν στον ισραηλινό στρατό προσεκτικούς ελιγμούς και βραδείς ρυθμούς προέλασης. Ακόμη κι έτσι, τουλάχιστον 23 Ισραηλινοί στρατιώτες είχαν σκοτωθεί μέχρι την Παρασκευή από μαχητές της Χαμάς και άλλων παλαιστινιακών οργανώσεων, που προβάλλουν σφοδρή αντίσταση. Από την πλευρά της, η ισραηλινή στρατιωτική ηγεσία ανέφερε ότι “εκατοντάδες” άνδρες της Χαμάς είχαν εξοντωθεί, κάτι όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακό αν ληφθεί υπόψη ότι, σύμφωνα με τις επικρατέστερες εκτιμήσεις, η ισλαμική οργάνωση διαθέτει γύρω στις 30.000 μαχητές. Κανένα κορυφαίο πολιτικό ή στρατιωτικό στέλεχός της δεν είχε σκοτωθεί όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές.
Στην προσπάθεια να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες στρατιωτών του, το Ισραήλ προσέφυγε σε καταιγιστικούς βομβαρδισμούς, αδιαφορώντας για τις εκατόμβες αμάχων. Η περίπτωση της Τζαμπάλια ήταν χαρακτηριστική. Το βράδυ της Τρίτης, η ισραηλινή αεροπορία έριξε έξι βόμβες του ενός τόνου σε αυτόν τον πυκνοκατοικημένο παλαιστινιακό καταυλισμό των 120.000 κατοίκων, ισοπεδώνοντας ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα.
Το επόμενο πρωί, βομβάρδισε εκ νέου την ισοπεδωμένη περιοχή, όπου Παλαιστίνιοι αναζητούσαν τις σορούς των οικείων τους μέσα στους τεράστιους κρατήρες που είχαν ρουφήξει τα πάντα γύρω τους. Ο ισραηλινός στρατός ανέλαβε χωρίς ενδοιασμούς την ευθύνη του μακελειού, θεωρώντας ως αρκετή εξήγηση ότι επεδίωκε και κατάφερε να σκοτώσει έναν από τους μαχητές της Χαμάς με πρωταγωνιστικό ρόλο στο λουτρό αίματος της 7ης Οκτωβρίου, στο νότιο Ισραήλ.Η επιδρομή στην Τζαμπάλια ήταν για πολλούς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, την ώρα που τα θύματα της Γάζας ξεπερνούσαν τις 9.000, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν 3.640 παιδιά, 120 γιατροί ή νοσηλευτές και 70 μέλη του προσωπικού του ΟΗΕ. Το τσουνάμι των αντιδράσεων ξεκίνησε όχι από τις γειτονικές αραβικές χώρες, αλλά από αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής. Η Βολιβία διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, ενώ Χιλή και Κολομβία ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους. Εκτεθειμένη και υπό πίεση, η Ιορδανία, όπου οι Παλαιστίνιοι εκπροσωπούν την πλειονότητα του πληθυσμού, ανακάλεσε και αυτή τον πρεσβευτή της και κήρυξε ανεπιθύμητο τον Ισραηλινό πρεσβευτή μέχρι να τερματιστεί ο πόλεμος. Ο εκπρόσωπος εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ εξέφρασε τον “αποτροπιασμό” του, ενώ αξιωματούχοι και εισηγητές του ΟΗΕ έκαναν λόγο για πιθανά εγκλήματα πολέμου και “μεγάλο κίνδυνο γενοκτονίας”, ζητώντας άμεση κατάπαυση του πυρός.
Ακόμη και ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος μετά το λουτρό αίματος της 7ης Οκτωβρίου είχε δώσει ουσιαστικά λευκή επιταγή στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ζήτησε για πρώτη φορά προσωρινές παύσεις των εχθροπραξιών. Επιπλέον, επανέφερε την ανάγκη δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, ενώ τον Ιούλιο του 2022, στη συνάντησή του με τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούτ Αμπάς στη Βηθλεέμ, τον είχε προσγειώσει ανώμαλα, δηλώνοντας ότι “δεν είναι γόνιμο το έδαφος” για κάτι τέτοιο.
Επί του παρόντος, το πιο επείγον ερώτημα είναι πότε και πώς θα τελειώσει αυτή η φρικτή σύγκρουση, που ετοιμάζεται να μπει στον δεύτερο μήνα της. Η κυβέρνηση Νετανιάχου εμφανίζεται αποφασισμένη να συνεχίσει τον πόλεμο μέχρι να εξαλείψει τη Χαμάς από τη Γάζα, έστω κι αν χρειαστεί στο μεταξύ να εξαλείψει τη Γάζα από τον χάρτη. Ακόμη κι αν το καταφέρει, θα έχει δημιουργήσει γόνιμο έδαφος για να ξεφυτρώσει μέσα από τους κρατήρες και τα χαλάσματα μια νέα, ακόμη πιο ριζοσπαστική εκδοχή του μαχητικού Ισλάμ- όπως η ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο γέννησε τη Χεζμπολάχ και η διάλυση του Μπααθικού Ιράκ από τις ΗΠΑ γέννησε το ISIS.
Αλλά προτού φτάσουμε εκεί, το ερώτημα για το ποιος θα αναλάβει τη διοίκηση της Γάζας την επόμενη μέρα του πολέμου παραμένει αναπάντητο. Όπως είχαμε γράψει προ δύο εβδομάδων σε αυτές τις σελίδες, βασισμένοι σε δημοσιεύματα του γαλλικού Τύπου, το αρχικό σχέδιο του Νετανιάχου πρέπει να ήταν η “προσωρινή” εκτόπιση των 2,3 Παλαιστινίων της Γάζας στο Σινά, πράγμα που άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο προσάρτησης της λωρίδας. Η υποψία αυτή ενισχύθηκε την περασμένη εβδομάδα, ύστερα από την αποκάλυψη εσωτερικού εγγράφου του ισραηλινού υπουργείου Πληροφοριών πάνω σε αυτό το σενάριο. Ωστόσο η σφοδρή αντίσταση της Αιγύπτου φαίνεται ότι έχει ακυρώσει αυτές τις σκέψεις.Από την πλευρά του, ο Παλαιστίνιος πρωθυπουργός Μοχάμεντ Στάγεχ ξεκαθάρισε ότι η Παλαιστινιακή Αρχή δεν πρόκειται να παραλάβει τη διοίκηση της λωρίδας από τον στρατό κατοχής αν δεν υπάρξει συνολική πολιτική λύση για Γάζα, Δυτική Όχθη και Ανατολική Ιερουσαλήμ, με βάση τη δημιουργία βιώσιμου κράτους.
Με άρθρο τους στο Foreign Affairs, ο πρώην αρχηγός του ισραηλινού Ναυτικού Άμι Αγιαλόν και ο Γκίλεαντ Σερ, επιτελάρχης του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Εχούντ Μπάρακ, υποστηρίζουν ότι η λύση των δύο κρατών είναι αναγκαία και θα καταστεί δυνατή μετά το τέλος του πολέμου, αποτέλεσμα του οποίου θα είναι, κατά την εκτίμησή τους, να απαλλαγεί η Γάζα από τη Χαμάς και το Ισραήλ από τον πολιτικά νεκρό Νετανιάχου. Στο διεθνή Τύπο έχουν παρουσιαστεί διάφορα σενάρια για μια μεταβατική περίοδο, όπου τη διοίκηση και την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Γάζας θα αναλάβει διεθνής δύναμη, με απόφαση του ΟΗΕ και με πρωταγωνιστικό ρόλο αραβικών κρατών όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία.
Το να αναστηθεί η ελπίδα για την ειρήνη (που σημαίνει τερματισμό της κατοχής) μέσα από τη φρίκη αυτού του πολέμου θα ήταν, βέβαια, ευχής έργο, με τα σημερινά δεδομένα όμως τίποτα δεν μοιάζει περισσότερο μακρινό. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι αύριο- μεθαύριο θα φύγουν από τη μέση ο Νετανιάχου και οι ακροδεξιοί υπουργοί του, που επιδιώκουν ανοιχτά την προσάρτηση ολόκληρης της Δυτικής Όχθης, παραμένει το πρόβλημα των προβλημάτων στη λύση του Παλαιστινιακού: οι διαρκώς επεκτεινόμενοι εβραϊκοί εποικισμοί στην παλαιστινιακή Γη, που σήμερα αριθμούν 700.000 εποίκους. Η μετακίνηση έστω και των μισών ή και 200.000 από αυτούς (αν υποτεθεί ότι οι δύο πλευρές προχωρούν σε ανταλλαγές εδαφών για να μειωθεί το πρόβλημα) θα φέρει το Ισραήλ αντιμέτωπο με το φάσμα πραγματικού εμφυλίου πολέμου.
Υπό αυτό το πρίσμα, πολλοί θεωρούν ότι η συζήτηση περί δύο κρατών αυτή τη στιγμή δεν είναι παρά το φύλλο συκής που προσφέρεται στα αραβικά κράτη και σε μια εντελώς εξασθενημένη Παλαιστινιακή Αρχή ώστε να αποδεχθούν μια “λύση” στο πρόβλημα της Γάζας στα μέτρα του Ισραήλ. Αν έτσι εξελιχθούν τα πράγματα, αυτός ο πόλεμος θα είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρο των δύο κρατών και οι νεότερες γενιές των Παλαιστίνιων θα αναπροσανατολιστούν (στην πραγματικότητα έχουν ήδη αρχίσει να το κάνουν) σε έναν αγώνα τύπου αντι- απαρτχάιντ για ελευθερία και ισονομία (που σημαίνει και ψήφο) σε ένα διεθνικό κράτος- κάτι που θα έπρεπε να αποτελεί τον χειρότερο εφιάλτη για κάθε ψύχραιμο Ισραηλινό ηγέτη.
Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή" της 5ης Νοεμβρίου 2023
Υ.Γ. Από τη στιγμή που γράφτηκαν αυτές οι γραμμές οι αριθμοί των θυμάτων δεν σταμάτησαν να αυξάνονται χωρίς να ιδρώσει το αυτί των Δυτικών ηγετών που έχουν δώσει λευκή επιταγή στον Νετανιάχου. Ωστόσο διεθνή σάλο προκάλεσε η δήλωση ενός από τους ακροδεξιούς κανίβαλους που συμμετέχουν στην κυβέρνηση του Ισραήλ, του υπουργού ισραηλινής κληρονομιάς, Αμιτσάι Ελιγιάχου, ο οποίος εμφανίστηκε ανήσυχος με την ως τώρα πορεία του πολέμου και πρότεινε να εξεταστεί το ενδεχόμενο ρίψης πυρηνικής βόμβας για τον αφανισμό της Γάζας.
Ότι το Ισραήλ διαθέτει εδώ και δεκαετίες πυρηνικά όπλα αποτελεί κοινό μυστικό. Είναι ωστόσο η πρώτη φορά που ένας υπουργός του το ομολογεί δημοσίως και μιλάει απροσχημάτιστα για τον τρόπο που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Τι θα κάνουν τώρα οι Αμερικανοί και όσοι συμπαρατάσσονται μαζί τους "στη σωστή πλευρά της Ιστορίας"; Θα εξαπολύσουν ένα "Σοκ και Δέος" κατά του Ισραήλ όπως έκαναν στο Ιράκ για τα ανύπαρκτα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεϊν; Θα του επιβάλουν ασφυκτικό εμπάργκο όπως κάνουν για το (ειρηνικό, τουλάχιστον μέχρι τώρα) πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν; Θα το ξεχάσουν αυτοστιγμεί, βέβαιοι ότι ηγούνται λαών με μνήμη χρυσόψαρου; Ρητορικά τα ερωτήματα, αλλά μήπως ήρθε η ώρα να λύσουν οι κραυγές των λύκων τη σιωπή των αμνών;