Το Κυπριακό και η ΕΕ

 του Γιαννάκη Ομήρου*

Είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει κανένας στην Κύπρο που να διαφωνεί με το πασίδηλο ότι η μεγαλύτερη πολιτική και διπλωματική κίνηση από την εποχή της τουρκικής εισβολής του 1974 ήταν ο ευρωπαϊκός μας προσανατολισμός και η επίτευξη τελικά του στόχου της ευρωπαϊκής μας ενσωμάτωσης. Το πολυσήμαντο της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της Κύπρου καταδεικνύεται και επιβεβαιώνεται αν προς στιγμή υποθέταμε ότι δεν ακολουθούσαμε την ευρωπαϊκή πορεία. Μοναχικοί, μοναξιασμένοι και απομονωμένοι σε αυτή τη γωνιά της Ανατολικής Μεσογείου. Και με δεδομένη την τουρκική αδιαλλαξία, σε μια κατάσταση αμηχανίας χωρίς ορατό ενδεχόμενο ουσιαστικών προοπτικών γύρω από το Κυπριακό.

Είναι βέβαια γεγονός ότι υπάρχει απογοήτευση για τη μη δυναμική αντίδραση των ευρωπαϊκών συλλογικών θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. για τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου. Για τις πειρατικές της ενέργειες σε βάρος της θαλάσσιας κυριαρχίας της Κύπρου και της έναρξης εποικισμού της Αμμοχώστου. Για την απλή λεκτική καταδίκη, χωρίς ουσιαστικές κυρώσεις, Που ωστόσο δεν πρέπει να υποβαθμίζεται καθώς η Τουρκία βρίσκεται συνεχώς σε απομόνωση και  αυστηρό ψόγο από την Ε.Ε.

Ας είμαστε ειλικρινείς και σαφείς.

Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός και η τελική ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. άνοιξε προοπτικές και δυνατότητες για το μέλλον της Κύπρου και την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Κι’ αυτό γιατί η ενσωμάτωση στην Ε.Ε., αναμφίβολα επενεργεί ως πίεση προς την Τουρκία προς την κατεύθυνση της λύσης που θα λαμβάνει υπ’ όψη την κοινοτική έννομη τάξη.

Ιδιαίτερα η απόφαση της Τουρκίας να επιδιώκει ένα ευρωπαϊκό μέλλον έχει δημιουργήσει γι’ αυτήν ένα πλέγμα ασφυκτικών αδιεξόδων που συνδέονται με το Κυπριακό. Αποτελεί ανωμαλία για την Ε.Ε. μια υποψήφια χώρα να κατέχει στρατιωτικά τμήμα μιας χώρα-μέλους, όπως είναι η Κύπρος, να αρνείται να την αναγνωρίσει, να αρνείται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα και να ασκεί βέτο για τη συμμετοχή της σε Διεθνείς και Περιφερειακούς οργανισμούς. Εκ των πραγμάτων και ανεξάρτητα από τις προθέσεις ορισμένων κρατών – μελών η Τουρκία βρίσκεται και θα βρίσκεται σε δυσχερέστατη θέση όσο το Κυπριακό παραμένει άλυτο και όσο εξακολουθεί η ίδια να επιθυμεί την ένταξη της στη Ε.Ε. Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι Κύπρος και Ελλάδα θα τηρούμε μια σθεναρή στάση έναντι της στρεψόδικης συμπεριφοράς της Τουρκίας και να καθιστούμε σαφές στους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι δεν πρόκειται να συναινέσουμε σε εκπτώσεις και δεν θα στέρξουμε σε συναλλαγές αναφορικά με την εκπλήρωση των προς την Κύπρο ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Τουρκίας. Κύπρος και Ελλάδα θα πρέπει να αναλάβουμε τις ιστορικές μας ευθύνες. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση είναι ορατός ο κίνδυνος πλήρους αποδυνάμωσης και αναποτελεσματικότητας της εθνικής στρατηγικής όπως αυτή διαμορφώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 για αξιοποίηση της ευρωπαϊκής διάστασης του Κυπριακού.

Με πλήρη συνείδηση των δυσχερειών που δημιουργούνται για να συνεχίσει η Τουρκία την προσπάθεια διαφυγής από τις υποχρεώσεις που της έχουν ανατεθεί, το καθήκον μας είναι να ενεργοποιήσουμε όλες μας τις δυνάμεις σε Κύπρο και Ελλάδα, να διαμορφώσουμε συμμαχίες μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο, αξιοποιώντας την ταύτιση συμφερόντων με χώρες μέλη της Ε.Ε., για να επιτύχουμε τον κεντρικό τελικό μας στόχο. Να υποχρεωθεί δηλαδή η Τουρκία να συναινέσει σε λύση δίκαιη, δημοκρατική και συμβατή με τις αρχές του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Προϋπόθεση όμως για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας, είναι να δοθεί το μήνυμα ότι δεν θα διστάσουμε να χρησιμοποιήσουμε πλήρως τα δικαιώματα που μας παρέχει η ιδιότητα του κράτους – μέλους της Ε.Ε. για να ανακόψουμε, εφ’ όσον αυτό απαιτείται από τη συμπεριφορά της, την όποια ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Επίδειξη ανοχής προς μια, κατά συρροή και κατ’ εξακολούθησίν, κακόπιστη άρνηση της Τουρκίας να συμμορφωθεί, θα οδηγήσει σε κατάρρευση ολόκληρης της εθνικής μας στρατηγικής. Πέραν των πιο πάνω, ήλθε η ώρα για ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών εντός Ε.Ε. Ωρίμασε πλέον ο καιρός για ανάληψη κοινής δράσης (joint action) της Ε.Ε. Αυτό πρέπει να είναι το επόμενο μεγάλο βήμα, ο επόμενος μεγάλος στόχος στο πλαίσιο της αξιοποίησης της ευρωπαϊκής ιδιότητας της χώρας μας.

Με δεδομένο ότι «η Ένωση μπορεί με κοινή δράση να επιδιώξει τους στόχους της κοινής εξωτερικής πολιτικής» όπως προβλέπουν οι συνθήκες του Μάαστριχτ και του Άμστερνταμ θα μπορούσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να πάρει συγκεκριμένες αποφάσεις που θα δρομολογούν την ενεργό ανάμειξη στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Τέτοιες αποφάσεις θα μπορούν να είναι οι πιο κάτω:

• Να ορίσει συντονιστή για το Κυπριακό με συγκεκριμένο ρόλο στις προσπάθειες λύσης. Ορατό και όχι αόρατο όπως μέχρι τώρα.

• Να προωθήσει σχεδιασμούς και μέτρα που θα οδηγούν σε κοινές εκδηλώσεις και προγράμματα συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων υπό  την ευθύνη και την αιγίδα της Ε.Ε. και με τη στήριξη της Κυπριακής Κυβέρνησης.
• Να προγραμματίσει τη συζήτηση του Κυπριακού σε ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με τελικό στόχο την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου περιγράμματος βασικών αρχών λύσης, στηριγμένου στο κοινοτικό δίκαιο και το ευρωπαϊκό μέλλον της Κύπρου. Το σχέδιο αυτό θα μπορεί να συζητηθεί σε μια επί τούτου Ευρωπαϊκή Διάσκεψη. Κορυφαία συνεισφορά της Ε.Ε. θα μπορούσε να είναι η πρόταση ένταξης της Κύπρου σε ένα συλλογικό σύστημα ασφάλειας που θα εγγυάται την ανεξαρτησία και κυριαρχία του κυπριακού κράτους. Μια τέτοια δέσμη πρωτοβουλιών, πέραν του ότι θα καταστήσει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας άμεσα συνδεδεμένη με τη λύση του Κυπριακού, θα ενισχύσει τον ευρύτερο πολιτικό ρόλο της Ε.Ε. σε μια περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και εξαιρετικά κρίσιμων συμφερόντων όπου η Ένωση έχει κάθε λόγο να επιδιώκει διαμόρφωση συνθηκών ασφάλειας, σταθερότητας και συνεργασίας. Περιττό να τονιστεί ότι οι όποιες πρωτοβουλίες και κινήσεις της Ε.Ε. προς την κατεύθυνση λύσης του Κυπριακού δεν θα βρίσκονται σε αντίθεση με τις προσπάθειες του ΟΗΕ αλλά θα τις συμπληρώνουν και θα τις ενισχύουν.

Ο καθορισμός ενός χάρτη διαδρομής σε αυτή την περίπτωση θα υποχρεώνει την Τουρκία να προχωρεί σε συγκεκριμένα βήματα προόδου στο Κυπριακό.

Με νηφαλιότητα και ψυχραιμία και με συνεκτίμηση όλων των δεδομένων να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις με γνώμονα το εθνικό  συμφέρον όπως αυτό εκφράζεται από  το μεγάλο στόχο της λύσης.

Σημ.1: Γερμανία, Ιταλία και Ολλανδία την περασμένη Δευτέρα εμπόδισαν το Συμβούλιο Εξωτερικών υποθέσεων να υιοθετήσει μέτρα εναντίον της Τουρκίας και παρέπεμψαν το θέμα στην COREPER.

Ήλθε η ώρα να αξιοποιήσουμε το όπλο που διαθέτουμε για να ακουστεί η φωνή μας. Το βέτο είναι η μοναδική μέθοδος που έχουν τα μικρά κράτη για να υπερασπίζονται τα συμφέροντα τους.

Σημ.2: Η πρωτοστατούσα σε αποτροπή κυρώσεων κατά της Τουρκίας Γερμανία έχει εγκαταστήσει στα κατεχόμενα, στη περιοχή της Κυθρέας, μία ίλη αρμάτων μάχης τύπου Leopard. Αυτή είναι η κοινοτική αλληλεγγύη της Γερμανίας; Γιατί δεν το μετατρέψαμε σε μείζον θέμα εντός Ε.Ε.; Γιατί αυτή η φοβία και ατολμία;

Του Γιαννάκη Ομήρου

Πρώην Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων

ΠΗΓΗ  SIGMALIVE