Απλώνει τα πλοκάμια της στο Αρτσάχ η Τουρκία και η ΕΕ χαϊδεύει τον Σουλτάνο

 

Του Γιάννου Χαραλαμπίδη

Πώς η Πενταμερής του ΟΗΕ εξελίσσεται σε παγίδα για τη Μεσογειακή της ΕΕ - Πώς και γιατί η Άγκυρα άναψε το πράσινο φως στην επίθεση των Αζέρων, και πώς οι εργολάβοι των Βρυξελλών έβαλαν τις κυρώσεις στο ψυγείο μέχρι νεωτέρας

ΗΕΕ δεν αποφάσισε την επιβολή κυρώσεων επί της Τουρκίας, η οποία συνεχίζει να αλωνίζει την κυπριακή ΑΟΖ και συνιστά τον μεγαλύτερο ταραχοποιό του περιφερειακού συστήματος. Η Άγκυρα απλώνει τα πλοκάμια της όχι μόνο στο Αιγαίο και στην Κύπρο, αλλά και στη Λιβύη, και τώρα στις συγκρίσεις μεταξύ των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ και των Αζέρων. Πίσω από την επίθεση των αζέρικων δυνάμεων στις 27 Σεπτεμβρίου βρίσκεται η Άγκυρα, η οποία τις στηρίζει με πολεμικό υλικό. Στο τέλος Αυγούστου ο τουρκικός στρατός είχε συμμετάσχει σε μεγάλης κλίμακας άσκηση με το Αζερμπαϊτζάν, δίνοντας το πράσινο φως για την επίθεση μετά την μεταφορά 1000 περίπου μισθοφόρων από τη Συρία και τη Λιβύη.

Πού ομοιάζει και πού διαφέρει το Κυπριακό με το Καραμπάχ

Τι πήγε στραβά στην απόφαση της Συνόδου της ΕΕ

Το φυσικό αέριο των Αζέρων

Τα κίνητρα της Τουρκίας στο Αρτσάχ, έτσι λένε οι Αρμένιοι το Ναγκόρνο Καραμπάχ, είναι τα ίδια όπως και αλλού: Πρώτον, ανάδειξή της ως περιφερειακής δύναμης παγκόσμιας εμβέλειας και προτεκταροποίηση των γειτονικών λαών στη λογική και πρακτική της φινλανδοποίησης. Καμιά λήψη απόφασης από τις γειτονικές χώρες, εάν η Άγκυρα δεν δώσει το πράσινο φως. Ταυτοχρόνως, οι αποφάσεις, που αφορούν την τουρκική πολιτική, θα πρέπει να εφαρμόζονται από τις γειτονικές χώρες, αλλιώς θα υπάρξουν κυρώσεις.

Δεύτερον, ο έλεγχος, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, του φυσικού αερίου. Εδώ και λίγον καιρό, το Αζερμπαϊτζάν, του οποίου οι κάτοικοι θωρούν εαυτούς ως ανήκοντες στο τουρκικό έθνος, αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου προς την Τουρκία. Οι Αζέροι καλύπτουν περί το 43,45% των τουρκικών αναγκών και έχουν ξεπεράσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Τουρκία. Συνεπώς, η Άγκυρα έχει φυσικό αέριο σε χαμηλές τιμές, ενώ εμβαθύνει τις σχέσεις της με ένα σημαντικό αδελφικό σύμμαχο σε βάρος της Αρμενίας. Λόγω μάλιστα του εμπάργκο που η Τουρκία επιβάλλει στην Αρμενία με το κλείσιμο των συνόρων, η μοναδική διέξοδος που έχει το Γερεβάν είναι μέσω της Γεωργίας.

Ο πόλεμος

Ούτε οι Αζέροι, ούτε οι Τούρκοι μπορούν να δεχθούν την ήττα που υπέστησαν στον πόλεμο του ’91-‘94. Η υπόθεση του Αρτσάχ ομοιάζει, αλλά δεν είναι απολύτως ίδια, με την περίπτωση της Κύπρου. Διότι, το Αρτσάχ κατοικείτο ανέκαθεν, στη συντριπτική του πλειοψηφία, από Αρμένιους, αλλά οι Σοβιετικοί αποφάσισαν ότι θα το έθεταν κάτω από τη διοίκηση του Αζερμπαϊτζάν. Ακόμη και την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, οι Αρμένιοι του Αρτσάχ δεν αποδέχθηκαν ποτέ την απόφαση αυτή, η οποία εκτός των άλλων είχε ληφθεί παράτυπα από τους Σοβιετικούς. Οι Αρμένιοι δεν συναίνεσαν ποτέ στο καθεστώς που τους αποδόθηκε επί Σοβιετικής Ένωσης. Και τη δημιουργία δικαίου. Εν συνεχεία, δε, μετά την πτώση του κομμουνισμού, δεν συμφώνησαν ότι η δική τους περιοχή ανήκε στα παλιά σοβιετικά διοικητικά σύνορα του Αζερμπαϊτζάν, όπως είχαν γίνει δεκτά στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Το 1988-89 είχαμε τις πρώτες οργανωμένες δράσεις των Αζέρων στο Μπακού σε βάρος των εκεί διαμενόντων Αρμενίων που είχαν εκδηλωθεί στη λογική του πογκρόμ. Και οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν όταν στις 10 Δεκεμβρίου του 1991 οι Αρμένιοι του Αρτσάχ, επί τη βάσει του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης, ανακήρυξαν κράτος. Ο πόλεμος κράτησε έως το 1994, όταν οι Ρώσοι σταμάτησαν την αρμενική προέλαση προς το Μπακού. Σημειωτέον ότι οι Αζέροι που διέμεναν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ εγκατέλειψαν την περιοχή, όπως και Αρμένιοι που διέμεναν στο Μπακού. Ταυτοχρόνως, πέραν της περιοχής του Αρτσάχ, οι Αρμένιοι κατέλαβαν και εδάφη που ανήκουν στο Αζερμπαϊτζάν, ενώνοντας εδαφικά τον θύλακα του Καραμπάχ με την υπόλοιπη Αρμενία. Στην ουσία δημιούργησαν γύρω από το ορεινό Αρτσάχ μια περιμετρική ζώνη ασφαλείας.

Η αυτοδιάθεση και η Κύπρος

Έκτοτε, μετά δηλαδή το 1994, άρχισαν προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος χωρίς αποτέλεσμα, κάτω από την Ομάδα του Μινσκ, δηλαδή της συμπροεδρίας μεταξύ της Ρωσίας, των ΗΠΑ και της Γαλλίας. Βασικό αίτημα των Αζέρων είναι η επιστροφή των δικών τους εδαφών, καθώς και του Αρτσάχ κάτω από τη δική τους διοίκηση, ενώ οι Αρμένιοι στηρίζουν την πολιτική και νομική τους θέση επί του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης, άρθρο 1 παράγραφος 2 του Χάρτη των Ην. Εθνών. Η διαφορά του κατεχόμενου βορρά της Κύπρου με το Αρτσάχ είναι η εξής: Οι Αρμένιοι του Καραμπάχ είναι γηγενής πληθυσμός αιώνων, που έχουν παράγει πολιτισμό και ιστορία. Είχαν ανέκαθεν διοίκηση. Και ποτέ δεν δέχθηκαν το καθεστώς που τους αποδόθηκε από τη Σοβιετική Ένωση. Συνεπώς, έχουν το δικαίωμα της άσκησης του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης. Ούτε η Ομάδα του Μινσκ το έχει απορρίψει. Σε αντίθεση με τα κατεχόμενα, ο νόμιμος πληθυσμός είναι Έλληνες Κύπριοι εκδιωχθέντες, λόγω της εισβολής. Ο υφιστάμενος πληθυσμός είναι μετακινηθέντες Τουρκοκύπριοι από τον νότο, ως αποτέλεσμα της εισβολής, και οι έποικοι, που συνιστούν, επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου, και αυτοί και τα παράγωγά τους, έγκλημα πολέμου. Στο Αρτσάχ οι κάτοικοι δεν είναι βιαίως μετακινηθέντες, αλλά ο γηγενής πληθυσμός. Και, ως εκ τούτου, αποφάσισαν από μόνοι τους να ασκήσουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και να ανακηρύξουν κράτος, το οποίο, όμως, δεν αναγνωρίζει κανείς, ούτε καν η ίδια η Αρμενία. Συνεπώς, η περίπτωση του Αρτσάχ δεν είναι η περίπτωση του ψευδοκράτους, αλλά είναι ως να παραχωρείτο το βόρειο τμήμα της Κύπρου στην Τουρκία και μετά από μια ιστορική συγκυρία και σύγκρουση να το απελευθερώναμε.

Μισθοφόροι

Η Τουρκία είναι άμεσα εμπλεκόμενη στις συγκρούσεις μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων στο Καραμπάχ με την αποστολή Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών, επανδρωμένων F-16, μισθοφόρων από τη Λιβύη και τη Συρία. Το ποσό της αμοιβής φτάνει έως τις 2000 δολάρια. Ο αριθμός τους δεν μπορεί να καθοριστεί επακριβώς. Γίνεται λόγος από 2 έως 4 χιλιάδες. Κάποιοι εξ αυτών είχαν μιλήσει στο BBC. Μισθοφόροι τζιχαντιστές είχαν χρησιμοποιηθεί από τους Αζέρους και στον πόλεμο του 1990-94. Επί τούτου ο γράφων έχει πρωτογενή υλικό στο βιβλίο του «Η Οργή του Πολέμου - The Rage of War». Περί το τέλος Αυγούστου, η Τουρκία συμμετείχε σε μεγάλης κλίμακας άσκηση στο Αζερμπαϊτζάν. Σε αυτήν είχαν λάβει μέρος και τουρκικά F-16 τα οποία στάθμευσαν εκεί για τους σκοπούς της άσκησης, αλλά δεν έφυγαν ποτέ. Ένα από αυτά έχει προφανώς καταρρίψει το SU-25 των Αρμενίων. Οι Ρώσοι από την πλευρά τους έχουν προειδοποιήσει την Άγκυρα να μην εμπλακεί στις εχθροπραξίες, αλλά ουδόλως επιθυμούν να χαλάσουν τις σχέσεις τους μαζί της για τους εξής, εκτός των άλλων, λόγους: 1.Το πυρηνικό πρόγραμμα του Άκουγιου, που είναι κάτω από την επίβλεψη της Ρωσίας. 2. Ο Turkish Stream, που αποτελεί την εναλλακτική επιλογή του South Stream. 3. Η πώληση των S – 400, που δεν δημιουργεί απλώς στρατιωτικές εξαρτήσεις της Τουρκίας προς τη Ρωσία, αλλά, ταυτοχρόνως, προκαλεί προβλήματα στο ΝΑΤΟ, στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Άγκυρας, ενώ βάζει τη Ρωσία στη δυτική στρατιωτική αγορά.

Το Σύμφωνο της Τασκένδης

Δεν θέλει ούτε η Τουρκία να έρθει σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία, όπως δεν επιθυμεί η Μόσχα τη σύγκρουση με την Άγκυρα. Άλλωστε, η κύρια χώρα που εξοπλίζει και το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία είναι η Ρωσία, η οποία διαθέτει Στρατιωτική Βάση 120 χιλιόμετρα έξω από το Γερεβάν στα σύνορα με την Τουρκία. Στην ίδια περιοχή, εντός του τουρκικού εδάφους, κάτω από το όρος Αραράτ, υπάρχει Βάση των ΗΠΑ. Η Μόσχα επιδιώκει να διατηρεί τη στρατιωτική ισορροπία μεταξύ των Αρμενίων και των Αζέρων, την οποία προσδοκά να ανατρέψει η Τουρκία, εάν το επιτρέψει η Ρωσία. Πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνουμε το εξής: Οι συγκρούσεις γίνονται στα σύνορα Αρτσάχ – Αζερμπαϊτζάν. Η Αρμενία δεν θεωρεί ότι είναι δικά της σύνορα, αλλά ότι προστατεύει τους ομοεθνείς της στο Καραμπάχ. Εάν π.χ. η Τουρκία θελήσει να εμπλακεί σε πόλεμο με την Αρμενία έξω από το Γερεβάν, θα βρει μπροστά της ρωσικό στρατό. Μέχρι στιγμής, η Αρμενία δεν μπορεί να ενεργοποιήσει το Σύμφωνο της Τασκένδης που υπεγράφη μεταξύ της ιδίας, του Ουζμπεκιστάν, του Καζακστάν, του Κιργιστάν, του Τατζικιστάν και της Ρωσίας και προνοεί ότι, επίθεση από τρίτο κράτος σε βάρος ενός εκ των ανωτέρω χωρών, σημαίνει επίθεση σε βάρος όλων. Γιατί δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί; Διότι το Καραμπάχ δεν ανήκει στην επικράτεια της Αρμενίας. Η «Τασκένδη» θα είναι δυνατόν να ενεργοποιηθεί, εάν η Τουρκία κτυπήσει στα σύνορα με την Αρμενία. Τότε, ναι, είναι δυνατό να υπάρξει γενικότερη ανάφλεξη στον Καύκασο.

Το παιγνίδι των κυρώσεων

Η ΕΕ είναι προδήλως απούσα από το διπλωματικό παιγνίδι στον Καύκασο. Η σύγκρουση, όμως, συνδέεται με την Τουρκία και την επεκτατική της πολιτική, την οποία η ΕΕ προσεγγίζει με εξευμενισμό. Εάν δει κάποιος τον χάρτη, διαπιστώνει ότι η Άγκυρα επιτίθεται σχεδόν σε όλη την περιφέρεια των συνόρων, με την ΕΕ να επιδιώκει την αγορά του μπελά, μέσω κινήσεων και αποφάσεων κατευνασμού, όπως συνέβη στην τελευταία Σύνοδο της περασμένης Πέμπτης και Παρασκευής. Οι Βόρειοι και η Γερμανία θεωρούν ότι η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου είναι μακράν. Πόσο μάλλον ο Καύκασος. Προς αυτήν τη λογική βοήθησε η πολιτική Αθηνών – Λευκωσίας, που είχε αποσυνδέσει τις παρανομίες του Ορούτς Ρέις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από εκείνες του Μπαρμπαρός και του του Γιαβούζ εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Η διαμεσολάβηση Μέρκελ αφορούσε το πρώτο σκέλος. Άρα, το δεύτερο, δηλαδή αυτό της Κύπρου, έμενε μετέωρο και εφόσον είχε γίνει δεκτός ο όρος Ερντογάν. Ότι, δηλαδή, θα αρχίσουν διερευνητικές επαφές για διάλογο, χωρίς κυρώσεις σε βάρος της χώρας του. Ως εκ τούτου, θα έπρεπε να βρεθεί φόρμουλα για το πάγωμα της απόφασης του Ιουνίου που αφορά την ενεργοποίηση των κυρώσεων.

Η λύση δόθηκε: 1) Μέσα από φραστικές συστάσεις και καταδίκες της τουρκικής δράσης στην κυπριακή ΑΟΖ, τις οποίες η Άγκυρα δεν λαμβάνει υπόψη, διότι δεν της προκαλούν κόστος, πλην όμως υιοθετεί τη μόνιμη τακτική του διαμαρτυρομένου και παραπονούμενου. 2) Δεν επιβλήθηκαν κυρώσεις στην Τουρκία, αλλά έγινε αναφορά στην εργαλειοθήκη και στους μηχανισμούς αντίδρασης, που έχουν στην αποθήκη τους οι «εργολάβοι» των Βρυξελλών, και θα ενεργοποιηθούν, όταν και αν κριθεί σκόπιμο. Ερώτημα: Μα, ήδη, η Τουρκία βρίσκεται στην κυπριακή ΑΟΖ. Πώς μπορείς να λες ότι θα ενεργοποιήσεις στο μέλλον έναν μηχανισμό για μια παρανομία που γίνεται τώρα και συνιστά έγκλημα συνεχές; Γιατί, λοιπόν, να γίνει ο Ερντογάν πιο διαλλακτικός και συνεργάσιμος, όταν παίρνει καρότα χωρίς μαστίγιο. Όταν αισθάνεται νικητής και θριαμβευτής; Όταν επιβάλλει την πολιτική του στην ΕΕ και όταν την ίδια στιγμή εμφανίζεται αδικημένος; Για να μπορεί να αξιώνει κι άλλα! Τα πάντα όλα!

Οι ζαβολιές της ΕΕ και τα λάθη μας…

Γίνεται, δε, αντιληπτόν ότι η ΕΕ: 1. Υποστηρίζει ότι το πρόβλημα της κυπριακής ΑΟΖ θα λυθεί στη βάση των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού, φορτώνοντας τις ευθύνες στον ΟΗΕ, βγάζοντας την ουρά της απ’ έξω, ως αποτέλεσμα της δικής μας πολιτικής. Εμείς θελήσαμε να κρατήσουμε τον κύριο λόγο στον ΟΗΕ, παρά τις αποτυχίες του, διότι η Τουρκία δεν ήθελε να περάσει η διαδικασία και μέσω των θεσμών της ΕΕ, όπου η Κύπρος είχε το πλεονέκτημα του κράτους μέλους. 2. Δεν εμπλέκεται στις δυσκολίες επίλυσης του Κυπριακού που προκύπτουν από την τουρκική πολιτική, επί της οποίας δεν επιβάλλει κυρώσεις, υπό το πρόσχημα ότι θα εμποδιζόταν ο διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας και δεν θα αποκλιμακωνόταν η ένταση και η κρίση. Πάτησαν, δε, πάνω στην αντίληψη της Λευκωσίας ότι η απουσία κυπριακού ναυτικού δεν προκαλεί κρίση, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας. Άρα, στην περίπτωση της Κύπρου, λένε οι εταίροι, υπάρχουν μεν έκνομες δράσεις της Άγκυρας, όμως, προσθέτουν, δεν οδηγούν σε κρίση και επί τούτου επικαλούνται το επιχείρημα της Λευκωσίας. Άλλωστε, πώς να επιβάλουμε τώρα κυρώσεις στην Τουρκία, όταν μετά τις λεγόμενες εκλογές στα κατεχόμενα ο ΓΓ του ΟΗΕ φιλοδοξεί να ξεκινήσει ένα νέο κύκλο διερευνητικών επαφών; Οι ίδιοι οι Κύπριοι δεν ισχυρίζονταν επί μακρόν ότι, εάν επιβληθούν κυρώσεις, θα θυμώσει ο Ερντογάν και δεν θα πάει σε συνομιλίες; Το ίδιο δεν ήταν το επιχείρημα των Αθηνών προς τη Λευκωσία κατά την τελευταία Σύνοδο;

Η παγίδα στης Μεσογειακής

Το θέμα αυτό είναι συναφές και με την πρόταση για Μεσογειακή Διάσκεψη. Σε αυτήν η Τουρκία θέλει και τη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων, αλλά ορθά λέει ο ΥΠΕΞ, Ν. Χριστοδουλίδης, ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, διότι σε μια τέτοια Διάσκεψη θα συμμετάσχουν κράτη. Είναι ορθή η θέση του ΥΠΕΞ, αλλά θα σου πουν οι καλοθελητές: Καλά σε μια Πενταμερή με τον ΓΓ του ΟΗΕ γίνονται δεκτοί οι Τουρκοκύπριοι και σε μια Διεθνή Διάσκεψη για τη Μεσόγειο, γιατί να μην έχουν π.χ. ένα καθεστώς παρατηρητού, όπως στο Συμβούλιο της Ευρώπης; Ελπίζουμε να μην πληρώσουμε νέα λάθη που θα μεταφερθούν από τη διαδικασία του ΟΗΕ στην ΕΕ και θα αποτελέσουν την Κερκόπορτα για την άλωση μέσω Βρυξελλών.

Λεζάντα χάρτη: Ο χάρτης αποτυπώνει πώς η Τουρκία απλώνει τα πλοκάμια της παντού. Ως το Αρτσάχ. Και η ΕΕ χαϊδεύει τον Σουλτάνο, ενώ η Αθήνα με τη Λευκωσία οπτασιάζονται εποικοδομητικούς διαλόγους σε Κύπρο και Αιγαίο, παρότι ο Ερντογάν συνεχίζει να μας απειλεί ξεκαθαρίζοντας ότι τα θέλει όλα...

*Δρ Διεθνών Σχέσεων

ΠΗΓΗ   Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ