Αεροναυτική ομπρέλα γύρω από την Κύπρο

του Γιάννου Χαραλαμπίδη

Η Τετραμερής λαμβάνει σάρκα και οστά και το παιχνίδι κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας - Στρατιωτική άσκηση υπό τη διοίκηση της Γαλλίας με ελληνικές και ιταλικές φρεγάτες, με «Ραφάλ» και F-16 και με θετική τη στάση του Ισραήλ και της Αιγύπτου

Σάρκα και οστά παίρνει η Τετραμερής, με την πρώτη αεροναυτική άσκηση στα ανοικτά της Κύπρου, που θα διεξαχθεί από τις 25 ώς τις 28 του μήνα. Στην άσκηση λαμβάνουν μέρος γαλλικές, ελληνικές και ιταλικές φρεγάτες και ό,τι ναυτικό και άλλο υλικό, κυρίως υποδομών, διαθέτει η Εθνική Φρουρά. Η Γαλλία έχει τη διοίκηση της άσκησης και στη Βάση Ανδρέας Παπανδρέου θα σταθμεύσουν έξι δικά της μαχητικά τύπου «Ραφάλ», ενώ η Ελλάδα συμμετέχει με τρία F-16.

Τι σημαίνει τουρκική κυριαρχία για τη Γαλλία

Η στρατηγική της Γαλλίας στην Α. Μεσόγειο και στην ΕΕ

Τα ενεργειακά παιχνίδια και η σχέση Γερμανίας - Ρωσίας

Τα μηνύματα

Η άσκηση περιλαμβάνει διάφορα σενάρια, από αντιαεροπορική κάλυψη, ώς νηοψίες και αντιμετώπιση τρομοκρατικών κτυπημάτων. Είναι, δε, εντός της λογικής του ευρωπαϊκού αμυντικού συστήματος ασφαλείας. Βεβαίως, συγκυριακά αποστέλλεται και αποτρεπτικό μήνυμα στην Τουρκία, αλλά και συναφή μηνύματα στήριξης, κυρίως από τη Γαλλία, στους υπόλοιπους εταίρους της ΕΕ που θα συνεδριάσουν ατύπως στις 27 και 28 του μήνα, σε επίπεδο Συμβουλίου, για να συζητήσουν την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τα προβλήματα που δημιουργούνται λόγω των έκνομων και επιθετικών κινήσεων της Άγκυρας.

Κλείνει το μάτι η Αίγυπτος

Η Τετραμερής στρατιωτική συνεργασία είναι ανοικτή για τη συμμετοχή και άλλων κρατών της περιοχής και έχει στόχο τη σταθερότητα και την ειρήνη. Το Ισραήλ βλέπει θετικά την εξέλιξη αυτή, ενώ η Αίγυπτος μελετά και τη δική της συμμετοχή. Αληθές είναι ότι πρόκειται για συνεργασία και όχι για συμμαχία. Αλλά ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες αποτελεί μιαν αμυντική εξέλιξη, της οποίας η σοβαρότητα θα κριθεί εκ της διάρκειας και του αποτελέσματος. Ταυτοχρόνως, δεν καλύπτει τα κενά της Εθνικής Φρουράς, τα οποία, όπως τόνιζαν διπλωματικοί κύκλοι, θα πρέπει να βρει η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία τους τρόπους να καλύψει. Όμως, πρόσθεταν, η Κύπρος δεν είναι μόνη, διότι, κυρίως η Γαλλία έχει να εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα στην περιοχή, τα οποία, μάλιστα, βρίσκονται σε σύγκρουση με την Τουρκία.

Η κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο

Η Γαλλία αντιλαμβάνεται αυτό το οποίο δεν αντιλαμβάνονται ή δεν θέλουν να αντιληφθούν αρκετοί των εταίρων μας στην ΕΕ. Ότι, δηλαδή, εάν η Τουρκία ελέγξει την Ανατολική Μεσόγειο, τότε δεν θα έχει πρόβλημα μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος, αλλά και η υπόλοιπη Ευρώπη. Η κυριαρχία της Τουρκίας στην περιοχή μας σχετίζεται με τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και θαλασσίων οδών, καθώς και με τον έλεγχο της Βορείου Αφρικής στη λογική της νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το φλερτ, δε, της Τουρκίας με τη Μάλτα δείχνει την προσδοκία της να φτάσει από τη μια ώς το Γιβραλτάρ και από την άλλη πέραν του Σουέζ, αφού έχει ήδη Βάσεις στο Κατάρ και στη Σομαλία. Το πρόβλημα που έχει η Κύπρος και η Ελλάδα είναι ότι ώς σήμερα μιλούν εντός της ΕΕ με όρους νομικούς (δεν είναι κακό, είναι ορθό), αλλά άφησαν σε δεύτερη μοίρα τους γεωπολιτικούς και τους τρόπους εξυπηρέτησης κοινών συμφερόντων, που οι Γάλλοι, ενδεχομένως και άλλοι, θα σπεύσουν να στηρίξουν. Και θα το πράξουν όχι μόνο επειδή έχουμε δίκαιο, αλλά: Είτε επειδή θα εξυπηρετηθούν μέσω ημών καλύτερα τα δικά τους συμφέροντα απ’ ό,τι μέσω Τουρκίας είτε επειδή η Άγκυρα απειλεί να πλήξει ανεπανόρθωτα όχι μόνο τα δικά μας, αλλά και τα δικά τους συμφέροντα.

Γαλλικά συμφέροντα και ΕΕ

Αυτή η πραγματικότητα έχει γίνει αντιληπτή από τη Γαλλία, η οποία θέλει να ελέγχει αεροναυτικά όχι μόνο την περιοχή από τα δικά της σύνορα ώς το Γιβραλτάρ, αλλά και ώς το τέλος της Ανατολικής Μεσογείου, όπου έχει συμφέροντα ενεργειακά και γεωπολιτικά να εξυπηρετήσει: 1. Στη Λιβύη. 2. Στην Κρήτη, όπου έχει εμπλακεί στην εκμετάλλευση των ελληνικών ενεργειακών οικοπέδων. 3. Στην Κύπρο, και 4. Στον Λίβανο.

Η σχέση Γαλλίας και Τουρκίας είναι συγκρουσιακή, αφού η Άγκυρα θεωρεί την Ανατολική Μεσόγειο ως δικό της τσιφλίκι στην πολιτική και στρατηγική πρακτική της Γαλάζιας Πατρίδας. Άρα η τουρκική πολιτική είναι αυτή που ξυπνά τη Γαλλία, η οποία αντιλαμβάνεται ότι εάν κερδίσει η ίδια αντί της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο αναβαθμίζει τη θέση της και εντός της ΕΕ ως ηγέτιδα μαζί με τη Γερμανία, αλλά και ευρύτερα. Εάν επιτρέψει στην Άγκυρα να έχει τον έλεγχο της κατάστασης τότε αποδυναμώνεται η ίδια και ενδεχομένως να ενισχυθεί σε βάρος της, όχι μόνο η Άγκυρα, αλλά και το Βερολίνο. Γιατί; Διότι η Γερμανία στρέφει το βλέμμα της και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της κυρίως προς την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, χωρίς να έχει σοβαρό πρόβλημα να παίζει και με την Τουρκία στην περιοχή μας. Ενεργειακά, δε, συνεργάζεται ήδη με τη Ρωσία υπό την εξής έννοια: Το Βερολίνο έχει κατασκευάσει με τη Μόσχα τον Βόρειο Αγωγό 1 και είναι στο τελευταίο στάδιο κατασκευής του ο Βόρειος Αγωγός 2, ο οποίος, όμως, έχει προβλήματα λόγω της αμερικανικής παρέμβασης, την οποία στήριξε η Πολωνία. Παρότι είναι στο τελευταίο του στάδιο, η διαδικασία έχει παγώσει κατόπιν απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που έχει σχέση με τα όρια συμμετοχής της Gazprom. Οι ΗΠΑ αλλά και η Γαλλία δεν ευνοούν την αύξηση της ευρωπαϊκής εξάρτησης από τη Μόσχα, ούτε την εμβάθυνση της συνεργασίας Γερμανίας - Ρωσίας σε ενεργειακό και γεωπολιτικό επίπεδο, τη στιγμή, μάλιστα, που η Μόσχα φλερτάρει εντόνως με την Άγκυρα και δη ενεργειακά μέσω του Turkish Stream και άλλως πως. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι ΗΠΑ βλέπουν με συμπάθεια τον East/Med ως εναλλακτική ενεργειακή οδό στα σχέδια της Ρωσίας.

Έχουμε μια Γαλλία, η οποία παίζει στην Ανατολική Μεσόγειο και μια Γερμανία που στρέφεται προς την κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Όσον αφορά τη Γερμανία, λογικό είναι να της υποδειχθεί ότι τα συμφέροντά της στην Κύπρο μπορούν να εξυπηρετηθούν καλύτερα από ό,τι μέσω Τουρκίας, η οποία αποτελεί μια χώρα εκτός της ΕΕ, με ηγεσία, που, λόγω των δομών του συστήματος της χώρας, έχει έναν αυτοκρατορικό χαρακτήρα. Και συνήθως αυτή η αυτοκρατορική κουλτούρα προκαλεί προβλήματα, τα οποία, ειδικώς αυτήν την περίοδο, απειλούν και την Ευρώπη. Αυτό δεν ισχύει μόνο λόγω των αυξημένων εξαρτήσεων που θα δημιουργηθούν για την Ευρώπη σε ενεργειακό και γεωπολιτικό επίπεδο, εάν η Τουρκία κυριαρχήσει στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και ένεκα του κινδύνου της όποιας κρίσης μπορεί να ξεσπάσει στην παρούσα φάση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Όπως πολλάκις έχουμε αναφέρει, οι Γερμανοί δεν θέλουν να σκάσει μια τέτοια ελληνοτουρκική βόμβα στα χέρα της δικής τους Προεδρίας στην ΕΕ, αλλά και γενικότερα, διότι όλα τα κράτη-μέλη και η ΕΕ ως τέτοια θα βρεθούν μπροστά σε σοβαρά διλήμματα. Εάν δεν αντιδράσουν, η ΕΕ όχι μόνο θα χάσει την αξιοπιστία της αλλά και η συνοχή της θα απειληθεί.

Γερμανία, οι εταίροι και κυρώσεις

Υπό αυτές τις συνθήκες θα πραγματοποιηθεί στις 27 του μήνα η άτυπη Σύνοδος της ΕΕ με αντικείμενο την Τουρκία. Γίνεται, μάλιστα, λόγος για την επιβολή κυρώσεων. Αναμένεται επί τούτου εισήγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια, όμως, ώρα η Ελλάδα ζητά τη διαμεσολάβηση της Γερμανίας ως Προεδρεύουσας χώρας της ΕΕ, χωρίς η Αθήνα και η Λευκωσία να έχουν ξεκάθαρες θέσεις περί του τι εννοούν όταν αναφέρονται στην επιβολή κυρώσεων. Και εξηγούμε: Η νομική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα καθορίσει ένα σχετικό με το θέμα νομικό πλαίσιο. Ήδη υπάρχει ένα ανάλογο σε βάρος της Τουρκίας, το οποίο έχει ζητηθεί από την Κύπρο, αλλά ακόμη δεν έχει επαρκώς εμπλουτιστεί με νέα πρόσωπα ή και εταιρείες επί των οποίων θα πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις.

Τι μπορούν να αξιώσουν ως κυρώσεις Αθήνα και Λευκωσία; Δύνανται να ζητήσουν:

1. Διακοπή της συμμετοχής της Τουρκίας στα προενταξιακά κονδύλια. Αυτό σημαίνει, ταυτοχρόνως, και πάγωμα κατ’ ελάχιστον των ενταξιακών διαδικασιών μέχρις ότου η Άγκυρα εγκαταλείψει τις έκνομες ενέργειές της και της απειλές της και μέχρις ότου αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία όπως η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου καθορίζει καθώς και το Πρωτόκολλο 10.
2. Επιβολή εμπάργκο πώλησης όπλων και άλλου στρατιωτικού υλικού. Η Γερμανία έχει λάβει σε εθνικό επίπεδο μια τέτοια απόφαση από τον Οκτώβριο του 2019, όταν θεώρησε τη στρατιωτική δράση της Τουρκίας στη Συρία ως εισβολή. Η ίδια ήρθε από μόνη της να το παραβιάσει. Τώρα, σε συνεργασία με τη Γαλλία και άλλες χώρες μπορεί να τεθεί ενώπιον των ευθυνών της.
3. Επιβολή απαγόρευσης εισόδου σε πολιτικά πρόσωπα στην ΕΕ ή δράσης εταιρειών εντός της ΕΕ εφόσον αυτές εμπλέκονται στις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και της κυπριακής ΑΟΖ. Τα μέτρα αυτά μπορούν να ισχύσουν σε σχέση με το πάγωμα κεφαλαίων.

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Η λήψη των ανωτέρω μέτρων δεν προκύπτει ως διά μαγείας. Τα ενδιαφερόμενα κράτη οφείλουν να προβούν σε έρευνα με τις αρμόδιες εθνικές νομικές τους υπηρεσίες και να καταθέσουν στοιχεία στη νομική υπηρεσία της ΕΕ και δη της Επιτροπής, για έλεγχο, ώστε οι κυρώσεις να είναι νομότυπες και νόμιμες με βάση την Κοινοτική Νομοθεσία. Δεν μπορείς να αναμένεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενεργήσει από μόνη της, διότι δεν θα έρθει να εξυπηρετήσει αυτή, όπως εσύ επιθυμείς, τα δικά σου συμφέροντα. Συν Αθηνά και χείρα κίνει. Εκτός και αν η ΕΕ είναι μια φόρμουλα μετακίνησης των όποιων ελλειμματικών πολιτικών των Αθηνών και της Λευκωσίας προς τις Βρυξέλλες. Εύκολη λύση για να δικαιολογηθούν αδικαιολόγητες παλινδρομήσεις. Το τονίζουμε αυτό διότι, προτού ζητηθούν κυρώσεις από την ΕΕ, δεν θα έπρεπε να είχαμε ήδη καταγγείλει την παρανομία του αθέμιτου ανταγωνισμού σε βάρος της Κύπρου, όπως αυτή προκύπτει από το εμπάργκο που επιβάλλει η Τουρκία σε κυπριακά προϊόντα; Γιατί, λοιπόν, δεν καταγγείλαμε ήδη την Άγκυρα στην Επιτροπή, που είναι ο επιτηρητής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας, ότι παραβιάζει την τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την ΕΕ; Εάν, δε, η Επιτροπή δεν ενεργήσει επαρκώς και αποτελεσματικά, μπορούμε να πάμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Τι θα δώσουμε στον διάλογο…

Είναι πρόδηλο ότι, οι κινήσεις πλέον δεν μπορούν να γίνονται μόνο σε διπλωματικό, αλλά πρέπει να γίνονται και σε στρατιωτικό επίπεδο, κατά τρόπο συντονισμένο και υπεύθυνο. Η Τουρκία μάς απειλεί όσο ποτέ. Βεβαίως, ούτε η Τετραμερής, ούτε οι όποιες κυρώσεις είναι πανάκεια των προβλημάτων μας με την Τουρκία. Είναι, όμως, βήματα θετικά, τα οποία εάν δεν είναι ενταγμένα σε συγκροτημένη στρατηγική αποτροπής και διεκδίκησης θα αποδειχθούν κάλπικα πυροτεχνήματα, όπως είδαμε πολλά από αυτά στο παρελθόν, όπως ήταν το Δόγμα και οι S-300. Και θα πληρωθούν ακριβά σε έναν κάλπικο διάλογο για τον καθορισμό και τη νομιμοποίηση νέων γκρίζων ζωνών. Αλήθεια, τι έχει να δώσει η Ελλάδα σε έναν διάλογο με την Τουρκία και μάλιστα με το πιστόλι στον κρόταφο; Ό,τι προφανώς και η Κύπρος… Τμήματα άραγε της κυριαρχίας τους; Το επισημαίνουμε αυτό διότι γνωρίζουμε τι η Άγκυρα αξιώνει. Οι ημέτεροι δεν μας εξήγησαν τι εμείς διεκδικούμε…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων