Η Συνθήκη των Σεβρών ως ο διαχρονικός εφιάλτης εδαφικού διαμελισμού της Τουρκίας

του Σάββα Ιακωβίδη 

Ο Ερντογάν παίζει άκρως επικίνδυνα παιχνίδια. Δεν αποκλείεται να προκαλέσει ανάφλεξη στη Μεσόγειο. Αθήνα και Λευκωσία καλούνται να παραμερίσουν, επιτέλους, ευσεβείς πόθους και ψευδαισθήσεις κατευνασμού και να τον αντιμετωπίσουν ως είναι: Ένας έκδηλα αναθεωρητικός, αρπακτικός, παρανοϊκός ΤουρκοΧίτλερ, ο οποίος επικαλείται τον «Εθνικό Όρκο» για να κατακτήσει ή και να μοιραστεί όσα θεωρεί ως «δικά» του

Με αφορμή την υπογραφή του Μνημονίου Συναντίληψης με την κυβέρνηση της Τρίπολης, της Λιβύης (27/11/2019) για την οριοθέτηση της ΑΟΖ τους, η Τουρκία αναφέρεται ξανά στη Συνθήκη των Σεβρών, που υπογράφτηκε στις 10 Αυγούστου 1920 στην πόλη Sèvres, της Γαλλίας. Ο εκπρόσωπος του κόμματος Ερντογάν, Ομέρ Τσελίκ, σε δηλώσεις του (2/12/2019) αναφέρθηκε στην κατάρριψη ενός «τείχους» που δήθεν η Ελλάδα, η Αίγυπτος και

η Κυπριακή Δημοκρατία επιχειρούν να κτίσουν για να εμποδίσουν την Τουρκία να βγει στη Μεσόγειο:

«Με αυτή τη συμφωνία», είπε, «αυτό το τείχος γκρεμίστηκε νομικά και δείξαμε ότι δεν θα δεχθούμε επ’ ουδενί κανένα τετελεσμένο. Με αυτή τη συμφωνία Τουρκίας–Λιβύης, που πρόκειται να τεθεί σε ισχύ, καθορίστηκαν τα δυτικά σύνορα της ΑΟΖ μας». Στις 18/12/2019 ο Τούρκος Πρόεδρος, αναφερόμενος στη Λιβύη, ξεσπάθωσε:

«Αυτή τη στιγμή κάναμε τέτοια βήματα που ανατρέψαμε τη συνθήκη των Σεβρών. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός και ο Έλληνας ΥπΕξ λένε ότι η συμφωνία με τη Λιβύη είναι αντίθετη με το διεθνές δίκαιο. Εμείς, αντίθετα, λέμε είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας

. Αυτό το γεγονός στην πραγματικότητα έχει ιστορικό παρελθόν, ο χάρτης τότε ήταν πολύ διαφορετικός. Πότε; Την περίοδο Καντάφι (2009). Εκείνη την περίοδο έγινε το βήμα, αλλά ασφαλώς δεν κράτησε η περίοδος Καντάφι».

Λίγες μέρες αργότερα (23/12/2019), ξανά ο Ομέρ Τσελίκ, σε δηλώσεις του, χαρακτήρισε «σημαντικό» το μνημόνιο με τη Λιβύη, καθώς «γκρέμισε» -όπως επανέλαβε- τον τοίχο που είχαν υψώσει απέναντι στην Τουρκία. «Η Τουρκία αυτόν τον τοίχο, που ύψωσαν απέναντί της το μνημόνιο του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Ελλάδας και που μοιάζει με τη Συνθήκη των Σεβρών, τον γκρέμισε με αυτή τη συμφωνία με τη Λιβύη».

Είναι εμφανές ότι, διά του Μνημονίου Συναντίληψης με τη Λιβύη, η Άγκυρα επιχειρεί να εξαφανίσει οριστικά από το τουρκικό θυμικό τη Συνθήκη των Σεβρών. Αν και δεν εφαρμόστηκε ποτέ από τα συμβαλλόμενα μέρη, πλην της Ελλάδος, η Συνθήκη συνιστούσε ηχηρή ήττα για την υπό κατάρρευση Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έκτοτε φαντάζει ως αξεπέραστος εφιάλτης για τον εδαφικό διαμελισμό της Τουρκίας.

Με βάση τη Συνθήκη των Σεβρών, η Ελλάδα έπαιρνε τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και την Ανατ. Θράκη μέχρι την Τσατάλτζα, κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Η περιοχή της Σμύρνης παρέμενε υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου, αλλά θα διοικούνταν από Έλληνα Αρμοστή ως εντολοδόχο των Συμμάχων. Θα μπορούσε να προσαρτηθεί στην Ελλάδα μετά από πέντε χρόνια και ύστερα από δημοψήφισμα. Αν οι οθωμανικές Αρχές δεν συναινούσαν στην εφαρμογή της, θα έχαναν την Κωνσταντινούπολη, την οποία θα καταλάμβανε η Ελλάδα.

Παράλληλα, με συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας η Βόρεια Ήπειρος ενσωματωνόταν στην Ελλάδα. Η Ιταλία συμφώνησε επίσης να παραχωρήσει τα Δωδεκάνησα (εκτός από τη Ρόδο και το Καστελλόριζο) και όταν η Βρετανία θα έδινε, στο μέλλον, την Κύπρο στην Ελλάδα, τότε (μετά από δημοψήφισμα) θα παραχωρούνταν και αυτά τα νησιά. Η Συνθήκη των Σεβρών δημιούργησε την Ελλάδα των «δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», αποτέλεσμα της διπλωματικής ευφυΐας και πολιτικής δεινότητας του Ελ. Βενιζέλου.

Οι Νεότουρκοι, υπό τον ελληνοκτόνο Κεμάλ Ατατούρκ, απέρριψαν τη Συνθήκη και οι άλλες χώρες, που πήραν μέρος στη σύνοδο, απέφυγαν να την επικυρώσουν. Με τη Συνθήκη των Σεβρών η Τουρκία θυμήθηκε για πολλοστή φορά το «Εθνικό Συμβόλαιο» ή «Εθνικό Όρκο», που υιοθέτησε το 1920 η τότε Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Ο Ερντογάν αναφέρθηκε επανειλημμένα σε αυτόν, επειδή, ισχυρίζεται, καθορίζει τα πραγματικά όρια της Τουρκίας.

Στις 18/10/2016, για παράδειγμα, είπε πως «η Τουρκία δεν είναι μόνο η Τουρκία» και υποστήριξε ότι «ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν πως τα σύνορα του “Εθνικού Συμβολαίου” περιλαμβάνουν επίσης την Κύπρο, το Χαλέπι, τη Μουσούλη, το Αρμπίλ, το Κιρκούκ, το Μπατούμ, τη Θεσσαλονίκη, το Κίρτζαλι, τη Βάρνα και τα νησιά του Αιγαίου». Ακολούθως, ο Ερντογάν αμφισβήτησε τη Συνθήκη της Λωζάνης (24/7/1923), η οποία ουσιαστικά κατάργησε τη Συνθήκη των Σεβρών και ευνόησε περισσότερο την Τουρκία.

Είναι εμφανές ότι οι έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στη Λιβύη πρέπει να αναλυθούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαχρονικών και ασυγκάλυπτων εδαφικών και θαλάσσιων διεκδικήσεων της Τουρκίας, όπως ακριβώς περιγράφονται πιο πάνω. Ανέκαθεν και αδίστακτα οι Τούρκοι δεν αποκρύπτουν τις επεκτατικές και κατακτητικές νεο-οθωμανικές προθέσεις τους έναντι της Ελλάδας, της Κύπρου και άλλων χωρών.

Ο Ερντογάν επιδιώκει ξεκάθαρα ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επειδή πιστεύει ότι είναι ένας νέος σουλτάνος. Άνοιξε πολλά μέτωπα. Παίζει άκρως επικίνδυνα παιχνίδια. Δεν αποκλείεται να προκαλέσει ανάφλεξη στη Μεσόγειο.

Αθήνα και Λευκωσία καλούνται να παραμερίσουν, επιτέλους, ευσεβείς πόθους και ψευδαισθήσεις κατευνασμού και να τον αντιμετωπίσουν ως είναι: Ένας έκδηλα αναθεωρητικός, αρπακτικός, παρανοϊκός Τουρκο-Χίτλερ, ο οποίος επικαλείται τον «Εθνικό Όρκο» για να κατακτήσει ή και να μοιραστεί όσα θεωρεί ως «δικά» του.