Στο κενό η προσπάθεια του Ερντογκάν να βρεί εταίρους στην αρπαγή

Του Σταύρου Λυγερού

Αν και είναι ακόμα νωρίς για οριστικά συμπεράσματα, οι πρώτες ενδείξεις για την γεώτρηση της ExxonMobil στο θαλάσσιο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ είναι –σύμφωνα με πληροφορίες– εξαιρετικά ελπιδοφόρες, γεγονός που επιτείνει τη νευρικότητα του Ερντογάν. Δε είναι τυχαία η πρόσκληση που απηύθυνε η πετρελαϊκή εταιρεία προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Ενέργειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και προς την Αμερικανίδα πρέσβειρα στη Λευκωσία να επισκεφθούν την πλατφόρμα και να ενημερωθούν από τον αντιπρόεδρο και τους τεχνικούς της ExxonMobil.

Εάν, λοιπόν, οι πρώτες ενδείξεις για μεγάλο κοίτασμα επιβεβαιωθούν, η δυναμική που έχει αναπτυχθεί στο ενεργειακό τοπίο της Ανατολικής Μεσογείου θα προσλάβει νέες διαστάσεις. Αυτό δεν αφορά μόνο την κυπριακή ΑΟΖ και τις ΑΟΖ γειτονικών χωρών, αλλά και την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια της Κρήτης.

Το κρίσιμο ερώτημα που απασχολεί και την Αθήνα και τη Λευκωσία είναι πως θα αντιδράσει η Άγκυρα.

Τις προηγούμενες ημέρες, ο ίδιος ο Ερντογάν ύψωσε τους τόνους, απειλώντας. Για να προσδώσει, μάλιστα, αξιοπιστία στις απειλές του πραγματοποιούνται κάθε τόσο τουρκικές αεροναυτικές ασκήσεις, δεσμεύονται θαλάσσιες περιοχές που δεν ανήκουν στην Τουρκία. Παραλλήλως, το σκάφος “Μπαρμπαρόσα” βρίσκεται στο θαλάσσιο οικόπεδο 4 της κυπριακής ΑΟΖ για παράνομες έρευνες.

Προφανώς, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει τη δύναμη να αποτρέψει τις κατά καιρούς τουρκικές αυθαιρεσίες. Το “Μπαρμπαρόσα”, άλλωστε, δεν δημιουργεί πραγματικό αρνητικό τετελεσμένο. Αντιθέτως, η γεώτρηση της ExxonMobil και προσεχώς η γεώτρηση της Total δημιουργούν θετικά τετελεσμένα. Στην πραγματικότητα, η Άγκυρα ηττάται σ’ αυτό το επίπεδο.

Τεστ για τη Γαλλία

Υπενθυμίζουμε πως τον προηγούμενο Φεβρουάριο το τουρκικό ναυτικό είχε εμποδίσει την πλατφόρμα της ιταλικής ΕΝΙ να πραγματοποιήσει προγραμματισμένη γεώτρηση στο οικόπεδο 3 της κυπριακής ΑΟΖ. Ήταν μία προσωρινή νίκη των Τούρκων, η οποία, όμως, ακυρώθηκε και αντιστράφηκε, λόγω της αδυναμίας τους να πράξουν το ίδιο με την πλατφόρμα της ExxonMobil. Το μήνυμα της Ουάσιγκτον ήταν ξεκάθαρο και ο Ερντογάν δεν μπορούσε να το αγνοήσει. Το ίδιο μήνυμα έχει στείλει και το Παρίσι, αν και μένει να φανεί στην πράξη εάν το τουρκικό ναυτικό θα εμποδίσει ή όχι τη γεώτρηση της Total.

Οι Γάλλοι δεν έχουν περιθώριο να ανεχθούν τουρκικά εμπόδια. Όχι μόνο επειδή προσμένουν πολλά, αλλά και επειδή από την ικανότητά τους να κρατήσουν τον τουρκικό στόλο μακριά θα κριθεί εάν θα τους επιλέξει για να κάνει κοινοπραξία μαζί τους η ΕΝΙ, η οποία έχει τα περισσότερα δικαιώματα στην κυπριακή ΑΟΖ. Η απροθυμία-αδυναμία της Ρώμης να αντιπαρατεθεί με την Άγκυρα για να προστατεύσει τα συμφέροντα της ΕΝΙ, υποχρεώνει την ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία να αγοράσει προστασία, προσφέροντας μερίδιο. Προτιμάει την Total, αλλά θα της δώσει μερίδιο μόνο εάν η Γαλλία αποδείξει ότι μπορεί να προστατεύσει τη γεώτρηση. Διαφορετικά θα δώσει μερίδιο στην ExxonMobil, η οποία έχει πίσω της τις ΗΠΑ.

Παρά την επιθετική ρητορική της, η Άγκυρα συνειδητοποιεί ότι δεν έχει περιθώρια να αγνοήσει την Ουάσιγκτον και πιθανότατα ούτε το Παρίσι. Από τη στιγμή, άλλωστε, που επιβεβαιώνεται η ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων και ενεπλάκησαν πετρελαϊκοί κολοσσοί, ενεπλάκησαν και τα κράτη που βρίσκονται πίσω τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο Ερντογάν χάνει το παιχνίδι στο ενεργειακό επίπεδο.

Ο Ερντογάν μοιράζει κυπριακή και ελλαδική ΑΟΖ!

Σε μία απέλπιδα προσπάθεια επιχείρησε να δελεάσει γειτονικές χώρες με σκοπό να μοιραστεί μαζί τους τα ενεργειακά ιμάτια όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και της Κρήτης. Ζήτησε από την Αίγυπτο και τη Λιβύη να οριοθετήσουν την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ με την Τουρκία, με βάση το αυθαίρετο δόγμα ότι τα νησιά (εν προκειμένω Κύπρος, Κρήτη, Κάσος, Κάρπαθος, Ρόδος και σύμπλεγμα του Καστελόριζου) έχουν μόνο χωρικά ύδατα κι όχι υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ.

Δεδομένου πως η τουρκική θέση είναι κατάφωρα αντίθετη με το Δίκαιο της Θάλασσας, ο τουρκικός ελιγμός έπεσε στο κενό. Το Κάιρο, που βρίσκεται στα μαχαίρια με την Άγκυρα, αγνόησε παντελώς την “προσφορά” του Ερντογάν. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Ακάρ πήγε στη Λιβύη, προσκομίζοντας χάρτες, με τους οποίους προσπάθησε να πείσει τους συνομιλητές του ότι η Ελλάδα έχει “κλέψει” λιβυκή υφαλοκρηπίδα!

Όλα δείχνουν πως ούτε η Λιβύη θα παίξει το τουρκικό παιχνίδι:

• Πρώτον, επειδή εκεί μαίνεται εμφύλιος πόλεμος.
• Δεύτερον, επειδή και οι Δυτικοί είναι αρνητικοί. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Τουρκία εγκατέλειψε τη σύνοδο για τη Λιβύη, η οποία πραγματοποιήθηκε προ εβδομάδων στο Παλέρμο, επειδή ο Ιταλός πρωθυπουργός δεν της έδωσε πρώτο ρόλο.
• Τρίτον, επειδή στη λιβυκή ΑΟΖ, πέντε μόλις χλμ από τα θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα, έχουν εντοπισθεί δύο υπεργιγαντιαία κοιτάσματα. Σε ενεργειακό συνέδριο που προ καιρού πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο, η εταιρεία που πραγματοποιεί σεισμικές έρευνες Spectrum παρουσίασε σχετικά ευρήματα. Εάν οι ισχυρές ενδείξεις επιβεβαιωθούν, η Λιβύη θα αποκτήσει κοιτάσματα που θα την καταστήσουν ένα δεύτερο Κατάρ. Ως εκ τούτου, έχει κάθε συμφέρον να συμβαδίζει με τους ισχυρούς και να επιδιώκει καλές σχέσεις με τους γείτονές της, όπως η Ελλάδα.

Έχοντας ουσιαστικά αποτύχει και αυτή η επιθετική διπλωματική κίνησή του, ο Ερντογάν παραμένει αντιμέτωπος με το πρόβλημά του. Ή θα υποχρεωθεί, δια της αδυναμίας του να εμποδίσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, να το αποδεχθεί de facto, ή θα πρέπει να κλιμακώσει με μία επιθετική ενέργεια, διακινδυνεύοντας να χάσει τον έλεγχο της κατάστασης.