του Αντώνη Στ. Στυλιανού*
Με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις για επέκταση των χωρικών υδάτων / αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας και τις αντιδράσεις που προκαλεί η ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων της χώρας, σημειώνεται ότι ο καθορισμός του εύρους των χωρικών υδάτων ορίζεται επακριβώς σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, τόσο σε συμβατικό όσο και σε εθιμικό επίπεδο. Επί τούτου αναφέρεται ότι σχετικό είναι το Μέρος ΙΙ της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας που υιοθετήθηκε το 1982, οι πρόνοιες του οποίου, σύμφωνα με τη σχετική νομολογία, αποτελούν μέρος του εθιμικού δικαίου που δεσμεύει όλα τα κράτη.
Σύμφωνα με τον σχετικό κανόνα, η κυριαρχία του παράκτιου κράτους εκτείνεται, πέρα από την εδαφική του επικράτεια, στην παρακείμενη θάλασσα ως επίσης και στον εναέριο χώρο πάνω από τα χωρικό ύδατα καθώς και στον βυθό και στο υπέδαφός της μέχρι και τα 12 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης της φυσικής ακτογραμμής. Σε περιπτώσεις όπου οι ακτές δύο κρατών κείνται έναντι μεταξύ τους ή συνορεύουν, όπως στις πλείστες περιπτώσεις των νησιών του ανατολικού Αιγαίου σε σχέση με τις ακτές της Τουρκίας, και όπου το εύρος των χωρικών υδάτων δεν μπορεί να είναι το μέγιστο δυνατό που προβλέπεται, τότε εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής ή ίσης απόστασης. Αν και η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ιδιότητα των νησιών να δημιουργούν πλήρεις θαλάσσιες ζώνες, η θέση αυτή της Τουρκίας δεν ευσταθεί, αφού ρητά καθορίζεται ότι τα νησιά δημιουργούν τις ίδιες θαλάσσιες ζώνες όπως οι ηπειρωτικές περιοχές, ήτοι, χωρικά ύδατα, συνορεύουσα ζώνη, αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα, έχοντας πλήρη δικαιώματα ως ορίζονται από το Δίκαιο της Θάλασσας στις ζώνες αυτές.
Η Ελλάδα έχει καθορίσει ως χωρικά της ύδατα τα 6 ναυτικά μίλια με τον Αναγκαστικό Νόμο Περί Καθορισμού Αιγιαλίτιδος Ζώνης της Ελλάδας του 1936, έχοντας, όμως, επιφυλάξει το κυριαρχικό της δικαίωμα για επέκταση των χωρικών υδάτων της σύμφωνα με τις πρόνοιες της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Συμφώνως με το Άρθρο 139 του Νομοθετικού Διατάγματος 187/1973 Περί Κώδικος Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου, η Ελλάδα καθόρισε νομοθετικά ότι το εύρος των 6 ναυτικών μιλίων μπορεί να οριστεί διαφορετικά με Προεδρικά Διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, κάτι το οποίο δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα, αν και το ίδιο επαναλήφθηκε στον κυρωτικό της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας νόμο. Ο λόγος, προφανώς, είναι η απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης της 8ης Ιουνίου 1995 σύμφωνα με την οποία η Τουρκία, μετά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας από την Ελλάδα την 31η Μαΐου 1995, θεωρεί ως αιτία πολέμου (casus belli) την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας συμφώνως με τις πρόνοιες της Σύμβασης.
Καταληκτικά σημειώνεται ότι οι θέσεις της Τουρκίας είναι εντελώς αβάσιμες σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και ότι η Ελλάδα έχει το αναφαίρετο κυριαρχικό δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων μέχρι και τα 12 ναυτικά μίλια από τις ηπειρωτικές και νησιωτικές της ακτογραμμές.
Σύμφωνα με τον σχετικό κανόνα, η κυριαρχία του παράκτιου κράτους εκτείνεται, πέρα από την εδαφική του επικράτεια, στην παρακείμενη θάλασσα ως επίσης και στον εναέριο χώρο πάνω από τα χωρικό ύδατα καθώς και στον βυθό και στο υπέδαφός της μέχρι και τα 12 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης της φυσικής ακτογραμμής. Σε περιπτώσεις όπου οι ακτές δύο κρατών κείνται έναντι μεταξύ τους ή συνορεύουν, όπως στις πλείστες περιπτώσεις των νησιών του ανατολικού Αιγαίου σε σχέση με τις ακτές της Τουρκίας, και όπου το εύρος των χωρικών υδάτων δεν μπορεί να είναι το μέγιστο δυνατό που προβλέπεται, τότε εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής ή ίσης απόστασης. Αν και η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ιδιότητα των νησιών να δημιουργούν πλήρεις θαλάσσιες ζώνες, η θέση αυτή της Τουρκίας δεν ευσταθεί, αφού ρητά καθορίζεται ότι τα νησιά δημιουργούν τις ίδιες θαλάσσιες ζώνες όπως οι ηπειρωτικές περιοχές, ήτοι, χωρικά ύδατα, συνορεύουσα ζώνη, αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα, έχοντας πλήρη δικαιώματα ως ορίζονται από το Δίκαιο της Θάλασσας στις ζώνες αυτές.
Η Ελλάδα έχει καθορίσει ως χωρικά της ύδατα τα 6 ναυτικά μίλια με τον Αναγκαστικό Νόμο Περί Καθορισμού Αιγιαλίτιδος Ζώνης της Ελλάδας του 1936, έχοντας, όμως, επιφυλάξει το κυριαρχικό της δικαίωμα για επέκταση των χωρικών υδάτων της σύμφωνα με τις πρόνοιες της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Συμφώνως με το Άρθρο 139 του Νομοθετικού Διατάγματος 187/1973 Περί Κώδικος Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου, η Ελλάδα καθόρισε νομοθετικά ότι το εύρος των 6 ναυτικών μιλίων μπορεί να οριστεί διαφορετικά με Προεδρικά Διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, κάτι το οποίο δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα, αν και το ίδιο επαναλήφθηκε στον κυρωτικό της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας νόμο. Ο λόγος, προφανώς, είναι η απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης της 8ης Ιουνίου 1995 σύμφωνα με την οποία η Τουρκία, μετά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας από την Ελλάδα την 31η Μαΐου 1995, θεωρεί ως αιτία πολέμου (casus belli) την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας συμφώνως με τις πρόνοιες της Σύμβασης.
Καταληκτικά σημειώνεται ότι οι θέσεις της Τουρκίας είναι εντελώς αβάσιμες σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και ότι η Ελλάδα έχει το αναφαίρετο κυριαρχικό δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων μέχρι και τα 12 ναυτικά μίλια από τις ηπειρωτικές και νησιωτικές της ακτογραμμές.
*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.BLaw (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Φιλελεύθερος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου