Έγκλημα στα Άγραφα, βαριές οι ευθύνες όσων το υποθάλπουν

του Στέλιου Αναστασόπουλου*

Τα Άγραφα, μία από τις ομορφότερες ορεινές περιοχές και προορισμός μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής αξίας, συνίσταται σε δεκάδες βουνά μήκους 50χλμ, πλάτους 30χλμ με δεκάδες άγριες κορυφές, 7 εκ των οποίων άνω των 2000 μέτρων (από τις 42 της Ελλάδας). Εδώ πηγάζουν οι ποταμοί Ταυρωπός, Αγραφιώτης αλλά και εκατοντάδες παραπόταμοι και ρέματα που υδροδοτούν τον Αχελώο και την λίμνη Πλαστήρα. Αποτελούν έναν λαβύρινθο από διάσελα, χαράδρες, ορμητικά ποτάμια, πυκνά δάση, γκρεμούς και αλπικά οροπέδια. Τα μεγάλα υψόμετρα, το γεωμορφολογικό ανάγλυφο, τα πυκνά δάση, η διακριτική, μέχρι τώρα, παρουσία του ανθρώπου έχουν συμβάλει στη διατήρηση μιας πλούσιας άγριας ζωής και δεκάδων απειλούμενων ειδών της ελληνικής πανίδας και χλωρίδας.

Εδώ φυτρώνουν πάνω από 1.300 είδη φυτών όπως κολχικά, Asperula pinifolia, κρίνοι, Laburnum alpinum, βιόλες, Doronicum austriacum, ορχιδέες κα. Τα Άγραφα καλύπτονται από πυκνά δάση ελάτης, μαυρόπευκα, οξιές, καστανιές, βελανιδιές, σφενδάμια, βουνοκυπάρισσα, πλατάνια, φτελιές κα. Λόγω της πλούσιας βλάστησης φιλοξενούνται πολλά σπάνια πτηνά: όρνια, πετροπέρδικες, μπούφοι, χρυσαετοί, φιδαετοί, γερακίνες, ξεφτέρια, σαΐνια, πετρίτες, βραχοκιρκίνεζα, χρυσογέρακα, χιονάδες, πυρροκότσυφες, καλιακούδες, χιονόστρουθοι, βλαχοτσίχλονα, φάσσες, τρυγόνια, κουκουβάγιες, τσαλαπετεινοί, δρυοκολάπτες, γερακότσιχλες, θαμνοτσιροβάκοι, αετομάχοι, κίσσες κα. Φιλοξενούν αμφίβια όπως σαλαμάνδρες, τρίτωνες, φρύνους, μπομπίνες, δεντροβάτραχους, σβελτοβάτραχους και βαλκανοβάτραχους. Η ερπετοπανίδα είναι επίσης πολύ πλούσια με είδη όπως η σαύρα της Ρούμελης, η τρανόσαυρα, ο στεφανοφόρος, η δεντρογαλιά, ο σαπίτης, το νερόφιδο, η σαΐτα, ο λαφιάτης του Ασκληπιού και το σπιτόφιδο που αποτελούν θηρευτές των τρωκτικών που ρημάζουν τις καλλιέργειες. Εδώ συναντώνται επίσης και οι τρεις χερσαίες χελώνες που ζουν στη χώρα μας: η μεσογειακή, η κρασπεδωτή και η γραικοχελώνα. Στα θηλαστικά περιλαμβάνεται ο λύκος, αγριόγατες, αγριόχοιροι, νυφίτσες, ασβοί, αλεπούδες, λαγοί, σκίουροι ακόμα και αρκούδες ή βίδρες (στα ποτάμια).
Κι όμως αυτή την περιοχή με την εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα, έχουν βάλει στόχο «επενδυτές» για να εγκαταστήσουν πολυάριθμες γιγάντιες ανεμογεννήτριες. Πάνω από 30 είναι οι αιτήσεις που αφορούν αιολικά πάρκα (Α/Π) στα Άγραφα και την Αργιθέα. Ήδη, για 8 μελέτες έχουν εκδοθεί αρνητικές γνωμοδοτήσεις από το 2011, αποτρέποντας έτσι την εγκατάσταση περισσότερων από 100 ανεμογεννητριών (Α/Γ) ενώ το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας έχει ομόφωνα γνωμοδοτήσει αρνητικά, το 2016, για τις θέσεις Καπροβούνι και Γιώτη στις πλαγιές του Ιτάμου και για ένα τρίτο Α/Π στο Ανθηρό.
Ωστόσο, στις 10/04/2018, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με υπογραφή του υπουργού κ. Σταθάκη, χωρίς καμία διαβούλευση, ενημέρωση και συζήτηση με τις τοπικές κοινωνίες, έδωσε την άδεια εγκατάστασης δύο μεγάλης έκτασης Α/Π, στα όρια Καρδίτσας – Ευρυτανίας σε υψόμετρα 1600 – 2000μ και σε μήκος τουλάχιστον 7 χιλιομέτρων, με σαράντα (40) αρχικά Α/Γ, ύψους 180 μέτρων η κάθε μία. Το πρώτο «πάρκο» ισχύος 46 MW της εταιρείας Ανεμοδομική Α.Ε.Ε. στη θέση «Γραμμένη – Τούρλα – Καρνόπι» και το δεύτερο της εταιρείας Πουνέντης Α.Ε.Ε. με ισχύ 40 MW στη θέση «Μιχός – Βοϊδολίβαδο – Απέλινα».
Η κατάληψη των βουνοκορφών των Αγράφων από Α/Γ πρόκειται για σχέδιο εκτέλεσης ενός πρωτοφανούς μη αναστρέψιμου περιβαλλοντικού εγκλήματος καθώς η μεταφορά των γιγάντιων ανεμογεννητριών και τα τεχνικά έργα που χρειάζονται για ένα τέτοιου φαραωνικού τύπου έργο απαιτούν την αποψίλωση τεράστιων εκτάσεων παρθένου δάσους ενώ οι συνέπειες για την βιοποικιλότητα θα είναι δραματικές. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για το 2o Α/Π θα απαιτηθούν επεμβάσεις σε 50.000 τ.μ. για τις πλατείες των 20 Α/Γ, 83.874 τ.μ. για τη διάνοιξη νέων – και άχρηστων κατά τα άλλα – δρόμων πλάτους 10-12 μέτρων, 15.600 τ.μ. για την εγκατάσταση των 78 πυλώνων της εναέριας γραμμής μεταφοράς Υψηλής Τάσης (Υ.Τ) κα. Για την εγκατάσταση των δύο αυτών Α/Π θα αλλοιωθούν σε βαθμό μη αναστρέψιμο 843.597 τ.μ. δασικών – χορτολιβαδικών εκτάσεων. Παράλληλα, θα αυξηθεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς αφού οι εγκαταστάσεις διαχείρισης, οι εναέριες γραμμές μεταφοράς Υ. Τ. αλλά και οι ίδιες οι ανεμογεννήτριες εμποδίζουν τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών. Όλη δε η εμπλεκόμενη περιοχή εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο προστασίας Natura 2000 ενώ είναι η πρώτη φορά, σε όλον τον κόσμο που εγκαθίστανται ανεμογεννήτριες σε αλπικό και υποαλπικό υψόμετρο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι επιπτώσεις στον τοπικό τουρισμό και στην οικονομία του νομού μας και της Δυτικής Θεσσαλίας θα είναι ανυπολόγιστες. Οι βιομηχανικού τύπου αυτές εγκαταστάσεις θα ακυρώσουν κάθε μορφή ήπιας και φιλικής στο περιβάλλον ανάπτυξης της περιοχής και θα υποβαθμίσουν την αξία της τουριστικής περιουσίας που συνιστούν τα Άγραφα και θα μειώσουν την επισκεψιμότητα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι αν η αιολική ενέργεια αποτελεί, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μέρος της αντιμετώπισης της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, μέσω της μείωσης του παραγόμενου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από την καύση του λιγνίτη, είναι δύσκολο να δεχθεί κανείς ότι αυτό είναι επωφελές να γίνει με την καταστροφή δασών και παρθένων οικοσυστημάτων. Γιατί τα δάση, πέρα από καταφύγιο προστασίας του φυσικού αποθέματος, αποτελούν σημαντικό παράγοντα απορρόφησης του CO2 και επομένως υποβάθμισης του φαινομένου του θερμοκηπίου. Επομένως το να λες ότι βάζω ανεμογεννήτριες στα Άγραφα – και μάλιστα με μειωμένη αποδοτικότητα λόγω τοπικών καιρικών συνθηκών – για να μετριάσω το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι σα να λες «κάνω πόλεμο για να προστατεύσω την ειρήνη».
Επομένως, εμείς ως πολίτες, οφείλουμε να μην επιτρέψουμε την:
– ολοκληρωτική και μη αναστρέψιμη καταστροφή των ευαίσθητων ορεινών οικοσυστημάτων
– εκχώρηση δημόσιας περιουσίας για τα κέρδη κάποιων «καπάτσων» ιδιωτών
– περιλαμβανόμενη καταπάτηση του ιστορικού μνημείου του Εμφυλίου στη Νιάλα
Τέλος, οι ευθύνες για τους πολιτικούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες που υποθάλπουν αυτό το έγκλημα είτε με την ανοχή τους, είτε με την ψήφο τους είναι βαριές και μακροχρόνιες καθώς αφορούν τις επόμενες γενιές. Καλείται η παρούσα κυβέρνηση να προχωρήσει σε αποχαρακτηρισμό της περιοχής των Αγράφων από περιοχή προτεραιότητας εγκαταστάσεων ΑΠΕ, την άρση των αδειοδοτήσεων του συνόλου των έργων Αιολικών & Υδροηλεκτρικών σε υψόμετρα άνω των 1000μ αλλά και να καταργήσει τους νόμους που διευκολύνουν τα «επενδυτικά» αρπακτικά, αντί να υπογράφει τέτοια αίσχη. Αν περάσουν τα δύο αυτά Α/Π θα είναι η αρχή του τέλους για τη Νότια Πίνδο όπως την ξέραμε.

* Βιολόγος, περιφερειακός σύμβουλος με τον «Δρόμο Ανατροπής για τη Θεσσαλίας»
01/07/2018