Η διαδρομή του Κασόγκι από το παλάτι στο σφαγείο

του Πέτρου Παπακωνσταντίνου 

Αν και απομένουν ορισμένα σκοτεινά σημεία στο παζλ γύρω από το δράμα του Τζαμάλ Κασόγκι που έχει συγκλονίσει τη διεθνή κοινή γνώμη, οι ενδείξεις είναι συντριπτικές.

Ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος φαίνεται ότι δολοφονήθηκε με τον πιο φρικιαστικό τρόπο μέσα στο προξενείο της χώρας του, στην Κωνσταντινούπολη, από ομάδα εκτελεστών που προέρχονταν από επίλεκτες δυνάμεις του καθεστώτος. Τουλάχιστον τέσσερις από αυτούς βρίσκονταν στον στενό κύκλο του πρίγκιπα διαδόχου και πραγματικού άρχοντα της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Το ερώτημα που αναδύεται είναι για ποιο λόγο ο θρόνος των Σαούντ φοβήθηκε τόσο πολύ τη φωνή ενός δημοσιογράφου ώστε να φτάσει σε μια τόσο ριψοκίνδυνη πράξη μεσαιωνικής βαρβαρότητας;

Ο Τζαμάλ Κασόγκι δεν ήταν, ούτε εμφανίστηκε ποτέ ως αντικαθεστωτικός. Γεννημένος στη Μεδίνα το 1958 ήταν γόνος ισχυρής φατρίας, με πρόσβαση στο παλάτι. Ο παππούς του ήταν προσωπικός γιατρός του ιδρυτή – πατέρα της Σαουδικής Αραβίας, βασιλιά Ιμπν Σαούντ, ενώ ένας από τους θείους του ήταν ο Αντνάν Κασόγκι, έμπορος όπλων των πέντε ηπείρων, που έγινε διάσημος στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980 με αφορμή την «Αγορά του Αιώνα», επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.

Στα νεανικά του χρόνια, ο Τζαμάλ Κασόγκι προσβλήθηκε κι αυτός από τον ισλαμικό πυρετό που προκάλεσε στη χώρα του Προφήτη η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν. Αλλοι θερμόαιμοι νέοι της γενιάς του πολέμησαν στην αντισοβιετική τζιχάντ μαζί με την Αλ Κάιντα που τότε αντιπροσώπευε για το Ριάντ, αλλά και την Ουάσιγκτον, «μαχητές της ελευθερίας». Ο Τζαμάλ διάλεξε να πολεμήσει με την πένα του. Τα ρεπορτάζ του από το Αφγανιστάν του χάρισαν διεθνή φήμη, ενώ έγινε ο πρώτος Αραβας δημοσιογράφος που πήρε συνέντευξη από τον Οσάμα μπιν Λάντεν.

Τη δεκαετία του 1990 εργάστηκε ως ανταποκριτής σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, όπου απέκτησε δεσμούς με το πολιτικό Ισλάμ και ειδικά τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Ατίθασο πνεύμα, απομακρύνθηκε τρεις φορές από τη διεύθυνση της μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδας Al Watan γιατί ξεπέρασε τις κόκκινες γραμμές. Το γεγονός αυτό δεν τον εμπόδισε να διοριστεί, γύρω στο 2000, σύμβουλος του πρίγκιπα Τουρκί αλ Φεϊζάλ, διευθυντή των μυστικών υπηρεσιών. Από τη θέση αυτή είναι βέβαιο ότι γνώρισε πολλά μυστικά κι αυτός ήταν ένας από τους λόγους που αποτελούσε επικίνδυνο πρόσωπο για κάθε δυνητικό αντίπαλο.

Η φιλία με τον Ουαλίντ

Ενας δεύτερος επιβαρυντικός παράγοντας ήταν η φιλία του με τον Αλ Ουαλίντ μπιν Ταλάλ. Μέλος της βασιλικής οικογένειας, όπως και ο Τουρκί, ο Ουαλίντ ηγείται οικονομικής αυτοκρατορίας και, σύμφωνα με το περιοδικό Fortune, συγκαταλέγεται στους 50 πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη. Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Ουαλίντ ήταν ανάμεσα στα 300 μέλη της βασιλικής οικογένειας που συνελήφθησαν με εντολή του πρίγκιπα διαδόχου και έμειναν για μήνες στην πολυτελή φυλακή του ξενοδοχείου Ritz Carlton, στο Ριάντ, μέχρις ότου απελευθερωθούν αφού αναγκάστηκαν να πληρώσουν αστρονομικά «λύτρα».

Η ανάδειξη του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν σε πρίγκιπα διάδοχο, τον Ιούνιο του 2017, ήταν το σημείο καμπής στη ζωή του Κασόγκι. Τρεις μήνες αργότερα φεύγει, ως αυτοεξόριστος, στις ΗΠΑ και αρχίζει συνεργασία με την Washington Post, από τις στήλες της οποίας ασκεί βιτριολική κριτική στον διάδοχο. Τον αποκαλεί «Σαουδάραβα Πούτιν» και στηλιτεύει τους γκανγκστερισμούς του στην εξωτερική πολιτική, όπως την απαγωγή του Λιβανέζου πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι, τον αποκλεισμό του Κατάρ και πάνω απ’ όλα τον φονικό πόλεμο στην Υεμένη, όπου το Ριάντ άφησε πάνω από ένα εκατομμύριο αμάχους στο έλεος της πείνας και της χολέρας.

Φαίνεται ότι ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και οι σύμμαχοί του είδαν τον Κασόγκι ως τον άτυπο «εκπρόσωπο Τύπου» μιας ισχυρής, δυσαρεστημένης φατρίας στους κόλπους της βασιλικής οικογένειας, η οποία θα μπορούσε να αποπειραθεί «παλατιανό πραξικόπημα», ενδεχομένως σε συνεργασία με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Οι φιλικές του σχέσεις με το Κατάρ, αλλά και τους ίδιους τους Αδελφούς Μουσουλμάνους έκαναν τη θέση του ακόμη πιο επισφαλή. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ίσως ήταν η ίδρυση, από τον Κασόγκι, της πολιτικής κίνησης «Δημοκρατία στον Αραβικό Κόσμο, Τώρα» με χρηματοδότηση, όπως λέγεται, από σαουδαραβικά funds.

Την ανασφάλεια του καθεστώτος επιτείνει η εσωτερική του κατάσταση. Αυτή η χώρα που πλέει μέσα στον «μαύρο» χρυσό, έχει καταφέρει να εκτοξεύσει το έλλειμμα σε 22% του ΑΕΠ, κάτι που αναγκάζει το καθεστώς να επιβάλει φόρους (άγνωστη λέξη μέχρι χθες), να άρει τις επιδοτήσεις βασικών αγαθών και να αναζητεί εναγωνίως ξένες επενδύσεις. Σε αυτό το φόντο, η άγρια δολοφονία του Κασόγκι πρέπει να αποτέλεσε προληπτικό πλήγμα, προς γνώση και συμμόρφωση των επίδοξων κινηματιών.

Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ