Σημειώσεις για την καχεξία του πολιτικού λόγου την εποχή της κρίσης- Μέρος 1ο
Τώρα που η καμπύλη φαινόμενου ΣΥΡΙΖΑ διέγραψε το μέγιστο σημείο της τροχιάς της, μπορούμε να κάνουμε ορισμένες παρατηρήσεις για τη ρητορική του δημόσιου λόγου που άρθρωσε. Η απουσία μιας συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης, που θα παρείχε μια αξιόπιστη ερμηνεία της ελληνικής πραγματικότητας, η υποτίμηση των ελληνικών παραμέτρων της κρίσης, η στοιχειώδης άγνοια της λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών και της οικονομίας, οδήγησε στην εντυπωσιακή στροφή μετά το δημοψήφισμα και την εκκωφαντική πτώση πάνω στον τοίχο της πραγματικότητας.
Ποια ήταν η ανάλυση του για τη μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών, στο επίκεντρο της οποίας ήταν η χώρα μας; Όταν ο Καρλ Μαρξ προσπαθούσε να μελετήσει το κεφάλαιο και τις αγορές με επιστημονικά μέσα, για να αναλύσει τις κρίσεις της εποχής του και να διατυπώσει τους νόμους της πτώσης του ποσοστού κέρδους, εδώ αντιμετωπίζαμε την κρίση με τη μεγαλοφυή σκέψη του Φλαμπουράρη ότι «θα τους πληρώσουμε με αέρα». Όποιος διαβάσει τα «Μαθηματικά χειρόγραφα» του Καρλ Μαρξ θα εκπλαγεί. Είχε πλήρη γνώση του διαφορικού λογισμού που διδάσκεται στο πανεπιστήμιο και προσπαθούσε να τον χρησιμοποιήσει στην πολιτική οικονομία για να εκφράσει με μαθηματικό τρόπο τους νόμους για τις κρίσεις, γιατί ήταν σημαντικό γι’ αυτόν «να πετάξει το πέπλο της ασάφειας στην επιστήμη».
Κι ενώ όλη Ελλάδα κρατούσε την αναπνοή της για την έκβαση του δημοψηφίσματος και τις τρομερές συνέπειες του, ο Λαφαζάνης, αρνούνταν να μας αποκαλύψει το μυστικό σχέδιο της κυβέρνησης για όλο το χρυσάφι του κόσμου. Φευ! Τι κρίμα! Κι όταν στις εκλογές άνοιξε το στόμα του, τι μας είπε; «η μετάβαση από το ευρώ σε εθνικό νόμισμα δεν είναι τίποτα το παράξενο ή περίεργο το οποίο απαιτεί ειδική μελέτη». Εξ άλλου είπαμε να κάνουμε ένα πείραμα. Από τον Μαρξ μέχρι τον Λαφαζάνη και τον Φλαμπουράρη η σκέψη διαγράφει μια τροχιά πυροτεχνήματος από τα μαθηματικά στην αμπελοφιλοσοφία. Έχουν σημασία άραγε οι αριθμοί και οι μελέτες; Κι όμως η ακροτελεύτια πρόταση από τις 732 σελίδες του βιβλίου του Τομά Πικετί «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» είναι η εξής: «Η άρνηση να μετράμε σπάνια λειτουργεί προς όφελος των πιο φτωχών».
Ο ΣΥΡΙΖΑ αντί για μια ουσιαστική ανάλυση της κρίσης και τη διατύπωση ενός ορθολογικού σχεδίου για την έξοδο, προτίμησε μόνο την καταγγελία, την αντιμνημονιακή ρητορική και την εισαγωγή εξ εσπερίας έτοιμων αντιλήψεων περί νεοφιλελευθερισμού, σε μια Ελλάδα που αγκομαχούσε και πέθαινε από την υπερβολική δόση κρατισμού. Στη θέση της απόδειξης, η ηθική επίκληση. Στη θέση του συγκεκριμένου, η αοριστολογία. Στη θέση της αυτεπίγνωσης και της δύσκολης αλήθειας, οι βολικές ψευδαισθήσεις και τα τρυφερά ψέματα που λέμε στο εαυτό μας.
Αντί να αναγνωρίσει ότι η εσωτερική όψη της κρίσης ήταν η χρεοκοπία της μεταπολίτευσης και μαζί της η ιδεολογία του λαϊκισμού που την εξέθρεψε, αποδείχτηκε ο πιο επάξιος συνεχιστής. Ο ΣΥΡΙΖΑ άδραξε τη σκυτάλη του εθνολαϊκισμού και όρμησε πάνω στο ρεύμα της απογοήτευσης, του φόβου και της ταπείνωσης προσφέροντας μια απλουστευμένη κατασκευή της αλήθειας. Η απλοϊκότητα και η συνωμοσιολογική προσέγγιση ακύρωνε στην πράξη την δίκαιη κριτική του για τα πραγματικά προβλήματα που προκύπτουν από την παγκόσμια κρίση, τη λιτότητα χωρίς ανάπτυξη, την αρχιτεκτονική του ευρώ, το έλλειμμα δημοκρατίας στην Ευρώπη. Την έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα τώρα είχε υποκαταστήσει η μάχη ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Γι’ αυτό και η λατρεία της δράσης. Καμιά μεταρρύθμιση δεν είχε σημασία εκτός από την τελική λύση και τη «μεγάλη ρήξη». Η διαλεκτική, η ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης και οι αριθμοί είχαν υποκατασταθεί από τα μυστικά σχέδια του Λαφαζάνη και τις δηλώσεις της Ραχήλ ότι θα τυπώσουμε μόνοι μας δισεκατομμύρια ευρώ. Αν η έκθεση της περίφημης Επιτροπής Αλήθειας της Βουλής για το Δημόσιο Χρέος μετρούσε το πρωτογενές έλλειμμα θα ήταν υποχρεωμένη να αναγνωρίσει ότι τη δεκαετία 2001-2009 ανέρχονταν στα 135 δις , τα οποία ο Αλογοσκούφης και ο Παυλόπουλος πετούσαν από το ελικόπτερο υπό τις ιαχές των ελλήνων ψηφοφόρων. Έλλειμμα το οποίο, εκτός των άλλων, οφειλόταν στα χαμηλά επίπεδα είσπραξης δημόσιων εσόδων τα οποία ήταν κοντά στο 34% του ΑΕΠ όταν το αντίστοιχο ποσοστό στις χώρες της ευρωζώνης ξεπερνούσε το 40%, διότι όλα τα κόμματα -συμπεριλαμβανομένου του τότε ΣΥΡΙΖΑ- εκραύγαζαν ενάντια στην «φορομπηχτική πολιτική της κυβέρνησης» σε οποιοδήποτε μέτρο αύξησης της φορολογίας. Τα 135 δισεκατομμύρια αποτυπώνουν ανάγλυφα την παθολογία της μεταπολίτευσης. Είναι το κόστος του «επαίσχυντου κοινωνικού συμβολαίου», -όπως εύστοχα το αποκάλεσε ο Παναγιώτης Κονδύλης- προκειμένου διατηρηθεί με δάνεια ο παρασιτικός καταναλωτισμός.
Ο Φλωμπέρ δεν θα το χαρακτήριζε λάθος πολιτική, αλλά σκανδαλώδη βλακεία χωρίς όρια. Το πέπλο των κοινών τόπων έπεσε πάνω στην αριστερά και σκότωσε τη σκέψη της: το χρέος είναι «απεχθές και επονείδιστο», για όλα φταίει ο νεοφιλελευθερισμός και οι κακοί ξένοι. Μια έμμισθη νωθρή κομματική γραφειοκρατία, η οποία έχει να πιάσει βιβλίο στα χέρια της από τα εφηβικά της χρόνια της δεκαετίας του ’70, έκανε πολιτική, συνοδεία φραπέ, από τα πάνελ του Τράγκα και του Χατζηνικολάου. «Θυμάσαι που βαλάντωνες εκεί στην εξορία και διάβαζες και Ρίτσο και αρχαία τραγωδία;» Δεν είναι τυχαίο που «μεγαλουργεί» σε αγαστή συνεργασία τους ψεκασμένους των ΑΝΕΛ η οποία, όπως κατέδειξε και η παρούσα βουλή, δεν έγινε από ανάγκη, αλλά αποτελεί συνειδητή επιλογή και εκφράζει πλήρως τις «εκλεκτικές συγγένειες». Η αριστερά δεν είναι πια αδιάβροχη από τις θεωρίες συνομωσίας και τον εθνικισμό. Η ρηχότητα της σκέψης, ο μανιχαϊστικός τρόπος ανάγνωσης της πραγματικότητας είναι το γόνιμο έδαφος πάνω στο οποίο κάρπισε το φαινόμενο του εθνολαϊκισμού. Τα σύμβολα αυτής της επιμειξίας αποτελούν η Ζωή Κωνσταντοπούλου και η Ραχήλ Μακρή, το ύφος των οποίων αντικατέστησε το ήθος παλιών αριστερών με τα τρύπια παπούτσια που έκαναν τη θητεία τους στις φυλακές και τις εξορίες. Το μπλουζάκι του Τσε εναλλάσσεται πια με τις αντισημιτικές δηλώσεις. Το όλο φαινόμενο εκφράζεται με εμβληματικό τρόπο από τον Μίκη Θεοδωράκη. «Η πρόσφατη οικονομική κρίση δεν οφείλεται σε εσωτερικά αίτια αλλά είναι αποτέλεσμα μιας διεθνούς συνωμοσίας (ΗΠΑ, Ευρώπη) με στόχο την οικονομική εξαθλίωση των Ελλήνων εργαζομένων και τη διάλυση του κοινωνικού ιστού της ελληνικής κοινωνίας».(Αύγουστος 2010, «Η έρευνα για την κρίση 2010-2014», εκδ. Κέδρος σελ. 29)
Δεκαετίες αγώνων, ηρωισμού και εξοριών για να καταλήξει σ’ αυτό συμπέρασμα! Αιώνες διαφωτισμού, ακόμη και μαρξιστικών αναλύσεων, πετιούνται στα σκουπίδια για να υποκατασταθούν από τα φληναφήματα και τις θεωρίες της συνωμοσίας. Νομίζω ότι οι τέσσερις αυτές γραμμές και η υπογραφή τους είναι μια από τις πιο σημαντικές όψεις της πολύπλευρης ελληνικής κρίσης. Ο Μ. Θεοδωράκης ανακαλεί στη μνήμη μας τον οίκτο που ένιωσε ο Φλωμπέρ όταν αντίκρυσε από κοντά στην Αθήνα τον μύθο του Κωνσταντίνου Κανάρη, αυτόν που ο Βίκτωρ Ουγκώ αποκαλούσε στα ποιήματά «ημίθεο ακτινοβόλου δόξας»: «Θλιβερή επίσκεψη! Να ωστόσο ένας άνθρωπος αιώνιος, απαθανατισμένος!». Δεν είναι τυχαίο που ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, ένας από τους πιο σημαντικούς διανοούμενους και ανθρώπους της αριστεράς, δήλωσε ότι «αν αυτό είναι Αριστερά, δεν δέχομαι την ιδιότητα του αριστερού».Είναι φανερό ότι η κρίση δεν είναι μόνον οικονομική, αλλά βαθύτατα πολιτική και πολιτιστική. Και αν δεν απαλλαγούμε από την σκουριά του δημόσιου πολιτικού λόγου, θα ανακυκλώνουμε τον λαϊκισμό που μας οδήγησε πλησίστιους στην κρίση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου