Φόρμουλα αποχώρησης Ατίλα μέσω ΝΑΤΟ

του Γιάννου Χαραλαμπίδη

Στις 24 του μήνα, η Τουρκία πάει σε εκλογές. Είναι το μεγάλο στοίχημα του Ερντογάν, αλλά και των Κεμαλιστών. Βεβαίως, για μας, η ουσία είναι η εξής: Είτε ο Ερντογάν θα είναι στην εξουσία είτε οι Κεμαλιστές, η πολιτική τους στο Κυπριακό και στα λοιπά ελληνοτουρκικά θα είναι πάνω κάτω η ίδια. Συναγωνίζονται ποιος θα μας τελειώσει πρώτος. 

Μεταβλητές του Σουλτανάτου

Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές παράμετροι του τουρκικού βαθέος κράτους στο πλαίσιο της αναθεωρητικής του πολιτικής;

1. Ισχυρές ένοπλες δυνάμεις.

2. Ενίσχυση της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας με την κατασκευή αεροπλανοφόρου που βρίσκεται στα σκαριά και προσδοκάται να είναι έτοιμο το 2023, για να αναδειχθεί σταδιακά η Τουρκία ως θαλασσοκράτειρα. Η πολιτική αυτή είναι συναφής με τον έλεγχο των θαλάσσιων οδών ή τη συμμετοχή στον έλεγχό τους, όπως του Βοσπόρου, του Σουέζ και του Χορμούζ, ως τα στενά του Bab-El Manded και τον κόλπο του Άτεν στη Σομαλία και από την άλλη πλευρά ώς το Γιβραλτάρ.

3. Παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, κυρίως μέσω του Άκιουγιου, του οποίου την επίβλεψη έχουν οι Ρώσοι, γεγονός που ενοχλεί τις ΗΠΑ, όπως και η υπόθεση της αγοράς των S-400. Εξ ου και το δίλημμα που ετέθη στην Άγκυρα από τους Αμερικανούς. Ή τους S-400 ή τα F-35. Από το 2015 οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούν στενά την Τουρκία και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι απώτερος στόχος της είναι η απόκτηση πυρηνικών όπλων. Αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι, διότι ουδόλως το θέλει το Ισραήλ. Φτάνει ο μπελάς του Ιράν, οπότε οι εξελίξεις στα επόμενα χρόνια θα είναι πιο περίπλοκες με τον Ερντογάν στην εξουσία, ο οποίος προωθεί τη δική του ισλαμική ατζέντα, σουνιτικού χαρακτήρα, που δεν θα την ήθελαν, όμως, να γίνει πράξη ούτε οι Σουνίτες της Σαουδικής Αραβίας, ούτε η Αίγυπτος, αλλά ούτε και οι Σιίτες του Ιράν. Συνεπώς, οι συμμαχίες είναι ευκαιριακές στην παρούσα φάση και εύθραυστες, αφού σήμερα η Τουρκία έχει άξονα με τη Ρωσία και το Ιράν, ο οποίος, όμως, μπορεί να σπάσει ανά πάσα στιγμή.

4. Έλεγχο των νερών του Τίγρη και Ευφράτη, γεγονός που το έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό. Το έλλειμμα της Άγκυρας είναι η έλλειψη πηγών φυσικού αερίου και πετρελαίου. Γι’ αυτό και ο καβγάς με την Κύπρο και την Ελλάδα θα οξυνθεί. Οι μεν Τούρκοι έχουν την ισχύ και οι μεν Έλληνες το διεθνές δίκαιο και δη της θάλασσας. Είτε, λοιπόν, η Άγκυρα θα επιβάλει την αναθεωρητική της πολιτική και, ως εκ τούτου, τα σημερινά παράνομα θα γίνουν με την υπογραφή μας νόμιμα, ή θα πρέπει η Κύπρος και η Ελλάδα, για να μπορούν να εφαρμόσουν το δίκαιο, να αποκτήσουν περισσότερη ισχύ και συμμαχίες στη λογική της αποτροπής. Αυτό θα βοηθήσει και τις δημοκρατικές δυνάμεις εντός της Τουρκίας να ασκήσουν πιο έντονη αντιπολίτευση στους θιασώτες της αναθεωρητικής πολιτικής. Ή, τουλάχιστον, η Κύπρος και η Ελλάδα θα απεγκλωβιστούν από την εξευμενιστική πολιτική, διά της οποίας προσφέρονται δώρα στην Άγκυρα, με την προσδοκία να γίνει αυτή ελαστικότερη. Η Άγκυρα τα εκλαμβάνει όλα αυτά ως αδυναμία, επειδή γνωρίζει ότι δεν συνιστούν μόνον καλή θέληση, αλλά κυρίως είναι όντως αδυναμία. Εξ ου και οι απειλές στο Αιγαίο και το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά. 

Τα δύο συστήματα των ΗΠΑ

Οι βασικοί στόχοι της Τουρκίας, όπως έχουν ήδη παρουσιαστεί, αποτελούν  βασικούς συντελεστές ισχύος και εθνικής κυριαρχίας και η θέση του Ερντογάν είναι αυτή:  Θέλει να μπορεί να είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρός και απεξαρτημένος. Ανεξάρτητος. Διότι, γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν την πολιτική τους σε δύο συστήματα ασφάλειας. Το ένα είναι της Τουρκίας και το άλλο του Ισραήλ. Ακόμη και όταν οι σχέσεις τους με την Τουρκία δεν είναι στα φόρτε τους, οι Αμερικανοί δεν μπορούν να την αφήσουν να πέσει στα χέρια της Ρωσίας, διότι δεν υπάρχουν εναλλακτικά συστήματα ασφάλειας, όπως θα μπορούσε να ήταν ο άξονας Ελλάδας, Κύπρου Ισραήλ, με προέκταση την Ιταλία, και στην Ευρώπη, μέσω του αγωγού EastMed. Ακόμη λοιπόν και αν πέσει ο Ερντογάν, εφόσον εμείς δεν μπορούμε να προσφέρουμε εναλλακτικές επιλογές συστήματος ασφάλειας, οι ΗΠΑ θα κλείνουν προς την Άγκυρα. Εάν οι συνθήκες ήταν διαφορετικές, και η πολιτική των Αθηνών και της Λευκωσίας αλλιώς, δηλαδή, εάν το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου δεν καταργείτο και αν εξελισσόταν σε υποσύστημα ασφάλειας της Δύσης χωρίς να βλάπτει τη Ρωσία, σήμερα οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ και ειδικότερα με το Ισραήλ θα ήταν εμπεδωμένες θετικά. Ποτέ δεν είναι αργά. Όσο συνεχίζεται ο στείρος αντιΝΑΤΟϊσμός, τόσο περισσότερο τρίβουν τα χέρια τους οι Τούρκοι. Ερώτημα: Γιατί η Άγκυρα γνωρίζουμε ότι θα θέσει βέτο σε αίτηση ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε.; Διότι θέλει η ίδια να μας εμφανίζει ως επιτήδειους ουδέτερους και να έχει ομού μετά της Βρετανίας μια μονοπωλιακή σχέση με τις ΗΠΑ και να ελέγχει τον γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό μας χώρο, ο οποίος είναι στη δικαιοδοσία ευθύνης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και του ΝΑΤΟ. Κοροϊδεύουμε ή όχι τους εαυτούς μας όταν λέμε έξω το ΝΑΤΟ από την Κύπρο ή όταν το ΑΚΕΛ, καθώς και άλλοι, τάσσονται εναντίον του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ; Εδώ το ζήτημα είναι ρεαλισμού και εθνικών συμφερόντων.

Η εναλλακτική πρόταση του ΝΑΤΟ

Υπό αυτές, λοιπόν, τις συνθήκες, τονίζουμε τα εξής, που αφορούν στο ΝΑΤΟ και την εναλλακτική πρόταση για ασφάλεια αμοιβαίου οφέλους, με στόχο την απαλλαγή της Κύπρου από τα τουρκικά στρατεύματα: Πρώτον, οι Βρετανικές Βάσεις, η ΕΛΔΥΚ, η ΤΟΥΡΔΥΚ και ο κατοχικός στρατός δεν είναι ΝΑΤΟ; Μέσω του FIR της Κύπρου δεν δρα το ΝΑΤΟ; Δεν του παρέχονται πάσης φύσεως διευκολύνσεις μέσω Κύπρου; Η Κύπρος είναι ΝΑΤΟ. Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το ΑΚΕΛ και άλλοι δεν θέλουν να το κατανοήσουν. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Το κατανοούν μια χαρά, διότι και επί δικής τους διακυβέρνησης δίνονταν διευκολύνσεις στο ΝΑΤΟ. Μήπως και η ίδια η Ρωσία δεν αποδέχεται αυτήν την πραγματικότητα; Και στο παιγνίδι της εξυπηρέτησης των δικών της εθνικών συμφερόντων χρησιμοποιεί τις φιλικές μας σχέσεις για να προκαλεί προβλήματα στις ΗΠΑ. Και είναι οι περιπτώσεις εκείνες που βολεύουν και εμάς και αυτούς όταν οι Αμερικανοί θέλουν να βοηθήσουν, για τα δικά τους συμφέροντα, την Άγκυρα. Σήμερα υπάρχει ένα διαφορετικό παράθυρο ευκαιρίας για την ενίσχυση των σχέσεών μας με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, που αποτελεί εκ των πραγμάτων τον κεντρικό αμυντικό πυλώνα των κρατών-μελών της Ε.Ε. και της ΕΕ ως τέτοιας. Επί Προεδρίας Χριστόφια είχε ψηφιστεί από τον ίδιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η εμβάθυνση σχέσεων ΝΑΤΟ - Ε.Ε.

Γιατί, λοιπόν, υπάρχει αυτό το παράθυρο με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και το ΝΑΤΟ; Α. Λόγω των κακών σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Β. Λόγω του ότι υπάρχουν κοινά συμφέροντα Κύπρου - Ισραήλ, που είναι ο άλλος κεντρικός πυλώνας ασφάλειας των ΗΠΑ και το οποίο Ισραήλ έχει ως μοναδική του στρατηγική διέξοδο την Κύπρο, συν του ότι τελεί υπό τη διαρκή απειλή της Άγκυρας. Εάν προχωρήσουν οι στρατηγικοί σχεδιασμοί του Ερντογάν και δεν νερώσει την πολιτική του, δεν πρόκειται να υπάρξει αποκλιμάκωση στις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ. Γ. Λόγω των κοινών συμφερόντων που δημιουργούνται στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και δη μέσω του EastMed μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ, Ε.Ε. και ΗΠΑ.

Δεύτερον, προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι και η Ελλάδα είναι στο ΝΑΤΟ, αλλά η Τουρκία απειλεί στο Αιγαίο. Ευτυχώς που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατανόησε ότι είχε μεν βγάλει την Ελλάδα από το ΝΑΤΟ μετά την εισβολή του ‘74 για λόγους αρχής, αλλά ότι, εν συνεχεία, λόγω εξυπηρέτησης εθνικών συμφερόντων, ορθώς την επανένταξε στη Συμμαχία. Διότι, εάν δεν το έπραττε,  δεν είναι βέβαιον, εάν, χωρίς το ΝΑΤΟ, θα είχε όσο Αιγαίο έχει σήμερα η Ελλάδα υπό την πλήρη  κυριαρχία της και δη στον εναέριο χώρο, ο οποίος εκτείνεται στα 10 ναυτικά μίλια, εθιμικά, λόγω της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Εάν έχουν δημιουργηθεί γκρίζες ζώνες είναι, εκτός των άλλων, και το αποτέλεσμα της διαφθοράς που επικρατεί στο αθηναϊκό κράτος και της εξευμενιστικής πολιτικής, η οποία υιοθετείται κατά παράδοση. Και δεν αποδίδει.      

Τρίτον, προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι θα ενοχληθεί η Ρωσία, επειδή θα μπούμε στο ΝΑΤΟ. Καλά, η Τουρκία δεν είναι στο ΝΑΤΟ; Και, όμως, η Μόσχα συνεργάζεται άψογα μαζί της, από το Αφρίν ώς το Άκιουγιου και ώς τα τουριστικά πακέτα. Και γιατί να μη θέλει η Μόσχα μια φιλική προς αυτή χώρα στο ΝΑΤΟ; Δηλαδή, δεν έπρεπε να ενταχθούμε στην Ε.Ε., επειδή δεν συμμετέχει η Ρωσία, η οποία μας στηρίζει στο Συμβούλιο Ασφαλείας; Μήπως η Ρωσία δεν συνεργάζεται με τις ΗΠΑ; Εδώ, ο ένας υποψήφιος Πρόεδρος βοηθά τον άλλο για την εκλογή, όπως οι μυστικές υπ

Τέταρτον, εφόσον ούτε ο ελληνικός, ούτε ο κυπριακός στρατός μπορούν να διώξουν τον τουρκικό και θέλουμε την αποχώρησή του, θα πρέπει να βρούμε άλλη εναλλακτική φόρμουλα. Κίνηση ματ. Και η μόνη δύναμη που μπορεί να δράσει καταλυτικά είναι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Η θέση είναι σαφής: Ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ και αποχώρηση του τουρκικού στρατού, κατά τρόπον ώστε να  δημιουργηθούν συνθήκες ασφαλείας, αφού θα ανήκουμε στον ίδιο αμυντικό οργανισμό. Και, έτσι, ούτε σύμφωνα φιλίας, ούτε εγγυήσεις χρειάζονται. Ερώτημα: Εάν, από την άλλη, μείνουν στο νησί οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ και οι Βρετανικές Βάσεις, στις αναλογίες του ‘60,  η Κύπρος δεν θα συνεχίσει να είναι ΝΑΤΟ; Ή ακόμη και αν η Κύπρος αποστρατιωτικοποιηθεί, δεν θα παρέχει διευκολύνσεις στο  ΝΑΤΟ; Με άλλα λόγια, η Κύπρος ήταν και θα παραμείνει ΝΑΤΟ, αλλά με μια διαφορά: Τα οφέλη από το ΝΑΤΟ θα τα καρπούνται, όπως και σήμερα, εσαεί άλλοι. Οι Τούρκοι και οι Βρετανοί. Ερώτημα νέο, συναφές: Με μια Κύπρο αποστρατιωτικοποιημένη και εκτός ΝΑΤΟ, τελικά την ασφάλειά μας ποιος θα την έχει, αφού δεν θα την έχουμε εμείς; Μήπως η Τουρκία και το ΝΑΤΟ; Η Ε.Ε., πάντως, όχι, διότι δεν έχει, ούτε πρόκειται να αποκτήσει αξιόπιστο δικό της στρατό, συν το γεγονός ότι οι Συνθήκες απαγορεύουν την παρουσία στρατευμάτων της Ε.Ε. σε έδαφος κράτους μέλους. Υπάρχει, βεβαίως, και κάτι άλλο: Και η ίδια η Ε.Ε. εξαρτάται από το ΝΑΤΟ. 

Τα χίλια τουρκικά βέτο

Βεβαίως, θα ισχυριστεί κάποιος ότι η Τουρκία θα θέσει βέτο σε ενδεχόμενη αίτηση ένταξής μας στο ΝΑΤΟ. Ας θέσει χίλια βέτο. Μας νομιμοποιεί να ασκήσουμε άλλα τόσα στην Ε.Ε. και αλλού και να θέσουμε εκεί τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. και τη Βρετανία ενώπιον των δικών τους ευθυνών και την ίδια την Τουρκία να πει όχι και να πληρώσει κόστος, εφόσον δεν αποδέχεται μια φόρμουλα ασφάλειας στη λογική τού win - win situation.

Κόστος στην Τουρκία

Εάν στοίχημα του Ερντογάν είναι να γίνει νέος Σουλτάνος, αναδεικνύοντας τη χώρα του σε νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία, εμάς το δικό μας στοίχημα είναι πώς θα απαλλαγούμε από τον στρατό του και πώς θα διατηρούμε την Κυπριακή Δημοκρατία ζωντανή επανεντάσσοντας τα κατεχόμενα, χωρίς να τη διαλύουμε και χωρίς να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να γίνουν γιουσουφάκια της Άγκυρας μέσα από μιαν απαράδεκτη λύση. Η Τουρκία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί, εάν δεν υπάρξει αλλαγή στρατηγικής και αν δεν βγούμε από το κουτί μιας εξευμενιστικής ουτοπικής πολιτικής, που οδηγεί από αδιέξοδο σε αδιέξοδο και, για να καταστεί ρεαλιστική, θα πρέπει, μέσω μιας ομοσπονδιακής φόρμουλας, να μετατραπούμε σε επαρχία της Τουρκίας. Είναι απολύτως σεβαστές οι απόψεις του ΑΚΕΛ, αλλά ήταν εξίσου τολμηρή και η παλαιότερη αλλαγή της στάσης του για την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., η οποία, από αρχικώς αρνητική, έγινε θετική. Εάν οι προσδοκίες από την Ε.Ε. είναι χαμηλότερες από τις αναμενόμενες, δεν φταίνε μόνον οι εταίροι μας, αλλά και εμείς οι ίδιοι, από την αδυναμία απορρόφησης των κονδυλίων ώς το νομικό και πολιτικό πλαίσιο της Ε.Ε. για το Κυπριακό. Ενώ η Ε.Ε., μέσα από την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου, αναφέρεται σε ομαλοποίηση σχέσεων και αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, η δική μας πολιτική κινείται προς ομαλοποίηση σχέσεων ψευδοκράτους - ελεύθερων περιοχών και αναγνώρισης του ψευδοκράτους ως ισότιμου τουρκοκυπριακού κράτους. Ενώ αποδεχόμαστε δυνάμεις ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων και τις ΝΑΤΟϊκές Βάσεις της Βρετανίας, από τη μια, από την άλλη, ενώ η Κύπρος είναι ΝΑΤΟ, αρνούμαστε να επισημοποιήσουμε τη σχέση μας με αντάλλαγμα να φύγει ο τουρκικός στρατός και να δημιουργηθούν συνθήκες ασφάλειας. Εάν αυτή είναι η πρόταση, τι θα πει η Τουρκία; Ότι δεν αποδέχεται τη φόρμουλα αμοιβαίου οφέλους; Γιατί να υπάρχει τουρκικός στρατός στην Κύπρο; Ποιος θα απειλεί τους Τουρκοκυπρίους ή την ίδια; Το ΝΑΤΟ;  Η Τουρκία δεν θα φύγει από την Κύπρο στρατιωτικά, εάν εμείς δεν φερθούμε έξυπνα. Είναι πολύ πιο ρεαλιστικό να φύγει μέσω ΝΑΤΟ ή να χρεωθεί κόστος η Άγκυρα από την άρνησή της, παρά να σηκώσει τον στρατό της, επειδή θα της δώσουμε συνταγματικά ή άλλα ανταλλάγματα. Αυτά τα θωρεί δεδομένα...