ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

                                  

του Γιάννη Ζήβα

Με  την  ευκαιρία  της  πρόσφατης  ανακίνησης  του  χρονίζοντος  μακεδονικού  ζητήματος  άς  δούμε  πώς  αυτό  το  πολιτικοδιπλωματικό  κουβάρι  ή  κατ' άλλους  πολιτικός  γρίφος  θα  μπορούσε  να  προσεγγισθεί. Άν  αναλύσουμε  το  αρκτικόλεξο  FYROM  σ' αυτό  εμπεριέχεται  η  λέξη  Μακεδονία (Πρώην  Γιουγκοσλαβική  Δημοκρατία  της  Μακεδονίας). Επομένως   η  αναφορά  διεθνώς  είναι  σαφής. Αλλά  άν  ρίξουμε  μία  ματιά  στην  ιστορική  εξέλιξη  εν  προκειμένω, θα  δούμε  ότι  όλα  ξεκινούν  από  τα  τέλη  του  19ου  και  την  πρώτη  δεκαετία  του  20ου  αιώνα. Η  προΪούσα  διάλυση  της  Οθωμανικής  Αυτοκρατορίας   και  η  αναμόχλευση  του  περιώνυμου  Ανατολικού  Ζητήματος, προκάλεσε  την  διεκδίκηση  της  αυτοδιάθεσης  των  λαών  που  μέχρι  τότε  ήταν  υποτελείς  στον  Σουλτάνο. Μεταξύ   άλλων  στο  χωνευτήρι  των  εθνοτήτων  που  κατοικούσαν  την  Μακεδονία, προέκυψαν  ανάλογες  διεκδικήσεις. Μάλιστα , επειδή  ειδικά  στη  Μακεδονία  παρετηρείτο  η  συνύπαρξη  πολλών  εθνοτήτων  (Ελλήνων, Βουλγάρων, Σέρβων, Εβραίων, Αρμενίων, Τούρκων, Βλάχων) η  οποία  προσομοίαζε  με  σαλάτα, με  το  όνομά  της  ορίσθηκε  η  φρουτοσαλάτα  που  έγινε  γνωστή  ως  Salade  Macedoine.

 Οι  αντιπαραθέσεις  στον  μακεδονικό  χώρο  είχαν  ως  πρωταγωνιστές  τους  Τούρκους, τους  Έλληνες  και  τους  Βουλγάρους. Πρέπει  να  παραδεχθούμε  ότι  τα  σλαβικά  φύλα  που  είχαν  εγκατασταθεί  ήδη  από  τον  7ο  αιώνα  μ.Χ. , είχαν  καταλάβει όχι  μόνο  περιοχές  της  σημερινής  Μακεδονίας  των  Σκοπίων, αλλά  και  της  Βουλγαρίας,  της  Βόρειας , της  Κεντρικής  Ελλάδας , ακόμη  και  της  Πελοποννήσου. Ανέκαθεν  τα  φύλα  αυτά  συμβίωσαν  αρμονικά   τόσο  στα  πλαίσια  της  Βυζαντινής, όσο  και  της  Οθωμανικής  Αυτοκρατορίας. Η  εξέγερση  του  Ιουλίου  του  1903 , την  ημέρα  του  Προφήτη  Ηλία (κατά  το  παλαιό  ημερολόγιο), γνωστή  ως  εξέγερση  του  Ίλιντεν, σήμανε  την  έναρξη  των  αγώνων  αυτοδιάθεσης  των  σλάβων  της  Μακεδονίας  με  κύριο  αντίπαλο  την  οθωμανική  εξουσία. Όμως  δεν  άργησε  να  εμφανισθεί  και  η  διένεξη  μεταξύ  των  σλαβόφωνων  και  των  ελλήνων  της  Μακεδονίας, οι  οποίοι  αμφότεροι  πάλευαν  για  την  ανεξαρτησία  τους. Έλαβαν  χώρα  πολλές  μάχες  κατά  το  διάστημα  1904-1908 ,  κατά  την  περίοδο  δηλαδή  του  Μακεδονικού  Αγώνα, κατά  τον  οποίο   και  οι  δύο  πλευρές  θρήνησαν    πολλά  θύματα. Ήδη  κατά  τον  πρώτο  χρόνο  αυτού  του  αγώνα  ένας  από  τους  πρωτεργάτες  του , ο  Παύλος  Μελάς  έχασε  τη   ζωή  του  σε  μάχη  όχι  με  τους  βουλγάρους, αλλά  με  ένα  τουρκικό  απόσπασμα, στην  Στάτιστα  της  Καστοριάς (όχι  Σιάτιστα  του  ΒοΪου, αλλά  Στάτιστα, μικρό  χωριό  της  Καστοριάς). Άλλες  μεγάλες  προσωπικότητες  του  Μακεδονικού  Αγώνα  ήσαν  οι  Γερμανός  Καραβαγγέλης, Πύρζας, Κώττας,  Άγρας  κ.α. Τα  επιτελεία  στα  οποία  είχε  ανατεθεί  η  διεξαγωγή  αυτού  του  αγώνα  ήσαν  το  Ελληνικό  Κομιτάτο  με  επικεφαλής  τον  Κορομηλά, ενώ  οι  Βούλγαροι  είχαν  ιδρύσει  το  αντίστοιχο  Ανώτατο  Επαναστατικό  Κομιτάτο  με  επικεφαλής  αρχικά  τον  Σαράφωφ  και  εν  συνεχεία  με  τον  Γκότσε  Ντέλτσεφ. Η  επανάσταση  των  Νεοτούρκων  στα  1908  επέφερε  εκτόνωση  της  κατάστασης  δεδομένου  ότι  δόθηκαν  υποσχέσεις  για  φιλελευθεροποίση, η  οποία  ουδέποτε  επετεύχθη.

Η  επόμενη  πράξη  του  μακεδονικού  δράματος  θα  παιχθεί  κατά  τον  Α' Βαλκανικό  Πόλεμο, όταν  θα  απελευθερωθεί  ολοκληρωτικά  η  Μακεδονία  από  τον  οθωμανικό  ζυγό (1912) για  να  ακολουθήσει  η  τελευταία  πράξη  με  τον  Β' Βαλκανικό  Πόλεμο, που  δεν  ήταν  τίποτε  άλλο  παρά  ένα  τρίμηνο  εχθροπραξιών  μεταξύ  Ελλάδας  και  Βουλγαρίας ( ΜάΪος-Ιούλιος  1913), κατά  τον  οποίο  η  ελληνική  πλευρά  επεκράτησε  πανηγυρικά  και  η  Βουλγαρία  αναγκάσθηκε  να  περιορισθεί  στά  σημερινά  όριά  της  σύμφωνα  με  την  Συνθήκη  του  Βουκουρεστίου.

 Η  διαμορφούμενη  κατάσταση  στη  Μακεδονία  παγίωσε  τρείς  οντότητες  με  γεωγραφική  υπόσταση. Κι  αυτό  διότι  ανέκαθεν  αυτό  το  γεωγραφικό  διαμέρισμα  εκτεινόταν  πολύ  πέραν  των  σημερινών  ελληνικών  μακεδονικών  εδαφών. Η  μία  οντότητα  είναι  η  ελληνική  Μακεδονία  ή  Μακεδονία  του  Αιγαίου, η  δεύτερη  είναι  Μακεδονία  του  Βαρδάρη  ή  των  Σκοπίων, και  η  τρίτη  είναι  η  Μακεδονία  του  Πιρίν (βουλγαρική Μακεδονία), που  εκτείνεται  βόρεια  του  νομού  Σερρών, στο  τμήμα  αυτό  της  νοτιοδυτικής  Βουλγαρίας  που  διαρρέεται  από  τον  μέσο  ρού  του   Στρυμόνα.

  Ενώ  μέχρι  τον  Β' Παγκόσμιο  Πόλεμο  η  περιοχή  που  διαρρέεται  από  τον  ποταμό  Αξιό (Βαρδάρη)  πέραν  των  βορείων  συνόρων  μας, περιλαμβανόταν  στην  Σερβία, ο  Τίτο  μετά  την  λήξη  του  πολέμου, διαμόρφωσε  μία  επιπλέον  ομόσπονδη  δημοκρατία , την  Δημοκρατία  της  Μακεδονίας. Οι  παγκόσμιοι  συσχετισμοί  κατ' εκείνη  την  περίοδο , λόγω  της  ένταξης  της  Ελλάδας  στον  δυτικό  κόσμο  επέβαλαν  μία  ιδιάζουσα  στάση  απέναντι  σ' αυτό  το  μόρφωμα. Αυτό  εξηγείται  από  το  γεγονός  ότι  ο  Τίτο  είχε  ακολουθήσει  μία  πορεία  ανεξάρτητη  από  εκείνη  της  ΕΣΣΔ, με  κύριο  χαρακτηριστικό  την  σύναψη  σχέσεων  με  την  Δύση  σε  διάφορους  τομείς. Η  Ελλάδα  λοιπόν  έναντι  του  λεγόμενου  από  βορρά  κινδύνου, εξαιρούσε  πλέον  την  Γιουγκοσλαβία  του  Τίτο,-- του  "καλού  παιδιού"  για  την  Δύση---  και  συνεπώς  της  επεβλήθη  να  μήν  αντιπαρατίθεται  ως  προς  το  όνομα   και  την  υπόσταση  αυτής  της  ομοσπόνδου  δημοκρατίας  στα  βόρεια  σύνορά  της.

 Είναι  σωστή  η  παρατήρηση  περί  της  παράνομης  οικειοποίησης  όχι  του  ονόματος  της  Μακεδονίας, αλλά  περί  της  ψευδεπίγραφης  σχέσης  των  σλάβων  μακεδόνων  με  την  αρχαία  ιστορία  και  δή  με  τον  Μέγα  Αλέξανδρο. Οι  σλάβοι  της  προκειμένης  περιοχής  επεδίωξαν  να  διαχωρισθούν  και  από  τους  βουλγάρους  αδελφούς  τους  με  την  διαμόρφωση  και  μίας  τεχνητής  γλώσσας  που  θα  μπορούσε  να  χαρακτηρισθεί  ως  διάλεκτος  της  βουλγαρικής. Οι  γελοιότητες  των  ιθυνόντων  κύκλων  της  γείτονος, εντοπίζονται  κυρίως  στην  προσπάθεια  σφετερισμού  της  αρχαίας  ελληνικής  ιστορίας  , και  τούτο  εξηγείται, δεδομένου  ότι  οι  σλάβοι  εμφανίσθηκαν  στην  περιοχή  μόλις  κατά  τον  6ο - 7ο αιώνα  μ.Χ. Στην  σημερινή  ηγεσία  της  γειτονικής  μας  χώρας  υπάρχουν  και  αντίθετες  φωνές  και  τοποθετήσεις  προς  την  πολιτική  οικειοποίησης  του  αρχαιοελληνικού  υποβάθρου, δηλαδή  μία  αντίθεση  που  είχε  εκφρασθεί  και  από   τον  Κίρο  Γκλιγκόρωφ  παλαιότερα , έναντι  των  εθνικιστών   του   κόμματος  VMRO, Σ΄ αυτό  το   σημείο  απαιτείται  αντιπαράθεση  με  τους  γείτονες  των  Σκοπίων  και  όχι  ως  πρός  το  όνομα  "Μακεδονία".

 Πιστεύω  ότι  μία  ονομασία  που  δεν  θα  αποκλείει  την  λέξη  "Μακεδονία", αλλά  με  τον  προσδιορισμό  "Μακεδονία  του  Βαρδάρη", η  "Σλαβική  Μακεδονία" θα  πρέπει  να  δώσει  οριστικά  και  αμετάκλητα  επιτέλους  λύση  στο  πρόβλημα.