Πλημμυρικά φαινομενα λογω μεγαλων συγκoινωνιακών εργων

 του Γρηγόρη Κλαδούχου

Ξυλόκαστρο 21.12.2017

     Πρόσφατα ο κ. Δήμας δημοσιοποίησε ερώτησή του προς τους αρμόδιους  υπουργούς. Θέμα: η ανάγκη αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης και Αιγίου με αφορμή τα νέα συγκοινωνιακά δίκτυα. Βέβαια, αν και πολύ νωρίτερα έπρεπε να είχαν καταδειχτεί τα προβλήματα και να βρεθούν λύσεις, η απεύθυνση σε κεντρικούς θεσμούς δεν αποκλείει την ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης.

           ΕΝΑ ΚΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ ΜΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ

      Ο κ. Δήμας αναφέρεται σε προβλήματα που «έχουν προκύψει», ως  «αποτέλεσμα των εργασιών που έχουν γίνει». Δεν μας πληροφορεί αν τα προβλήματα προκύπτουν από τον κακό σχεδιασμό και που υλοποιημένος είναι κακό αποτέλεσμα ή αν αυτά είναι μερεμέτια εκτός σχεδιασμού. Μάλλον υπονοεί ότι είναι μικροέργα που βολεύουν τις εταιρείες και πάνε να τα  κλείσουν όπως - όπως. Από εδώ προκύπτουν συμπεράσματα, που είναι τα ίδια  αν ακολουθηθούν και άλλοι οδοί αναζήτησης. Το κράτος δεν σχεδίασε, δεν  επέβαλλε, δεν επίβλεψε ολοκληρωμένη μελέτη των έργων. Αν ήταν σωστός ο  προγραμματισμός, κίνδυνοι δεν θα υπήρχαν.

                     Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΕΤΟΙΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΕΡΓΑ.

     Το ότι δεν προβλέπονται έργα ολοκληρωμένης διαχείρισης κρισιμότητας  στιγμών πλημμύρας σημαίνει: α) αδιαφορία αν η περιοχή ( αγροτική ή της πόλης)  υφίσταται τις επιπτώσεις ισχυρών καιρικών φαινομένων,  αδιαφορία αν στις περιοχές διέλευσης των νέων επικοινωνιακών αξόνων διατηρούνται η λειτουργικότητα και ταυτότητα της περιοχής. β) Δεν προβλέπουμε και πληρώνουμε συνέπειες. Ο Έλληνας θαυμάζει αυτοκινητοδρόμους αλλά δεν αντιλαμβάνεται με ολοκληρωμένο τρόπο τη σχέση σκοπιμότητας ενός έργου με  τις επιπτώσεις του. Του αρέσει να μιλά για «θεομηνίες».

      Οι Έλληνες έχουμε έλλειμμα μνήμης και μια προκατάληψη προς την  πρόβλεψη. Συμβαίνουν τραγικά γεγονότα και επαναλαμβανόμενα. Ο  «Ξενοκράτης» ζει σε μια διαρκή δράση. Δημιουργούμε γεγονότα, επιπτώσεις έργων, αποδίδοντας τη δημιουργία τους σε άλλους.

     Τα νέα συγκοινωνιακά δίκτυα παραμένουν στο μυαλό μας ως  απολυτοποιημένη τεχνική πράξη, χωρίς να σκεπτόμαστε παράπλευρες συνέπειες. Θαυμάζουμε τα μεγάλα συγκοινωνιακά έργα μόνο ως δυνατότητα ταχύτατης μετακίνησης με την στενή ματιά αυτού που ζητά ο υπολογιστής του να ‘ναι πιο γρήγορος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα συναίσθημα ικανοποίησης αδρανοποίησε κάθε σκέψη  ελέγχου και πρότασης σύνδεσης αυτών των δικτύων με το τοπικό σύστημα  εξυπηρετήσεων.

                        ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ.

     Μια αξιολόγηση της επίπτωσης των νέων δικτύων μεταφορών έπρεπε να συμπεριλάβει μαζί με τον  αποκλεισμό ή τη συμπληρωματικότητα ως προς τα τοπικά κυκλοφοριακά δίκτυα και το ζήτημα του ορθολογισμού των υδατικών ροών.

Μια κοινωνία που θέλει να ρυθμίζει αυτά που την αφορούν, μέσα από τους  εκπροσώπους της, μέσα από τις συνειδητοποιημένες ομάδες πολιτών, ασχολείται με αυτά τα ζητήματα από την αρχή της μελέτης των έργων. Δυστυχώς, στην περιοχή μας πριν μισό χρόνο συζήτησαν σε δημοτικό συμβούλιο πλημμυρικά προβλήματα, απορροή ομβρίων στη Συκιά και ανακάλυψαν  ανάγκη παράπλευρου δρόμου. Μετά τόσα χρόνια εκκίνησης των έργων.

              Όταν οι χάρτες φτιάχνονται από άλλους, υπάρχει περίπτωση να μη σε δείχνουν καθόλου. Η χάραξη επικοινωνιακών δικτύων σημαίνει μεγάλες αλλαγές. Όταν από αυτές τις αλλαγές απουσιάζεις, θα υποστείς τις συνέπειες  της ιεράρχησης προτεραιοτήτων, που θα κάνουν άλλοι για σένα. Εδώ  αναδιαμορφώνεται το φυσικό περιβάλλον, οι συνέπειες για τις παρακείμενες  των συγκοινωνιακών αξόνων είναι σημαντικές. Σε συνθήκες απότομων αλλαγών ξηρασίας- ανομβρίας , σε νεροποντή είναι εγκληματικό να μην προγραμματίζεις και παρακολουθείς τα  απαιτούμενα έργα.

              Ένα τεχνικό έργο, αναδιαμορφώνει, αλλάζει το τοπικό ανάγλυφο αλλά πρέπει να σέβεται τον τρόπο απορροής των υδάτινων όγκων. Η  υδρογεωλογική διαταραχή λόγω των έργων αλλά και λόγω της ατελούς καλλιεργησιμότητας πρέπει να αντιμετωπιστούν με στράτευση της  γεωτεχνικής και υδραυλικής μηχανικής. Ανάμεσα στα νέα συγκοινωνιακά δίκτυα και τη θάλασσα υπάρχει η Παλαιά Εθνική Οδός, αλλά και το παράλληλο γραμμικό οικιστικό συνεχές που συντελούν στη διαμόρφωση μίας ζώνης οικιστικής, φυσικής και κοινωνικής τρωτότητας και διακινδύνευσης. Τα φαινόμενα και οι επιπτώσεις τους δεν είναι άσχετα με τον τύπο ανάπτυξης και τη χωρική της διάσταση.

               ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΤΙ; 

      Σε κείμενό μου πριν 10 χρόνια με ευκαιρία τα τοπικά πανηγύρια, που θα ερχόταν ως εδώ ο προαστιακός, παρέθετα την άποψη του Βurdet: «όταν  δημιουργούμε μια υποδομή πρέπει να γνωρίζουμε αν αυτή θα επιτρέπει κοινωνική ολοκλήρωση ή αντιθέτως μπορεί να είναι πηγή αποκλεισμού ή  κυριαρχίας», και το 2009 με αφορμή το ΓΠΣ σημείωνα ότι πρέπει «να  καθορίσουμε τα νέα, τα χρήσιμα, συμπληρωματικά δίκτυα».

      Για την κατάκτηση ενός επιπέδου σοβαρότητας και θεσμικής ευθύνης, για κάτι περισσότερο από συζητήσεις «νερολόγων» στο fb ή στο καφενείο, αποδοτικότερο από αψιμαχίες πολιτών και εταιρειών των έργων είναι η πρωτοβουλία μίας συλλογικής υπευθυνοποίησης για το θέμα με στόχο η  σύνταξη  ενός  χάρτη  επικινδυνότητας για τον έλεγχο: τι ήταν προγραμματισμένο να γίνει, τι έγινε, τι έπρεπε να υλοποιηθεί. Σε όλο το μήκος του παράλληλου συστήματος μεταφορών και δόμησης. Με συγκρότηση ανά δήμο φορέα υδρογεωλογικής μελέτης και παρατηρητηρίου. 

      Μία ιστορική μελέτη των σχέσεων μεταξύ των φυσικών φαινομένων και της (τρωτής) υψηλής έντασης οικιστικής δομής είναι πρωτεύον επιστημονικό έργο, γιατί θα αποκαλύψει τις συνθήκες που στον χρόνο και το χώρο κάνουν τους συμπολίτες μας να νοιώθουν ανασφαλείς, να υποφέρουν και θα καταδειχθεί πόσο πλεονασματικό είναι το κόστος διαχείρισης κρίσεων έναντι προβλέψεων και προστασίας.

       Ο κ. Δήμας επειδή ανοίγει το θέμα σε ένα άλλο επίπεδο, μπορεί να κινήσει σε μία διαδικασία στην παραπάνω κατεύθυνση. Έτσι, θα ολοκληρώσει και την εννοιολόγηση του βουλεύομαι που σημαίνει σκέπτομαι αλλά και προτείνω. Η αποκατάσταση φυσικών, τεχνικών, κοινωνικών διαταραχών, που προκαλούνται από ανθρώπους, απαιτεί θεραπεία από πολίτες και θεσμούς. 

      Η επικινδυνότητα, που αφορά  μία κοινωνία, έχει κύριο διαμορφωτικό παράγοντα την έλλειψη θεσμών.