Aγαθές αυταπάτες

του  Περικλή Κοροβέση

Φέτος γιορτάσαμε τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ισως είναι το τελευταίο μεγάλο ψέμα που μας άφησε κληρονομιά η πρώην ΕΣΣΔ. Η Επανάσταση είχε γίνει από τον Φεβρουάριο από έναν εξεγερμένο και πεινασμένο λαό της Αγίας Πετρούπολης με πολλά θύματα. Κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα της εποχής δεν καθοδήγησε αυτήν την επανάσταση.

Ούτε οι μπολσεβίκοι. Ολη τους η ηγεσία βρισκόταν στο εξωτερικό. Οταν ο Λένιν γυρίζει πίσω στη Ρωσία, ύστερα από 17 χρόνια εξορίας, με το περίφημο «σφραγισμένο τρένο του κάιζερ», στις 4 Απριλίου, η επανάσταση είχε συντελεστεί τρεις μήνες πριν. Και από τις 2 Μαρτίου είχε σχηματιστεί προσωρινή κυβέρνηση και ο τσάρος είχε παραιτηθεί.

Τη νύχτα της 24ης-25ης Οκτωβρίου οι μπολσεβίκοι κάνουν πραξικόπημα και καταλαμβάνουν τις υποδομές της πόλης και τα χειμερινά ανάκτορα, έδρα της προσωρινής κυβέρνησης, χωρίς να συναντήσουν αντίσταση. Αλλά έπρεπε να καταλάβουν τα ανάκτορα και μια δεύτερη φορά. Αυτή τη φορά για τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ του Αϊζενστάιν.

Το έργο αυτό παρουσιάστηκε σαν αυθεντικό ντοκουμέντο, ενώ ήταν σκηνοθετημένο μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια.

Και όσοι έλεγαν πως ήταν προπαγάνδα -το πραξικόπημα έγινε νύχτα και όχι μέρα, όπως το ήθελε ο σκηνοθέτης- δέχονταν τη βαριά κατηγορία του αντεπαναστάτη. Περνούσαν αυτομάτως στην πλευρά της αντίδρασης.

Να σημειώσουμε για την Ιστορία πως τη νύχτα του πραξικοπήματος, η ζωή της Πετρούπολης συνεχιζόταν κανονικά. Θέατρα, εστιατόρια, συγκοινωνίες, μαγαζιά, όλα δούλευαν ρολόι. Η πόλη δεν κατάλαβε πως είχε γίνει επανάσταση.

Σήμερα που έχουν ανοίξει τα αρχεία της ΕΣΣΔ και έχουν εκδοθεί πολλές έγκυρες μελέτες για όλες τις πτυχές της Ιστορίας της Ρωσικής Επανάστασης, καταλήγουμε αβίαστα στο εξής συμπέρασμα: Μπορεί να υπήρξε μια επαναστατική περίοδος από τον Φεβρουάριο μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου, όπου την απόλυτη πλειοψηφία την είχαν οι σοσιαλεπαναστάτες με 370 έδρες από τις 715 και οι μπολεσβίκοι 175 έδρες.

Να σημειώσουμε πως στις εκλογές συμμετείχαν και οι γυναίκες. Με πραγματικά νούμερα οι σοσιαλεπαναστάτες πήραν 18 εκατομμύρια ψήφους έναντι 10 εκατομμυρίων των μπολσεβίκων.

Αλλά στον Λένιν δεν άρεσαν αυτά τα αποτελέσματα. Με την πρώτη συνεδρίαση της συντακτικής συνέλευσης (5/1/18) έγινε ξεκάθαρο ποια θα ήταν η κυβέρνηση. Η μειοψηφία και όχι η πλειοψηφία. Την επόμενη μέρα ο Λένιν κάνει και δεύτερο πραξικόπημα.

Καταργεί τη συντακτική συνέλευση και αντί να δοθεί όλη η εξουσία στα σοβιέτ, όπως είχε υποσχεθεί με τις θέσεις του Απρίλη, περνάει στο κόμμα που εγκαθιδρύει τη δικτατορία του, καταργώντας κάθε ελευθερία. Η αλήθεια πια είναι αποκλειστικό προνόμιο του κόμματος, απολύτως ιδιόκτητη και απαραβίαστη. Οποιος τολμήσει να έχει έστω και την παραμικρή αμφιβολία οδηγείται αυτομάτως στο πυρ το εξώτερον.

Ποτέ και πουθενά καμιά εξουσία δεν καταργεί μια άλλη εξουσία. Απλά αλλάζει χέρια χωρίς να χάσει την ουσία της. Το κράτος-κόμμα με τον κρατικό καπιταλισμό που δημιουργεί δεν έχει στα χέρια του μόνο τα μέσα παραγωγής, αλλά και τις επιστήμες, τα γράμματα, τις τέχνες, ακόμα και τη σκέψη μαζί με την καθημερινή συμπεριφορά.

Ακόμα και στις πιο σκληρές μοναρχίες δεν συναντούμε τέτοιο επίπεδο εξουσίας και τυραννίας. Και αυτό επιτεύχθηκε με την απόλυτη τρομοκρατία και τον γενικευμένο χαφιεδισμό που είχε καταχωριστεί στις ηρωικές πράξεις και αρετές.

Ο πιονέρος Πάβλικ Μορόζοφ, μόλις 14 χρόνων, καρφώνει τον πατέρα του ως «κουλάκο». Ο πατέρας του συλλαμβάνεται, βασανίζεται και εκτελείται χωρίς να ξέρει γιατί. Οταν μαθαίνεται η εκτέλεση του πατέρα Μορόζοφ, το χωριό ξεσηκώνεται και είναι έτοιμο να λιντσάρει τον νεαρό καταδότη. Αλλά επεμβαίνει ο παππούς του και τον σκοτώνει με τα ίδια του τα χέρια.

Ο Πάβλικ από την επόμενη μέρα έγινε εθνικός ήρωας. Ο Μαξίμ Γκόρκι τον θεωρεί πρότυπο νεολαίου, με υψηλά ιδανικά, τον νέο άνθρωπο που διαπλάθει ο σοσιαλισμός «που δεν λογαριάζει τη συγγένεια αίματος, αλλά πνεύματος». Αυτός ο χαφιεδάκος έπρεπε να γίνει πρότυπο για τους νέους.

Και το έργο αυτό το ανέλαβε ο μεγάλος Αϊζενστάιν κάνοντας την ταινία «Το λιβάδι του Μπεζίν». Αλλά η ταινία δεν ολοκληρώθηκε και τα γυρίσματα διακόπηκαν. Η ταινία ήταν φορμαλιστική και ιδεολογικά λανθασμένη. Η λογοκρισία είναι δημοκρατική. Δεν εξαιρεί ούτε τον Αϊζενστάιν.

Μια άλλη ιστορία είναι εξίσου συγκλονιστική για το κλίμα του χαφιεδισμού. Μια μητέρα με την πεντάχρονη κόρη της ζούσε σε ένα κοινόβιο. Ξαφνικά συλλαμβάνεται και εκτοπίζεται στα γκούλαγκ. Εμπιστεύεται την κορούλα της στην καλύτερή της φίλη και γειτόνισσα για να την αναθρέψει. Επέζησε από το στρατόπεδο και ύστερα από 17 χρόνια εξορίας ξαναβρίσκει την κόρη της.

Στη διάρκεια της περεστρόικα άνοιξαν οι φάκελοι των εγκλημάτων και η εκτοπισθείσα ψάχνει να βρει ποιο ήταν το έγκλημά της. Την είχε καταγγείλει η φίλη της που μεγάλωσε το παιδί της, για να πάρει το δωμάτιό της στο κοινόβιο. Γύρισε σπίτι και κρεμάστηκε.

ΥΓ. Για όσους έχουν ακόμα «αγαθές αυταπάτες» για την επανάσταση των μπολσεβίκων, συνιστώ το βιβλίο του Θανάση Γιαλκέτση «Η ουτοπία στην εξουσία», που εκδόθηκε από την «Εφ.Συν.». Είναι έγκυρο και τεκμηριωμένο. Γραμμένο ψύχραιμα και με απόσταση.

ΠΗΓΗ  ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ