Ο κ. Ζαφειράτος της "Ελληνικός Χρυσός" απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα

Σχετικό προηγούμενο άρθρο 

http://oikonikipragmatikotita.blogspot.gr/2017/10/blog-post_15.html

Ευχαριστώ που μου δίνετε την ευκαιρία να απαντήσω και ασφαλώς δεν θα την αφήσω να πάει χαμένη, ή να αποτύχει όπως τόσες άλλες προηγούμενες.

Λέτε: “επί αρκετά χρόνια οι εγκρίσεις, άδειες, γνωμοδοτήσεις που εγκρίθηκαν για την «Ελληνικός Χρυσός», ανέφεραν: «Πληροφορίες: Ιωάννης Ζαφειράτος».

Τα πρώτα χρόνια η αναφορά αυτή φανερώνει έναν άπειρο υπάλληλο που δεν καταλάβαινε για ποιο λόγο πολλοί συνάδελφοι άφηναν κενό το κουτάκι “πληροφορίες” σε ορισμένα επίμαχα ή αμφιλεγόμενα έγγραφα. Και όταν αργότερα το κατάλαβε, επέμενε και τότε να το συμπληρώνει. Αυτό δείχνει, αν μη τι άλλο ότι ο υπάλληλος αναλαμβάνει τις ευθύνες του, που περιορίζονται βεβαίως στο ακριβές κείμενο που εισηγήθηκε.

Λέτε: “αφού απαντάτε πρόθυμα στους πολέμιους συνεργάτες σας, αλλά και στους φίλους σας υπέρμαχους”

Ναί, βρίσκομαι και στη μία πλευρά και στην άλλη. Ξέρετε γιατί? Οι χαρακτηρισμοί πολέμιος-υπέρμαχος στο δικό μου μυαλό είναι συμβατικοί και δε λένε τίποτε. Επίσης, και οι δύο πλευρές στη συγκεκριμένη υπόθεση δεν υπολόγισαν, ή μάλλον αγνόησαν παντελώς ότι υπάρχει και μία τρίτη. Η πλευρά του κοινού μας και κοινού τους καλού και συμφέροντος. Δεν λέω του δημοσίου γιατί εκείνο έχει πιο στενή έννοια από αυτό που εννοώ. Αυτή την πλευρά προσπάθησα να υπηρετήσω.

Ερώτημα 1ο :

“Μετά την κύρωση του Ν.3220/2004, άρχισαν να ισχύουν οι συμβατικές υποχρεώσεις των δύο συμβαλλομένων μερών, δηλ. του ελληνικού δημοσίου και της εταιρείας.
Βάσει του άρθρ. 3.2, η εταιρεία υποχρεούτο μέχρι τις 28-1-2006 να καταθέσει πλήρες και ολοκληρωμένο επενδυτικό σχέδιο, με όλες τις τεχνικές μελέτες και για τη μεταλλουργία χρυσού. Βάσει δε του άρθρ. 3.3 ο έτερος συμβαλλόμενος, το ελληνικό δημόσιο, υποχρεούτο να εξετάσει το υποβληθέν επενδυτικό σχέδιο και «το αργότερο έως 28-1-2007 να εγκρίνει το επενδυτικό σχέδιο και να εκδώσει όλες τις απαιτούμενες άδειες και εγκρίσεις».
Εδώ, λοιπόν, βάσει του Ν.3220/2004 έχουμε έναν συμβαλλόμενο που υποχρεούται να υποβάλει το επενδυτικό σχέδιο, και τον έτερο συμβαλλόμενο που υποχρεούται να το ελέγξει και να το εγκρίνει ή να το απορρίψει.”

Μέχρι εδώ αναφέρατε τους όρους της σύμβασης με πιστότητα. Γιατί αποκλίνετε στην τελευταία πρόταση? Η επιλογή της απόρριψης δεν υπάρχει στη σύμβαση. Ούτε διαδικασία τροποποιήσεων του σχεδίου. Η διαδικασία που υπάρχει είναι πολύ συνοπτική με σύντομες προθεσμίες και αφήνει πολλά θέματα προς ερμηνεία. Τι γίνεται στην περίπτωση που κριθεί ανεπαρκές το σχέδιο ή οι μελέτες? Πότε και πώς διαπιστώνεται αυτό? Τι είναι το πλήρες τι είναι το άρτιο σχέδιο και τι το ολοκληρωμένο? Μόνο ο (η) συγγραφέας του κειμένου της σύμβασης ξέρει. Θα δείτε γι αυτά παρακάτω.

“Είναι λογικό, λοιπόν, ο ελέγχων να είναι ανώτερος ή έστω ίσος στην τεχνογνωσία με τον υποβάλλοντα το σχέδιο, σε διαφορετική περίπτωση γίνεται κατανοητό ότι θα υπάρξει πρόβλημα.”

Και εδώ προχωράτε σε εκτός πραγματικότητας κρίση ότι δήθεν δεν είχα την τεχνογνωσία. Δεν προβλέπεται πουθενά ούτε στη σύμβαση (πχ θα μπορούσε να λέει ότι το σχέδιο ελέγχεται από επιστήμονες εγνωσμένου κύρους), ούτε στη νομοθεσία ο ελέγχων να κατέχει συγκεκριμένο επίπεδο τεχνογνωσίας, πόσο μάλλον ανώτερο. Ο υποβάλλων έχει την ευθύνη να επιλέξει τεχνολογία και να εφοδιαστεί με την τεχνογνωσία, την οποία θα περιγράψει επαρκώς στις μελέτες του, όχι ο ελέγχων. Αλλά ας το δεχτούμε ότι ο τελευταίος πρέπει να είναι ικανός να την αξιολογήσει.
Πραγματικά είχα και είχαμε όλοι την ικανότητα. Ο ελέγχων έχει το ρόλο να εφαρμόσει τους βασικούς κανόνες της επιστήμης και τεχνικής για την εξέταση του σχεδίου, τους οποίους γνωρίζουν όσοι έχουν τη συναφή με το αντικείμενο ειδικότητα. Την ειδικότητα όχι μόνο είχε η αρμόδια υπηρεσία με έναν αριθμό μηχανικών που τη στελέχωναν (βλ. Παρακάτω) αλλά είχε στη διάθεσή της και την εξειδίκευση με αρκετούς κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών και δη στο αντικείμενο της μεταλλουργίας (ελέω επιλογών ΑΣΕΠ). Και δεν εννοώ μόνο τον γράφοντα. Ομοίως τα μέλη της επιτροπής αξιολόγησης. Όλοι αυτοί είχαν όλα τα εχέγγυα και το κύρος να κρίνουν το σχέδιο και ορισμένοι είχαν και περισσή ικανότητα από τον ελεγχόμενο. Αυτό αποδείχθηκε ύστερα όταν η υπηρεσία αυτή αμφισβήτησε ευθέως συμπεράσματα που παρουσίαζε ο επενδυτής, πράγμα έγινε τεκμηριωμένα και δίκαια, όπως φάνηκε από τις προφάσεις (προθεσμίες, alumbrera, επί τόπου κλπ) που χρησιμοποίησε ο επενδυτής για να καταρρίψει τη θέση του δημοσίου.

α) Ποια είναι η υπηρεσία η οποία ορίσθηκε ως υπεύθυνη για την πραγματοποίηση του ελέγχου στο επενδυτικό σχέδιο και λοιπές μελέτες μεταλλουργίας της εταιρείας;

Δεν υπήρχε ανάγκη ορισμού. Υφίστατο η καθ´ύλην αρμοδια τεχνική υπηρεσία Δ/νση Μεταλλευτικών και Βιομηχανικών Ορυκτών, στο οργανόγραμμα του συνυπογράφοντος τη σύμβαση ΥΠΑΝ- Τομέα Ενέργειας (που περιλάμβανε τις ΟΠΥ). Επίσης, με διάταξη νόμου οι προβληματικές επιχειρήσεις μεταλλείων αναδιαρθρώνονται υπό την εποπτεία της ίδιας υπηρεσίας. Έτσι έχει αρμοδιότητα να παρακολουθεί και στις συμβάσεις πώλησής τους.

β) Σ’αυτή την υπηρεσία, ποιος ήταν ο υπεύθυνος και αρμόδιος υπάλληλος ο οποίος διέθετε την τεχνογνωσία επί των εφαρμόσιμων μεθόδων μεταλλουργίας, που ορίσθηκε να πραγματοποιήσει τον έλεγχο του επενδυτικού σχεδίου και των τεχνικών μελετών της μεταλλουργίας;

Σ’ αυτή την υπηρεσία,υπηρετούσαν τότε ο γράφων (ένας μεταλλειολόγος με διδακτορικό στη μεταλλουργία), τμηματάρχης ήταν ένας μεταλλειολόγος (επί χρόνια μηχανικός στη μεταλλουργία Λαυρείου), και διευθυντής και γεν. δ/ντης μεταλλειολόγοι, όλοι με μεταπτυχιακά, πολυετή εμπειρία σε μεταλλεία, εργοστάσια, εργαστήρια και στην επιθεώρηση και αδειοδότηση μεταλλείων. Ο έλεγχος του σχεδίου έγινε από όλους της ιεραρχίας (4 μηχανικοί), εγώ συνέταξα το κείμενο των παρατηρήσεων συνεισφέροντας τις περισσότερες, λόγω της γνώσης των τεχνικών λεπτομερειών και ιστορικού της μεταλλουργίας από την προηγούμενη εμπειρία μου. Η ομόφωνη γνώμη όλων ήταν σύμφωνη στην πρότασή μου για σύσταση ειδικής επιτροπής συνολικής τεχνικής περιβαλλοντικής αξιολόγησης από ΥΠΑΝ-ΥΠΕΧΩΔΕ, η οποία συστάθηκε και αποφάνθηκε με αναλυτική έκθεση πολύ σύντομα, μετά την έκδοση του εγγράφου του 2006 που ξέρετε.

Ερώτημα 2ο :

“α) Η «αποικιακού» χαρακτήρα σύμβαση μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» και η συμβολαιογραφική της πράξη, έγινε ενώπιόν σας;”
Δεν ήμουν παρών κατά την υπογραφή, αλλά στη συνάντηση των μερών λίγα λεπτά πριν από αυτή στο Υπουργείο Οικονομικών, στο γραφείο του τότε υφυπουργού.

“β) Έγινε σε γραφείο δικού σας συγγενή;”
Εννοείτε τη συμβολαιογράφο, η οποία τυχαίνει να είναι οικείο μου πρόσωπο. Η συνάντησή μας εκεί ήταν καθαρή σύμπτωση που απέβη μάλλον ευτυχής για την υπόθεση. Από το γραφείο της είχε γίνει και η προηγούμενη σύμβαση (1996), σε χρόνο που δεν ήμουν στο υπουργείο, αν εννοείτε ότι είχα να κάνω οτιδήποτε με την επιλογή της. Αν εννοείτε το αντίστροφο, διορίστηκα μέσω διαγωνισμού του ΑΣΕΠ. Αν εννοείτε πιθανή μεσολάβησή της να εργαστώ στην προηγούμενη εταιρεία, παρόλο που δεν θα ήταν μεμπτή μεταξύ ιδιωτών, δεν έγινε ποτέ, δεν υπήρξε πρόσληψή μου, αλλά συνεργασία ορισμένου μικρού χρονικού διαστήματος διότι κρίθηκα απαραίτητος σε τρέχον έργο του ειδικού αντικειμένου της μελέτης μου (βιο-υδρομεταλλουργία). Με αυτό το αντικείμενο είμαστε 2-3 σε όλη την Ελλάδα και η επιλογή της tvx οδήγησε μαθηματικά σε εμένα, καθώς οι άλλοι ήταν απασχολημένοι, είχαν οικογένειες και δεν μπορούσαν να μετακομίσουν σε δωμάτιο 2x4 στην Ιερισσό.

γ) Είχατε συμβολή στην σύνταξη αυτής της συμβάσεως; Και υπό ποια ιδιότητα;
Η βασική συμφωνία για τη σύμβαση είχε ήδη γίνει στην τριμερή συνάντηση ΥΠΟΙΚ, Υπ. Εργασίας, Εταιρείας (εργαζομένων & επενδυτή), απουσία του ΥΠΑΝ και της υπηρεσίας μου. Είχε εκδοθεί μνημόνιο συμφωνίας και σχέδιο σύμβασης από το γραφείο υφυπουργού του άλλου υπουργείου. Η υπηρεσία μου έκανε τροποποιήσεις αποκλειστικά στα μέρη που αφορούσαν τα θέματα αρμοδιότητάς της. Ως απλός υπάλληλος της υπηρεσίας αυτής έχω συνεισφέρει στη συμπλήρωση του άρθρου 3 των υποχρεώσεων της αγοράστριας και στις ρυθμίσεις των θεμάτων μεταλλειοκτησίας που περιέχει ο ν.3220/04. Για παράδειγμα, μεταξύ άλλων, τη φράση “για την κατασκευή και λειτουργία εργοστασίου χρυσού”, τη φράση “εμπλουτισμού και μεταλλουργίας για την ανάκτηση των μεταλλικών αξιών” και τη φράση “συνοδευόμενο από όλες τις απαιτούμενες για την αδειοδότηση μελέτες”. Ορισμένα από αυτά δεν υπήρχαν λίγα λεπτά πριν την υπογραφή και θα τα δείτε χειρόγραφα από τη συμβολαιογράφο. Όλα τα άρθρα βεβαίως έχουν νομικούς-συντάκτες, τα ονόματα των οποίων φαίνονται στο κείμενο της σύμβασης.

Ερώτημα 3ο :

“Ως πρώην τεχνικός σύμβουλος και μελετητής της ΤVX, γνωρίζατε το 2006 ότι για τα δυσκατέργαστα συμπυκνώματα της Ολυμπιάδος, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί η μέθοδος flash smelting;”
Στην tvx υπήρξα εξωτερικός συνεργάτης για λίγους μήνες, όπως προανέφερα. Δεν έχω υπογράψει καμία μελέτη τους, ώστε να με αποκαλείτε μελετητή, ούτε καν της μονάδας δοκιμών που δούλεψα. Έχω δημοσιεύσει άρθρα που προέρχονται από τη συνεργασία μου αυτή και από σχετική δουλειά που έκανα στο εργαστήριο με χρήστη την tvx.
Όχι, και δεν υπήρχε κανείς άλλος που γνώριζε τότε αν μπορεί ή δεν μπορεί να εφαρμοσθεί η μέθοδος. Το ερώτημα δεν τίθεται καν στις καινοτόμες εφαρμογές με αυτό τον μονοσήμαντο άσπρο-μαύρο τρόπο. Επαναλαμβάνω, μην κάνετε το σφάλμα να απλοποιείτε. Η εφαρμοσιμότητα μιας νέας μεθόδου σε ένα μετάλλευμα ποτέ δεν είναι απλό και άμεσο να απαντηθεί εκ των προτέρων. Χρειάζεται να γίνει δουλειά. Γι αυτό θα δείτε μέσα σε όλες τις μεταλλουργίες να υπάρχει και ένα εργαστήριο, μικρές ή μεγάλες εγκαταστάσεις δοκιμών. Η Outotec έχει ολόκληρο κέντρο αφιερωμένο στις δοκιμές.
Υπήρχαν τότε μόνο τα στοιχεία της outotec που ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκά και ενθαρρυντικά.
Σε όλα τα 30 βιομηχανικά φλας σμελτινγκ υπήρχε ήδη η δυνατότητα ανάκτησης χρυσού, ως παραπροϊόντος, συνεπώς η πρόταση ήταν αποδεκτή και δεν φαινόταν ανέφικτη ή εξωπραγματική. Η χημεία στο θεμελιώδη έλεγχο ήταν σωστή και όπως λέει η outotec εφικτή. Οι ανησυχίες για το αρσενικό αντιμετωπίζονταν ικανοποιητικά από μία πολύ ωραία κατανομή που εμφάνιζαν οι μελέτες, υποστηριζόμενη από πειραματικές δοκιμές (5 τον αριθμό). Ακόμα και σήμερα πολλοί καλοί συνάδελφοι δεν αμφισβητούν ούτε στο ελάχιστο τις μελέτες αυτές.
Προερχόμενος από το ελληνικό εργαστήριο μεταλλουργίας, γνώριζα πολύ καλά τις διαδικασίες τεχνολογικής ανάπτυξης αφού συμμετείχα ενεργά σε ορισμένες από αυτές. Έχοντας και την εμπειρία της tvx γνώριζα και την ανάπτυξη που γινόταν για την επιλεγμένη τότε μέθοδο για την Ολυμπιάδα. Μόλις είδα λοιπόν τη νέα εφαρμογή, μετά την έκπληξη ανέμενα να ακολουθήσει η αντίστοιχη δουλειά ρουτίνας, όπως γινόταν στο ΕΜΠ στην tvx και στη ΛΑΡΚΟ τόσα χρόνια που δούλεψα εκεί και είχε ελάχιστες πιθανότητες να αποτύχει, καθώς προβαλλόταν ως εγγυητής ένας από τους πιο φημισμένους τεχνολογικούς εταίρους στο χώρο της μεταλλουργίας.

Ερώτημα 4ο :

“Καθόλη την διαδρομή της αδειοδότησης, αντιληφθήκατε να επιχειρείται εξαπάτηση από κάποιο συμβαλλόμενο μέρος; Εκτός από το να πείτε μία γνώμη, το καταγγείλατε σύμφωνα με το άρθρο 36 Κ.Π.Δ. εκεί όπου ο νόμος ορίζει;”

Εκείνα που έχω διαπιστώσει εγώ όλα αυτά τα χρόνια τα έχω γράψει πλήρη και καθαρά στα επίσημα έγγραφα και έχουν όλες τις νόμιμες επιπτώσεις. Η απάντησή μου λυπάμαι θα σας απογοητεύσει, αλλά δεν μπορεί να διαπιστωθεί αυτό που λέτε. Η διαπίστωση απάτης προϋποθέτει δίκη προθέσεων, η οποία δεν νομιμοποιείται να την κάνει η υπηρεσία. Το ίδιο μας είπε και το δικαστήριο όταν του το θέσαμε. Έχουμε έναν επενδυτή που υλοποιεί σε μεγάλο ποσοστό το σχέδιο, υποβάλει όλες τις μελέτες και κάνει εκείνο που νομίζει ότι είναι απαραίτητο για την εκπλήρωση των συμβατικών του υποχρεώσεων. Έχουμε από την άλλη ένα δημόσιο που εξετάζει τις μελέτες και εγκρίνει ή επιστρέφει. Επίσης ελέγχει την εφαρμογή τους και επιβάλει ποινές. Εαν το δημόσιο κρίνει δια των αρμοδίων υπηρεσιών του ότι η άλλη πλευρά δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις ή δεν συμμορφώνεται, έχει μέσω της σύμβασης και του νόμου όλα τα εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει και να ενεργοποιήσει για να το επιβάλει. Δεν εξαπατά πλέον κανείς το δημόσιο.

Ερώτημα 5ο :

Σήμερα έχετε την γνώση να βεβαιώσετε για το εάν μπορεί να εφαρμοσθεί με ασφάλεια η μέθοδος του “flash smelting” σε συμπυκνώματα αρσενικού (As) 8%, όπως είναι αυτά της Ολυμπιάδος;

Όχι ως έχει αλλά ναι με τις τροποποιήσεις που έχω προτείνει στα έγγραφα, μπορεί να γίνει η επίμαχη μεταλλουργία, υπό προϋποθέσεις.