O καθηγητής του εφησυχασμού

  Από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

Υπήρχαν ή δεν υπήρχαν ευθύνες της ΔΕΗ για τη μεγάλη κατολίσθηση στο ορυχείο Αμυνταίου στις 10 Ιουνίου και για τις επιπτώσεις που αυτή είχε; Από τα δημοσιεύματα που ακολούθησαν την κατολίσθηση ήταν φανερη η προσπάθεια της ΔΕΗ να μη γίνουν αντικείμενο συζήτησης οι ευθύνες των επιστημόνων και τεχνικών συμβούλων της που υποτίμησαν τραγικά τους κινδύνους από το φαινόμενο κατολίσθησης που είχε ξεκινήσει και βρισκόταν σε εξέλιξη από τις 24 Μαΐου.

«Στο ερώτημα εάν το μοιραίο συμβάν θα μπορούσε να αποφευχθεί, οι επαΐοντες απαντούν μετά βεβαιότητας όχι” αφού το μέγεθος της κατολίσθησης “ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη, τίναξε όλα τα δεδομένα στον αέρα», γράφει η “Καθημερινή”. Η πονηρή κατολίσθηση φαίνεται οτι κατάφερε, μέχρι την τελευταία στιγμή, να ξεγελάσει ακόμα και τους “επαΐοντες”. «Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο επιστημονικός τεχνικός σύμβουλος της ΔΕΗ, καθηγητής εδαφομηχανικής του ΕΜΠ Μιχάλης Καββαδάς, προέβλεψε ακριβώς τη χρονική στιγμή της κατολίσθησης, όχι όμως την ένταση και το μέγεθός της».
Ο κ. Καββαδάς είναι επίσης επιστημονικός τεχνικός σύμβουλος στο σχεδιασμό των φραγμάτων της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ στις Σκουριές και τον Κοκκινόλακκα. Η εφημερίδα του αποδίδει την ιδιότητα της αυθεντίας: αφού ακόμη και εκείνος δεν προέβλεψε την επικείμενη καταστροφή, δεν θα μπορούσε να την προβλέψει κανείς. Πέρα λοιπόν από το γενικότερο ενδιαφέρον μας για τα τα τεκταινόμενα στη Δυτική Μακεδονία, έχει σημασία και για τη Χαλκιδική η αξιοπιστία του κ. Καββαδά. Όταν λέει οτι “δεν υπάρχει κίνδυνος” να τον πιστεύουμε ή όχι;
Ο κ. Καββαδάς επισκεφθηκε το ορυχείο την παραμονή της κατάρρευσης. Αν πράγματι προέβλεψε την κατολίσθηση, μοιράστηκε την πρόβλεψή του μόνο με τη διοίκηση της ΔΕΗ – γιατί στα ειδησεογραφικά πρακτορεία έλεγε άλλα πράγματα: οτι μπορεί να υπάρξει τελικά “αστοχία”, αλλά μπορεί και όχι.

“Δεν υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια και την ζωή των κατοίκων των Αναργύρων στο Αμύνταιο Φλώρινας, από την εκδήλωση ρωγματώσεων και μικρομετακινήσεων εδαφών στα πρανή εκσκαφής του ορυχείου της ΔΕΗ. Στις 24 Μαΐου εμφανίστηκαν τα πρώτα δείγματα ρωγματώσεων στα πρανή του ορυχείου Αμυνταίου, και μέχρι σήμερα παρατηρείται μια σταδιακή έξαρση του φαινόμενου. Τις τελευταίες τρεις ημέρες, οι μετακινήσεις εδαφών εντός του ορυχείου έχουν αυξητικό ρυθμό, ξεκίνησαν με 200 mm την ημέρα, και έφτασαν σήμερα στα 600 mm την ημέρα. Ο κ. Καββαδάς παρατήρησε ότι υπάρχει επιδείνωση του φαινόμενου και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρξει τελικά «αστοχία» στα πρανή του ορυχείου και να έχουμε μετακινήσεις εδαφών από 30 έως 40 μέτρα. Επεσήμανε όμως, ότι απ’ τις μετρήσεις που πραγματοποιούν επί 24ώρου βάσεως οι τεχνικοί του λιγνιτικού κέντρου Δυτικής Μακεδονίας της ΔΕΗ, εμφανίζονται στοιχεία όπου δείχνουν ότι μπορεί αργότερα «να έχουμε σταδιακή ύφεση του φαινόμενου”. (Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ)
Πόσο δικαιολογημένες ήταν αυτές οι καθησυχαστικές δηλώσεις; Σύμφωνα με εργασίες που έχει δημοσιεύσει από το 2002 και έχει παρουσιάσει σε συνέδρια ο κ. Μάριος Λεονάρδος, μηχανικός μεταλλείων της ΔΕΗ, και βασίζονται σε παρατηρήσεις από καταρρεύσεις ορυχείων στη λεκάνη της Πτολεμαΐδας και στη Μεγαλόπολη (Rim Slopes Failure Mechanism and Kinematics in the Greek Deep Lignite Mines, Leonardos, 2014) in the Greek Deep Lignite Mines, η μετακίνηση των 20 mm/ημέρα είναι το σημείο “χωρίς επιστροφή”, πέρα από το οποίο η κατολίσθηση είναι αναπόφευκτη. “Όταν η ταχύτητα μετακίνησης φτάσει στην περιοχή των 100mm/ημέρα είναι συνήθως θέμα ωρών να καταρρεύσει το πρανές”. Ήταν άραγε τότε, στα 100 mm/ημέρα, όταν η κατάρρευση ήταν ζήτημα ωρών, που η ΔΕΗ σταμάτησε να σκάβει και απαγόρευσε την είσοδο στο επικίνδυνο ορυχείο; Σε κάθε περίπτωση, τα 600 mm/ημέρα δεν ήταν “μικρομετακινήσεις” (!), ήταν τεράστιες μετακινήσεις, 30 φορές μεγαλύτερες από το όριο των 20 mm/ημέρα και περίπτωση να υπάρξει ύφεση του φαινομένου δεν υπήρχε.
Επιπλέον, τα σπίτια και οι δρόμοι των Αναργύρων είχαν υποστεί ρωγματώσεις και στο παρελθόν λόγω της γειτνίασης τους με το ορυχείο της ΔΕΗ. Η επικινδυνότητα του οικισμού ήταν γνωστή και είχε επισημανθεί από το 2009 σε έκθεση τριών τομέων του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που ο μηχανισμός της ΔΕΗ κατάφερε να “θάψει”. Άρα ο ισχυρισμός του κ. Καββαδά οτι “δεν υπάρχει κίνδυνος για τους Αναργύρους” φαίνεται αβάσιμος, επικίνδυνος και δυνητικά εγκληματικός. Ως στοιχειώδες μέτρο προφύλαξης, οι κάτοικοι των Αναργύρων θα έπρεπε να έχουν ενημερωθεί εγκαίρως ώστε να απομακρυνθούν από τα σπίτια της επικίνδυνης ζώνης όπου από καθαρή τύχη δεν θρηνήσαμε θύματα. Η ΔΕΗ φρόντισε να διασφαλίσει, στο μέτρο του δυνατού (τέτοια ώρα τέτοια λόγια), τον εξοπλισμό της και τους ανθρώπους της, αλλά τους ανθρώπους που κατοικούσαν δίπλα τους άφησε στην τύχη τους.

Η πολιτική της ΔΕΗ απέναντι στους κατοίκους των οικισμών που υφίστανται τις επιπτώσεις των εξορύξεών της είναι σταθερή και γνωστή εδώ και πολλά χρόνια. Διαβεβαιώσεις περί μη ύπαρξης κινδύνου, αποποίηση ευθυνών για τις καταστροφές και πολυετείς καθυστερήσεις στη μετεγκατάσταση οικισμών που η ίδια έχει αναγνωρίσει οτι πρέπει να μετεγκατασταθούν. Παρά τους προφανείς κινδύνους, η ΔΕΗ συνεχίζει τις εξορύξεις δίπλα στους οικισμούς, “τζογάροντας” με την ασφάλεια τους, μέχρι να φτάσει ο κόμπος στο χτένι και να κινδυνεύσουμε να έχουμε θύματα, όπως έγινε πρόσφατα στους Αναργύρους. Ο καθησυχασμός των κατοίκων ανατίθεται συνήθως από τη ΔΕΗ στον τεχνικό της σύμβουλο κ. Καββαδά που θεωρείται οτι έχει μεγαλύτερη αξιοπιστία ως πανεπιστημιακός, αφού την ίδια τη ΔΕΗ δεν την πιστεύει και δεν την εμπιστεύεται πλέον κανείς. Σε αυτό το ρόλο τον είδαμε στο Αμύνταιο, στη μεγάλη κατολίσθηση στο ορυχείο Χωρεμίου Μεγαλόπολης στις 14/9/2013, αλλά και στην περίπτωση της Μαυροπηγής όπου η ΔΕΗ του ανέθεσε να συντάξει μελέτη για να αμφισβητήσει το πόρισμα της μελετητικής ομάδας του ΑΠΘ που απεφάνθη οτι υπεύθυνη για το μεγάλο ρήγμα που έκοψε το χωριό στα δύο είναι ξεκάθαρα η εξορυκτική δραστηριότητα.
Τώρα ο ίδιος ο κ. Καββαδάς συμμετέχει ως ειδικός στην Επιτροπή που συνέστησε η ΔΕΗ για να διερευνήσει τα αίτια της κατολίσθησης. Ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα οτι τα στελέχη της ΔΕΗ και ο τεχνικός σύμβουλος που μετέχουν στην επιτροπή δεν θα προσπαθήσουν να αποποιηθούν τη δική τους ευθύνη για την ολιγωρία στην αντιμετώπιση της κατάστασης;
Αντί δικού μας σχολίου, παραθέτουμε το σχετικό σχόλιο του κ. Μάριου Λεονάρδου:

“Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ, Ο ΑΛ ΓΚΟΡ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΑΝΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΒΟΝΤΟΡΟΥ
Μετά την απώλεια του λιγνιτωρυχείου Αμυνταίου, την οποία είχα δημοσίως και γραπτώς προείπει δεκαπέντε ημέρες πριν το συμβάν, δέχτηκα πολλά τηλεφωνήματα περί της επικείμενης συμμετοχής μου στις επιτροπές διερεύνησης του φαινομένου. Διαβεβαίωσα όλους ότι δεν πρόκειται να κληθώ να συμμετάσχω σε κάποια επιτροπή, γιατί αυτές, συνήθως, εξυπηρετούν σκοπιμότητες και όχι την αναζήτηση της αλήθειας. Συγκεκριμένα οι συμμετέχοντες σε αυτές συνήθως καλούνται να εφαρμόσουν τον «Νόμο του λογικού επιχειρήματος» που αποδίδεται στον Αλ Γκόρ: «Όλα είναι δυνατά εφόσον δεν γνωρίζετε το θέμα με το οποίο ασχολείσθε». Και επειδή θα μού ήταν αδύνατο να εφαρμόσω τον εν λόγω νόμο, πήγα στην Κάρυστο για γεωργικές εργασίες και ψάρεμα προς τον Καβοντόρο. Το εξαιρετικό τοπίο και τα διερχόμενα μελανούρια στο Κάβο Μαντέλο δικαίωσαν την επιλογή μου.”