Χαστούκι στην κυβέρνηση η απόφαση του Γιουρογκρουπ

Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Οι λεπτομέρειες της απόφασης περιγράφουν ένα ακόμη κυβερνητικό Βατερλώ, μια παταγώδη αποτυχία, εφάμιλλη των διαψεύσεων που ένιωσαν όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις από το 2010 που εναπόθεταν τις ελπίδες τους στο έλεος των δανειστών!
Το πλάνο του Μαξίμου στην πλήρη του ανάπτυξη περιελάμβανε τα εξής βήματα: 1) ψήφιση του 4^ου μνημονίου με νέα μέτρα ύψους 4,5 δισ. ευρώ 2) ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης που θα έπρεπε να είχε κλείσει από τον Φεβρουάριο του 2016 ειρήσθω εν παρόδω 3) ανακοίνωση από το Eurogroup μέτρων ελάφρυνσης του χρέους 4) δημοσίευση ευνοϊκής έκθεσης βιωσιμότητας για το χρέος από το ΔΝΤ 5) ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και 6) έξοδο στις αγορές με την έκδοση ομολόγων με επωφελείς όρους. Στο τέλος αυτών των βημάτων, που το καθένα προϋπέθετε το προηγούμενο, εξασφαλιζόταν ότι με το τέλος του τρέχοντος προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξασφαλίσει την κάλυψη των χρηματοδοτικών της αναγκών από τις αγορές. Δεν θα είναι, με άλλα λόγια, αναγκασμένη να προσφύγει σε ένα νέο μνημόνιο, ούτε καν σε πιστοληπτική γραμμή, όπως αυτή που συζητούσε ο Σαμαράς το 2014.
Από όλα τα παραπάνω βήματα αυτό που με ευκολία ολοκληρώθηκε ήταν το πρώτο: η ψήφιση από τους πάντα πρόθυμους βουλευτές των ΣΥΡΙΝΕΛ ενός 4^ου μνημονίου, με μέτρα λιτότητας τα οποία εκτείνονται ακόμη και ως το 2023, όπως μείωση των συντάξεων και του αφορολόγητου, χαλάρωση των προϋποθέσεων για ομαδικές απολύσεις, ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, κ.α. Επιπλέον, το δεύτερο μέτρο που εξασφαλίσθηκε ήταν η ολοκλήρωση της αξιολόγησης, με βάση την απόφαση του Γιούρογκρουπ της 15^ης Ιουνίου. Κι αυτό μάλιστα ολοκληρώθηκε επειδή η Ελλάδα έπρεπε να περάσει από το ταμείο για την πληρωμή ομολόγων: εκείνων που κατέχουν ιδιώτες επενδυτές (2,1 δισ. στις 17/7), η ΕΚΤ (3,9 δισ. στις 20/7) κ.α. Μάς δάνεισαν δηλαδή για να τους ξεχρεώσουμε…

Τρεις εβδομάδες για ζύμωση
Όλα τα υπόλοιπα παραμένουν στον αέρα, με τη δήλωση του υπουργού Οικονομίας Δ. Παπαδημητρίου που έκρινε ανέντιμη τη συμπεριφορά του Σόιμπλε (πιθανά γιατί άλλα τους έταξε ιδιωτικώς και άλλα έκανε επισήμως) να αποδίδουν πολύ πιο πιστά το κλίμα στο εσωτερικό της κυβέρνησης. Δημόσια ωστόσο η κυβέρνηση γι’ άλλη μια φορά μίλησε για επιτυχία κι ας ήταν ίδια η απόφαση της 15^ης Ιουνίου με αυτή στις 22 Μαΐου, την οποία απέρριψε. Είτε για να βρει χρόνο να την «πουλήσει» καλύτερα στο εσωτερικό είτε γιατί ευελπιστούσε σε μια βελτίωσή της σε εκείνη την περίπτωση που θα οδηγούταν το «ελληνικό ζήτημα» στη Σύνοδο Κορυφής. Ενδεχόμενο που αποκλείστηκε εκ μέρους των Βρυξελλών και του Βερολίνου. Για λόγους αυτονόητους… Γιατί η ίδια λύση της «πολιτικής διαπραγμάτευσης» εμφανίζεται κάθε φορά από το Μαξίμου ως σωτήρια μέχρι να αποδειχθεί το προφανές: ότι και οι υπουργοί Οικονομικών στο  Γιούρογκρουπ δεν παίρνουν εντολές από τους ομοκρέβατούς τους…

Να τονιστεί επιπλέον πώς κανένα από τα παραπάνω μέτρα δεν έχει φιλολαϊκό πρόσημο. Η ένταξη της Ελλάδας στην Ποσοτική Χαλάρωση της ΕΚΤ, κι η οποία κοντεύει να εμφανιστεί ως η νέα Μεγάλη Ιδέα του έθνους, το μόνο που θα σημάνει θα είναι την αγορά από την Φρανκφούρτη ομολόγων ύψους 3 δισ. ευρώ από τις τράπεζες. Ούτε χρήμα στην αγορά θα κυλήσει, ούτε προσλήψεις θα γίνουν για να μειωθεί η ανεργία… Κι όσο για την έξοδο στις αγορές την έκανε και ο Α. Σαμαράς ακριβώς πριν 3 χρόνια. Γιατί τώρα να ανοίξουμε σαμπάνιες;
Τα παραπάνω μέτρα ήταν τόσο στενά αλληλεξαρτώμενα, με την ψήφιση του 4^ου Μνημονίου να ανοίγει αυτόματα το δρόμο για τα επόμενα, σύμφωνα με όσα ήλπιζαν και δήλωναν οι κυβερνητικοί, ώστε η Αυγή κυκλοφόρησε στις 7 Ιουνίου με τίτλο «Ξεχάστε τα μέτρα χωρίς λύση για το χρέος». Λύση για το χρέος δεν ήρθε, ούτε καν αυτή η ψοφοδεής που περίμεναν οι ΣΥΡΙΖΑίοι, αλλά τα μέτρα έμειναν για να έρθουν πολύ σύντομα κι άλλα…

Η απόφαση του Γιούρογκρουπ ισοδυναμεί με κόλαφο για τον ΣΥΡΙΖΑ για τους ακόλουθους λόγους:

1. Η περίφημη «ελάφρυνση» του χρέους, έμεινε στα χαρτιά, όπως εύκολα μπορούσε να προβλεφθεί. Ούτε 1, ούτε 2, ούτε 3, αλλά 4 φορές παραπέμπει η τελευταία συμφωνία του Γιούρογκρουπ στην απόφαση του Γιούρογκρουπ του Μαΐου του 2016. Τότε είχε περιγραφεί με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια ένα πολύ σαφές πλαίσιο ρύθμισης που συνέδεε χρονικά τα μεσοπρόθεσμα μέτρα με την ολοκλήρωση του προγράμματος. Δηλαδή μετά τον Αύγουστο του 2018. Κι ας υποσχόταν ό,τι του κατέβαινε ο κάθε πολιτικός απατεώνας…

Μέτρα κενά περιεχομένου
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν εφαρμοστούν αυτά τα μέτρα απέχουν πολύ από τις προσδοκίες που δημιουργεί η κυβέρνηση για το πραγματικό τους αντίκρισμα, έτσι ώστε να κρύψει τη στροφή 180 μοιρών που έχει κάνει εγκαταλείποντας το αίτημα της διαγραφής του χρέους και τις δυνατότητες που της παρείχε το πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας. Μια έκθεση που τεκμηρίωνε νομικά και με επάρκεια τη δυνατότητα μονομερούς διαγραφής του συνόλου του χρέους. Άνθρακες επομένως είναι ο θησαυρός της «ελάφρυνσης» του χρέους στον οποίο η κυβέρνηση έχει εναποθέσει τις ελπίδες της.
Τα μέτρα «ελάφρυνσης» ωστόσο μπορεί επί της ουσίας να είναι αδιάφορα θα χρησίμευαν όμως για να διευκολύνουν την κυβέρνηση να ευελπιστεί ότι θα βγει στις αγορές με αξιοπρεπείς όρους. Να διεκδικήσει δηλαδή ένα χαμηλό επιτόκιο, τόσο άμεσα, στο πλαίσιο μιας πιλοτικής εξόδου, όσο και μετά από ένα χρόνο, ώστε να μπορεί να υπόσχεται ότι δεν έχει ανάγκη ένα νέο Μνημόνιο. Άλλες ωστόσο ήταν οι βουλές ων πιστωτών… Δεν της έκαναν ούτε αυτή τη χάρη, δείχνοντας ότι η υποταγή δε φέρνει ανταμοιβή, αλλά επιπλέον πιέσεις για αντιλαϊκά μέτρα! Νέοι κύκλοι λιτότητας και υπερχρέωσης!

2. Η επανάληψη στο τελικό ανακοινωθέν της συνόδου ότι τα μέτρα θα εφαρμοστούν στο βαθμό που είναι αναγκαία (“to the extent necessary”), φράση που υπήρχε και στην απόφαση του Μαΐου του 2016, υποδηλώνει ότι δεν είναι σίγουρο τίποτε! Ούτε ακόμη κι η ελάφρυνση που διατυπώνεται ως ευχή, στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων.
3. Η κυβέρνηση δεν έλαβε ούτε τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα (ANFA & SMP). Ήταν μέτρο που οι Ευρωπαίοι το είχαν υποσχεθεί από το 2012 και 5 χρόνια μετά εξακολουθούν να παραπέμπουν την υλοποίησή του στο απώτερο μέλλον. Μάλιστα να την εντάσσουν στο πλαίσιο μιας μελλοντικής αναδιάρθρωσης.
4. Η επέκταση των ωριμάνσεων κατά 15 χρόνια την οποία διαφημίζει η κυβέρνηση ως κέρδος δεν αποτελεί δέσμευση, αλλά ένα ακόμη πιθανό ενδεχόμενο. Μπορεί δηλαδή να συμβεί, μπορεί και να μη συμβεί, όπως μπορεί και να έχει μικρότερη χρονική διάρκεια. «Μεταξύ 0 και 15 ετών» αναφέρει κατά λέξη η απόφαση.

Κόφτης χρέους για δημιουργία εντυπώσεων

5. Ο κόφτης χρέους είναι μια απάτη! Το όριο διατήρησης των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών κάτω από 15% μεσοπρόθεσμα και κάτω του 20% στη συνέχεια δεν σήμαινε ότι κάθε ευρώ πάνω από αυτό το όριο θα διαγραφόταν! Σήμαινε μια εσωτερική αναδιάρθρωση με κάθε ευρώ πάνω από αυτό το όριο να αποπληρώνεται την επόμενη ή τις επόμενες χρονιές. Αυτό δε το μέτρο ψηφίσθηκε τον Μάιο του 2016, ως εναλλακτικός ορισμός της βιωσιμότητας καθώς ο κοινά αποδεκτός θα έβγαζε το ελληνικό χρέος μη βιώσιμο, κι όχι για να ανασάνει ο κρατικός προϋπολογισμός. Αλλά για να εξασφαλισθεί η ομαλή αποπληρωμή του χρέους. Το σημαντικότερο ωστόσο, αξιολογώντας τη σημασία του, είναι πώς μόνο δύο έτη, το 2022 και το 2023 οι αποπληρωμές υπερβαίνουν αυτό το όριο (19% και 16,3%, αντίστοιχα) απαιτώντας την ενεργοποίηση του «κόφτη» ή καλύτερα του μηχανισμού εσωτερικών μετακινήσεων.

6. Η αναπτυξιακή ρήτρα είναι κενή περιεχομένου. Η γαλλική πρόταση, όπως την εξέθεσε ο υπουργός Οικονομικών του Μακρόν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, υιοθετήθηκε ως ένα ενδεχόμενο για μια πιθανή μελλοντική αναδιάρθρωση του χρέους προς τους Ευρωπαίους. Δεν πρόκειται παρόλα αυτά για κάτι καινούργιο. Ρήτρα ανάπτυξης είχαν και τα νέα ομόλογα που εκδόθηκαν τον Φεβρουάριο του 2012 μετά την αναδιάρθρωση, χωρίς να οδηγούν σε μείωση του χρέους. Με τα λόγια του ίδιου του γάλλου υπουργού, όπως δήλωσε σε συνέντευξή του μετά το τέλος του Γιούρογκρουπ, «είναι απλώς ένας ευέλικτος μηχανισμός που επιτρέπει να προσαρμόζεται ο ρυθμός των πληρωμών με τις δυνατότητες αποπληρωμής της Ελλάδας που θα βρίσκονται σε συνάρτηση με τα επίπεδα της ανάπτυξης». Υπό συγκεκριμένους όρους ωστόσο είναι δίκοπο μαχαίρι καθώς σε περιόδους ανάπτυξης οδηγεί σε αύξηση των αποπληρωμών, φρενάροντας σε δεύτερο χρόνο τη μεγέθυνση.

6. Η συμφωνία του Γιούρογκρουπ ισοδυναμεί με επιπλέον λιτότητα! Η συμφωνία για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% μέχρι το 2022 και «ίσο είτε ανώτερο αλλά κοντά στο 2% του ΑΕΠ την περίοδο από το 2023 ως το 2060» (με τέτοια σαφήνεια άντε να πει μετά κάποιος υπουργός ότι δεν το κατάλαβε…) θα οδηγήσει σε νέες μειώσεις κοινωνικών δαπανών και περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις. “Οικονομικό αναλφαβητισμό” χαρακτήρισε με tweet του ο οικονομολόγος Ντάνι Ρόντρικ την απαίτηση για τόσο υψηλά πλεονάσματα σε μια χώρα με ανεργία που υπερβαίνει το 20%! Η διαιώνιση των πλεονασμάτων ισοδυναμεί με φτωχοποίηση στο διηνεκές. Η αλήθεια εδώ βέβαια είναι ότι η «υποχρέωση» για πλεονάσματα ύψους 2% μεταξύ 2023 και 2060 προέρχεται από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις στο πλαίσιο της ΕΕ και ειδικότερα όσα προβλέπει το εαρινό εξάμηνο. Η παραμονή στο περιλάλητο «σπίτι των λαών» είναι που πρωτευόντως επιβάλλει τη φτωχοποίηση…

Στα  ύψη τα ληξιπρόθεσμα

8. Τα αναπτυξιακά κονδύλια που υπόσχεται το Γιούρογκρουπ ύψους 970 εκ. ευρώ για τη περίοδο 2017-2020 δεν είναι νέα κονδύλια. Περιλαμβάνονται στα «κονδύλια συνοχής», όπως με σαφήνεια περιγράφει η απόφαση του Γιούρογκρουπ. Όσο ευνοήθηκαν εργαζόμενοι, άνεργοι και συνταξιούχοι από τα 11 δισ. ευρώ τα οποία κινητοποιήθηκαν από τον Ιούλιο του 2015, όπως αναφέρεται, άλλο τόσο θα γευτούν και τα 970 εκ. που είναι το 20% όσων θα πληρώσουν από την τσέπη τους οι φορολογούμενοι λόγω των νέων μέτρων του 4^ου Μνημονίου.
9. Τα ποσό της δόσης συνολικού ύψους 8,5 δισ. πράγματι υπερβαίνει τις αποπληρωμές χρέους περίπου 7 δισ. ευρώ. Αυτή η διαφορά ανέρχεται σε 1,5 περίπου δισ. ευρώ και υποτίθεται πώς θα καλύψει ληξιπρόθεσμα του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, θα χρησιμεύσουν ως απόθεμα ρευστού για «να υποστηρίξουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και να διευκολύνουν την πρόσβαση στις αγορές». Μόνο που οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ανέρχονται σε 3,9 δισ. ευρώ. Είναι δηλαδή υπερδιπλάσιες των επιπλέον χρημάτων, που κι αυτά τα δανειζόμαστε… Επομένως δεν φτάνουν ούτε για να καλυφθούν τα μισά από τα ληξιπρόθεσμα… Κατά συνέπεια το ελληνικό Δημόσιο, παρά τη γενναιοδωρία των δανειστών, θα συνεχίσει να χρωστάει ιδιώτες και νοικοκυριά!

Εν κατακλείδι, η ήττα της κυβέρνησης που ενώ ψήφισε τα πάντα στο τέλος οι πιστωτές την άδειασαν, δείχνει ότι ο μοναδικός ασφαλής δρόμος για την ελάφρυνση του χρέους παραμένει η διαγραφή του, με μονομερείς όρους κυρίαρχου κράτους. Επίσης η ανατροπή κάθε κυβέρνησης που είναι άβουλο και τυφλό όργανο των πιστωτών όπως είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα kommon