Aπό την Κάρυστο του 1977 : 40 χρόνια, σαν τα φτερά*

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 22.4.17

Αυτές τις ημέρες  αθροίζονται αρκετές επέτειοι – είναι τα 50 χρόνια από τη  δικτατορία, τα 60 από το θάνατο του Καζαντζάκη, τα 31  από το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα όλων των εποχών. Είναι ακόμη τα 40 χρόνια από τη διαμόρφωση μιας αντιπυρηνικής «παρέας», που μετουσιώθηκε ταχύτατα σε κίνηση ή  «κίνημα» - κατά τα  σημερινά πληθωριστικά λεγόμενα…

Στην Ελλάδα  του 1973, όταν η δικτατορία προωθούσε  μια   φάση  “φιλελευθεροποίησης”  που διακόπηκε  από το Πολυτεχνείο, ελάχιστες ριζοσπαστικές εκδόσεις  είχαν την απήχηση του βιβλίου του Πιέρ Σαμουέλ «Οικολογία, χαλάρωση ή δαιμονικός κύκλος». Μέσω αυτού οι «ψαγμένοι» εκείνης της περιόδου  είχαν όλα τα εφόδια της αντιπυρηνικής επιχειρηματολογίας, όταν η κυβέρνηση Καραμανλή εξήγγειλε την εγκατάσταση πυρηνικού αντιδραστήρα στον Πλατανιστό  της Νότιας Εύβοιας (1976). Η απόφαση θυσίαζε μια εξωτική τοποθεσία εκπάγλου καλλονής, όμως  ακόμη  υπονόμευε  και την ασφάλεια  της  πρωτεύουσας, που σε ευθεία γραμμή απείχε περίπου  60 χιλιόμετρα .

 Η υπόθεση ήταν  της «αρμοδιότητας» του Γιώργου Βότση – και πράγματι η αρθρογραφία του  άσκησε  επίδραση στην παραπέρα δράση  διαφόρων  ακτιβιστών.

Η «Πρωτοβουλία κατά της εγκατάστασης πυρηνικού εργοστασίου στην Κάρυστο» έκανε πολλές επιτόπιες παρεμβάσεις στο δημόσιο διάλογο  σε αυτή την κωμόπολη της  Νότιας Εύβοιας, σχεδόν μια ολόκληρη διετία. Και όπως συνήθως το ωφέλιμο συνδεόταν με το τερπνό,  οπότε  και η «Πρωτοβουλία» νεμόταν τις ευάριθμες  ομορφιές του χώρου. Από αυτές  συγκράτησα μια εμπειρία  ανεπίδεκτη «μετάφρασης» στο λόγο : Ήταν η βόλτα στα περίχωρα της Καρύστου κάποιο  ανοιξιάτικο σούρουπο, όταν η όσφρησή μου κατακλύσθηκε από ένα   εκστασιογόνο  κοκτέϊλ αρωμάτων  από αγριολούλουδα. Πολλά χρόνια αργότερα συνάντησα  αντάξια  περιγραφή ευώδους περιβάλλοντος  σε πασχαλινό αφήγημα του Παπαδιαμάντη…

Τότε τα πολιτικά κόμματα – πλην της ΕΔΑ – ερωτοτροπούσαν με τον πυρηνικό εκσυγχρονισμό, όμως τον Μάϊο του 1979 συγκεντρώθηκαν 4000 αντιρρησίες σε εκδήλωση στη Χαλκίδα ! Το γεγονός  συνδεόταν με προηγούμενο  πυρηνικό  «ατύχημα» σε  αντιδραστήρα της Πενσυλβανίας , που δήλωνε αφενός την αδυναμία στατιστικού αποκλεισμού ενός τέτοιου λάθους , κι αφετέρου τον  απαράδεκτο χαρακτήρα  της έκθεσης σε  μια  τόσο ολέθρια ρύπανση.

Πέρασαν δυο εικοσαετίες πλήρεις γεγονότων- που θα γαργάλιζαν το συγγραφικό δαιμόνιο του  Αλέξανδρου Δουμά** !-  και η Εύβοια απέφυγε  την πυρηνική απειλή : Όμως ο μείζων χώρος  της κατακλύσθηκε από  υπερμεγέθεις ανεμογεννήτριες με τα συμπαρομαρτούντα- οδικά δίκτυα, καλωδιώσεις, υποσταθμούς. Ο τόπος επένδυσε στην αισθητική δόμηση και στις παραδοσιακές δραστηριότητες , όμως βαθμιαία βρέθηκε  να διολισθαίνει  σε ένα κακάσχημο και προβληματικό εργοτάξιο, με αμφιλεγόμενα μάλιστα οφέλη στην ενεργειακή οικονομία.

Να υποθέσουμε για μια ακόμη φορά ότι η χώρα καταναλώνει σχιζοφρενικά   τις γραφικότητες, ενώ από την άλλη πλευρά επαίρεται για την ποιότητα της φύσης ; Μακάρι να βγω  ψεύτης… 

*Από το Raven, του Γιώργου Σεφέρη

**Συγγραφέα του «Μετά 20 έτη»

Οι αφίσες : Εξώφυλλο του περιοδικού "Ιδεοδρόμιο" που εξέδιδε οΛεωνίδας Χρηστάκης. Η ηλεκτροδότηση νεκροταφείου ήταν σαρκαστική αφίσα μάλλον κάποιων Βραζιλιάνων αντιπυρηνικών, την οποία οικειοποιηθήκαμε ευχαρίστως....