Για το Κυπριακό, την παρ΄ολίγον Ένωση, τις ρωσσοκυπριακές σχέσεις

Του Άντη Ροδίτη

Πολλοί θα νομίζουν ότι είμαι σε διακοπές, λόγω της σιωπής μου εδώ και λίγες μέρες. Δεν είμαι. Ασχολούμαι εντατικά με το βιβλίο της Στέλλας Βοσκαρίδου Αναγέλαστα, 2013, και ειδικά με το δεύτερο μέρος του, μια εξαιρετική ποιητική σύνθεση, γραμμένη στην κυπριακή διάλεκτο.

Το βιβλίο πέρασε απαρατήρητο κι ούτε καν μπήκε στον επίσημο, κρατικό κατάλογο των πέντε επικρατέστερων ποιητικών εκδόσεων της χρονιάς, των υποψηφίων για βράβευση το 2014!

Δεν είναι πρόθεσή μου να μπω τώρα σε αυτό το θέμα. Αρκούμαι να πω, και σαν εισαγωγή σ’ αυτά που θ’ ακολουθήσουν, ότι ανάμεσα στα πολλά δεινά που μας έφερε η μη πραγματοποίηση της Ενώσεως το 1964, είναι κι αυτό το ελάχιστο(;): Να επιλέγονται προς βράβευση από το κυπριακό Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού είτε έργα ανάξια είτε αυτά που βολεύουν και να απορρίπτονται πραγματικά άξια λογοτεχνήματα. Υπάρχει ένα ολόκληρο ιστορικό πάνω σε αυτό το θέμα και οι λόγοι δεν είναι πάντα «πολιτικοί».

Συμβαίνει να συντρέχουν και λόγοι δυστοκίας στην ανεύρεση καταλλήλων «κριτικών». Συμβαίνει να έχουμε και μετακλημένους εξ Ελλάδος «κριτικούς» που δεν «γαΐζουν» από κυπριακή διάλεκτο αλλ’ ούτε και από «κυπριακή πραγματικότητα».

Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που οι εξ Ελλάδος «σύμβουλοί» μας συγκατένευσαν και στην κατάργηση της κατηγορίας «χρονικού-μαρτυρίας», ώστε να μην ενθαρρύνονται οι Κύπριοι… να θυμούνται! Για μνήμες είμαστε τώρα; Οι χειριστές της μνήμης στην Κύπρο σήμερα είναι λογοκριτές της για λόγους οικονομικούς ή πολιτικούς.

Εκτός από τους ευθείς λογοκριτές της μνήμης, πρόσφατα στην Κύπρο αναπτύχθηκε και το σύστημα της αυτολογοκρισίας ή αυτοκώφωσης ή αρνητικής λογοκρισίας (σβήσε με κι εμένα από τη λίστα σου) που εφαρμόζουν ακόμα και επικουρικοί καθηγητές της ιστορίας του πανεπιστημίου Κύπρου, που διαθέτουν και ιστοσελίδες τύπου «Περί Ιστορίας». Είναι τόση πολλή η διανόηση που «δεν θέλει να ξέρει» σήμερα στην Κύπρο, που «αναγκαστικά» (καμμία σχέση με το «ηναγκάσθην» του Πλάτωνα) σιωπούν οι πάντες. Στους διανοητές αυτούς, που δεν θέλουν να ξέρουν, περιλαμβάνεται και ο εκλιπών φιλόλογος Σάββας Παύλου ο οποίος μού έγραψε στις 27 Δεκεμβρίου 2012 ότι ταυτίζεται πλήρως με τους «αγροτοποιμένες» κατοίκους της γενέτειράς του «Ερυθροτερμινθίας» (Κοκκινοτριμιθιάς), οι οποίοι  στις καφενόβιες συζητήσεις τους «δεν θεώρησαν ποτέ ότι το σχέδιο Άτσεσον οδηγούσε στην Ένωση»!

Ο Σάββας Παύλου ήταν άνθρωπος με χιούμορ, βέβαια, όπως διαπίστωσα σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και σε γεύμα στην οικία μου, μετά το οποίο παρακολουθήσαμε από κασέττα VHS (αν τις θυμάστε) τον αμερικάνικο υπερκολοσσό, που θαύμαζε πολύ ο Σάββας, την Άγρια Συμμορία, του κυρίου Σαμ Πέκινπα, πρωταγωνιστούντος του Γουλιέλμου Χόλδεν. Στο έργο μια συμμορία ηλικιωμένων παρανόμων καθαρίζει έναν ολόκληρο μεξικάνικο, διεφθαρμένο στρατό. Μετά ο Σάββας άλλαξε γνώμη και δεν ήθελε ν’ ακούσει για πράματα στα οποία πίστευε μεν κι ο ίδιος, έλεγε, αλλά τα εξέφραζαν άλλοι καλύτερα από εκείνον. Αποφάσισε, λοιπόν, από θαυμαστής των ηλικιωμένων παρανόμων να γίνει οπαδός  αγροτοποιμένων εξ Ερυθροτερμινθίας. Κι άλλοι διανοούμενοι προσυπέγραψαν την αυτοκώφωση και προσχώρησαν στη σύμπραξη με τους αγροτοποιμένες.

Αυτά τα λίγα ως εισαγωγή. Στο προκείμενο:

Στην ιστοσελίδα Mignatiou.com δημοσιεύονται σήμερα δύο άρθρα: Το ένα του κ.Μαρίνου Σιζόπουλου, με τίτλο «Η σύγχρονη γένεση του κυπριακού προβλήματος» κι ένα του κ.Ντίνου Αυγουστή, με τίτλο «Με αφορμή τη νέα ρωσσοτουρκική επαναπροσέγγιση-λυκοφιλία».

Όσον αφορά τον κ. Σιζόπουλο φαίνεται να μπαίνει σιγά-σιγά σε καλό δρόμο: Άρχισε να διαβάζει έγγραφα του Στεητ Ντιπάρτμεντ της εποχής του 1964, πράγμα που είναι μεγάλη πρόοδος. Υπάρχουν, βέβαια, πολύ πιο ενδιαφέροντα έγγραφα από εκείνα που επιλέγει ν’ αναφέρει, μεταγενέστερων, μάλιστα, ημερών! Ας μη μείνει στις 22 Αυγούστου του 64 ή ας δει όλα τα έγγραφα της 22ας Αυγούστου κι ας πάει μετά και στις επόμενες μέρες.

Επίσης, θα βοηθηθεί πολύ στην έρευνά του αν (άξαφνα!) συνειδητοποιήσει ότι επειδή είναι μια χούντα που δοκίμασε να εκθρονίσει τον Μακάριο, αυτό δεν απαλλάσσει τον κ. Μαρίνο και άλλους «μακαριακούς» από την προσωπολατρία ενός αντι-δημοκρατικού, απολυταρχικού, πολιτικοθρησκευτικού ηγήτορα που άρπαζε με τη μεγαλύτερη ευκολία… 96.26% σε προεδρικές εκλογές!! Λες κι η AFRICA του κ.Λεβέντ από δω κι από τότε έπρεπε να βγαίνει.

Βέβαια δεν θ’ ασχολούμουν καθόλου με τον κ. Σιζόπουλο, ούτε θα έγραφα το σημερινό, αν δεν δημοσιευόταν και το άρθρο του κ. Ντίνου Αυγουστή: http://mignatiou.com/2016/08/me-aformi-tin-nea-rossotourkiki-epanaprosengisi-likofilia-iparchoun-mono-simferonta/  Σε αυτό ο κ. Αυγουστή λέει ότι στο άρθρο μου με τίτλο «55 χρόνια ρωσοκυπριακής “φιλίας”», της 3.12.2015, αναφέρομαι στη… Βουλγαρία, ως «πειθήνιο σοβιετικό δορυφόρο» κ.λπ. Ούτε ενδιαφέρον για τη Βουλγαρία έχω, ούτε έγραψα ποτέ γι’ αυτή την χώρα, αλλά μου φαίνεται ότι δεν θα φταίει, μάλλον, ο κ.Αυγουστή, αλλά η λογοκριτική φόρα του Mignatiou.com! Κάτι θα έκοψε, κάτι θα αφαίρεσε, κάτι ανακάτεψε.

Οπότε, παραθέτω πιο κάτω το άρθρο «55 χρόνια ρωσοκυπριακής “φιλίας”» της 3. 12. 2015, πράγμα, πιστεύω, που θα ωφελήσει και τον κ. Σιζόπουλου ώστε να ευκολυνθεί στην αφαίρεση των προσωπολατρικών εμμονών του από τις έρευνές του:

  

55 χρόνια ρωσοκυπριακής “φιλίας”

        
Είναι πραγματικά δύσκολο να πιάσει κανείς αυτή την απλή ιστορία.

55 χρόνια ρωσοκυπριακής «φιλίας» έχουν βάλει τη θάλασσα πάνω από τα κεφάλια μας και τον ουρανό στα πόδια μας. Άντε να πείσεις ότι δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράματα.

Στις 21 Αυγούστου 1964 οι Τούρκοι διαπραγματευτές στη Γενεύη Νιχάτ Εριμ και Τουργκούτ Σουνάλπ ανέφεραν στον Ντην Άτσεσον (έγγραφο 445 secret) ότι η απόφαση της Κυβέρνησής τους ήταν να απορρίψει τελεσίδικα τις αμερικανικές προτάσεις για βάση στην Κύπρο, που δεν θα ήταν «κυρίαρχη» αλλά με ενοίκιο 50 ετών και με περιορισμένα δικαιώματα για τους τ/κυπρίους. Οι μόνες άλλες «λύσεις» που μπορούσαν να δεχτούν οι Τούρκο, είπαν, ήταν η «ομοσπονδία» ή η επιστροφή στις Συμφωνίες της Ζυρίχης.

Την ίδια μέρα ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Τέυλορ Μπέλτσερ, έγραφε στο Στέητ Ντιπάρτμεντ (έγγραφο 357 secret) κι επαναλάμβανε τη θέση του ότι ήταν αδιανόητη για του Έλληνες οποιαδήποτε λύση πλην της Ενώσεως με την Ελλάδα, για την οποία η ελληνική Μεραρχία και μεγάλο μέρος του κυπριακού λαού ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν. «Όπως σας το έγραψα ξανά», συνέχιζε ο Μπέλτσερ (έγγραφο 345 secret), «η μόνη λύση είναι άμεση Ένωση και συζητούμε μετά». Ένωση και συζήτηση μετά, σήμαινε ότι οι Τουρκία δεν θα έπαιρνε τίποτε.

Στις 22 Αυγούστου 1964 ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα Ρέυμοντ Χέαρ έκανε ακόμα μια προσπάθεια (έγγραφο 363 secret ) να πείσει τον Ινονού για βάση με ενοίκιο, ο οποίος όμως επιβεβαίωσε τις τουρκικές θέσεις όπως τις εξέφρασαν ο Ερίμ και ο Σουνάλπ την προηγούμενη στον Άτσεσον. Παρών στη συνάντηση Χέαρ-Ινονού ήταν και ο ΥΠΕΞ του Ινονού, κ. Φεριντούν Ερκίν, ο οποίος εκνευρισμένος με την επιμονή των Αμερικανών, είπε: «Καλύτερα ν’ αφήσουμε τα πράγματα όπως είναι, χωρίς λύση, ή ακόμα καλύτερα ας γίνει η Ένωση χωρίς συμφωνία (“better let things go on as they are or even have enosis with no arrangement”), εξάλλου ό,τι και να συμβαίνει τώρα φαίνεται να πέφτει φως στην ομοσπονδία» (!!).

Όταν έκπληκτος ο Χέαρ τον ρώτησε από πού του ήρθε μια τέτοια ιδέα, εκείνος άμεσα αντιδρώντας, είπε πως… «δεν επρόκειτο για αποτέλεσμα συνομιλιών με τους Ρώσους»! «Αλλά εγώ», συνεχίζει ο Χέαρ, «δεν είχα καθόλου υπονοήσει τους Ρώσους». Ούτε καν ήξεραν οι Αμερικανοί για παράλληλες ρωσοτουρκικές συνομιλίες περί «ομοσπονδίας» (!!).

Ενώ, δηλαδή, οι Αμερικανοί έτσι ή αλλιώς, θέλοντας και μη, οδηγούσαν τα πράγματα στην Ένωση άνευ ουδεμιάς παραχωρήσεως στους Τούρκους (την ίδια μέρα ο Άτσεσον – έγγραφο 462 secret – έγραφε στο Στέητ Ντιπάρτμεντ «αν αυτή τη στιγμή κηρυχθεί η Ένωση θα είναι χωρίς όρους επειδή οι Τούρκοι έχασαν το λεωφορείο»), ενώ λοιπόν ήταν πια θέμα κυπριακής αποφασιστικότητας η πραγματοποίηση της άνευ όρων Ενώσεως (από τις 20 Αυγούστου ο Υπουργός Άμυνας της Ελλάδος πρότεινε στον Μακάριο την κήρυξή της), οι Ρώσοι παρηγορούσαν και ενεθάρρυναν τους Τούρκους να κρατούν καλά επειδή εκείνοι στήριζαν τα τουρκικά συμφέροντα με την ομοσπονδία, που τους συνέφερε, ενώ η Ένωση θα ενίσχυε το ΝΑΤΟ αν γινόταν.

Δεν πέρασε πολύς καιρός (3 Δεκεμβρίου 1964) κι ευθέως πια, αφού με την αρνητική στάση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και τη συμπαράσταση της Ρωσίας αποσοβήθηκε η Ένωση, ο ΥΠΕΞ της Ρωσίας Αλεξέι Γκρομύκο μιλούσε στον δικό μας ΥΠΕΞ Σπύρο Κυπριανού περί «δύο κοινοτήτων»! Στις 21 Ιανουαρίου 1965, ο Γκρομύκο ξεκάθαρα εισηγήθηκε μια «ομοσπονδιακή μορφή λύσης του Κυπριακού».

Ποιος είναι, άραγε, αυτός ο τρόπος σκέψης που κρίνει ότι οι πιο πάνω πληροφορίες που εξηγούν στον κυπριακό λαό ότι δεν υπάρχουν «φιλίες» αλλά μόνο συμφέροντα, ποιος είναι αυτός ο τρόπος σκέψης που θέλει τον κυπριακό λαό να μην ξέρει τα αληθινά γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας του; Ποιος κρατεί την πληροφόρησή του φτηνή κι επιφανειακή, ποιος του στερεί τα μέσα ν’ αποκτήσει ικανότητα σκέψης και αληθινή κρίση; Πώς είναι δυνατόν λίγοι Κύπριοι (δημοσιογράφοι, πολιτικοί, επιστήμονες) να θέλουν να κρατούν τους πολλούς στο σκοτάδι και στην άγνοια για να τους σέρνουν από τη μύτη; Ποιο είναι αυτό το μικρό, κομματικό ή προσωπικό συμφέρον που κρίνει τον εαυτούλη του σημαντικότερο από το συμφέρον του συνόλου; Πώς ένας πολιτισμός δεν κατορθώνει το κυριότερο ζητούμενο: να φτιάχνει υπεύθυνο, πατριώτη πολίτη;

Όλα τα έγγραφα που αναφέρθηκαν στο πιο πάνω πολύ συνοπτικό κείμενο βρίσκονται σε δυο βιβλία, ένα στα αγγλικά και ένα στα ελληνικά, όπως και μερικά από τα ίδια τα έγγραφα φωτοτυπημένα.

Στο Foreign Relation of the United States, 1964-1968, Volume XVI, Cyprus, Greece, Turkey, US Government Printing Office 2000 και στο Κουράγιο Πηνελόπη, Αρμός 2013 (λογοκριμένο από πρόσφατη βιβλιογραφία από επίκουρο καθηγητή ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου).

Άντης Ροδίτης