Νομισματική Πολιτική και Συνταγματική Αναθεώρηση

Του Σπύρου  Στάλια, Οικονομολόγου Ph.D

Τα Συντάγματα όπως έχει αποδειχθεί ιστορικά, δεν είναι εκείνα τα κείμενα που εγγυώνται την πρόοδο των Λαών πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Αντίθετα είναι κείμενα που μπορούν να οδηγήσουν στην οπισθοδρόμηση και ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα Ελληνικά Συντάγματα. Κανένα Σύνταγμα οικονομικά και πολιτικά δεν προστάτευε τον Ελληνικό Λαό από συμφορές. Θα προσπαθήσω αυτό να το εξηγήσω και να πω την άποψη μου για το τι  πρέπει να γίνει.

Πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη υπήρχαν τρία μόνο αβασίλευτα πολιτεύματα. Το 1918 με την λήξη του πολέμου προστέθηκαν αλλά δέκα. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία ενθρονίστηκε σε όλη την Ευρώπη ως φυσική μορφή διακυβέρνησης των Λαών. Αυτοκράτορες, Βασιλείς, Τσάροι, Σουλτάνοι, Δούκες εκθρονίσθηκαν, καταργήθηκαν ή αποδυναμώθηκαν. Η δημοκρατία είχε θριαμβεύσει, ο αυταρχισμός είχε ηττηθεί ως υπαίτιος του πολέμου. Εκείνη την εποχή υπήρξαν 22 νέα  δημοκρατικά συντάγματα σε όλη Ευρώπη. Οι καθηγητές του Συνταγματικού Δικαίου ήσαν οι μεγάλες βεντέτες της εποχής.

 Όλα τα Συντάγματα άρχιζαν με την πρόταση ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό ή το έθνος και ασκούνται υπέρ αυτού, αποσκοπούσαν να τιθασεύσουν, ως αντίδραση στην προηγούμενη εκτελεστική ηγεμονία, την εκτελεστική εξουσία, δίνοντας δύναμη στο Κοινοβούλιο. Τα μελή του Κοινοβουλίου υποτίθεται ότι θα εκλέγονταν  με τέτοιο τρόπο, ώστε να εκπροσωπούν όλα τα στρώματα του Λαού.

Τα πιο πολλά Συντάγματα στόχευαν πέραν της κατοχύρωσης των πολιτικών ελευθεριών των πολιτών, στη υλοποίηση στόχων κοινωνικής πολιτικής που αφορούσαν στην υγεία, στην παιδεία, στην κοινωνική ασφάλιση, στην κοινωνική πρόνοια, στις  αγροτικές μεταρρυθμίσεις και στα εργατικά δικαιώματα.

 Όλα τέλος πάντων  είχαν κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο, που φαινόταν ότι ελάμβαναν υπόψη κάθε πλευρά του κοινωνικού και πολιτικού βίου και υπόσχονταν στους νικητές και ηττημένους που επέστρεψαν από τα μέτωπα, που δεν ήσαν τίποτα άλλο από εργάτες και αγρότες, ένα νέο υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, κοινωνική σταθερότητα, ηρεμία στη σχέση εργασίας και κεφαλαίου, συνεργασία των Λαών. Υπόσχονταν συνοπτικά ‘σπίτια που πρέπει σε ήρωες’.

Αλλά αυτός ο θρίαμβος της Δημοκρατίας απεδείχθη βραχύβιος. Όπως γρήγορα ενθρονίστηκε άλλο τόσο γρήγορα εκθρονίστηκε. Από τις αρχές του 1920 έως τα μέσα του 1930 οι Δημοκρατίες κατέρρευσαν και αντικαταστάθηκαν με αυταρχικά καθεστώτα, πιο βάρβαρα ακόμα από τα προηγούμενα βασιλικά καθεστώτα.

Τα νέα αυταρχικά καθεστώτα, ως αντίληψη και πράξη, δεν ήσαν βεβαίως ξένα στους ευρωπαϊκούς λαούς και ούτε ήσαν λιγότερα αποτελεσματικά στην οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας.

Πάντως δεν ήσαν δημοκρατικά, και ήσαν προϊόντα της κούρασης των Ευρωπαίων από την προηγηθείσα Δημοκρατία που δεν μπόρεσε να υλοποίηση τις υποσχέσεις της στους Λαούς.

Αλήθεια τι συνέβη και οι Δημοκρατίες κατέρρευσαν και οδηγηθήκαμε στον Β’ ΠΠ; Γιατί δεν αμύνθηκε επί της ουσίας κανένας Ευρωπαίος γι αυτή, και γιατί όλοι θεώρησαν ότι ο ναζισμός ή ο φασισμός ή οι αστικές δικτατορίες ή το σταλινικό υπόδειγμα, έδιναν λύσεις εκείνη την ταραγμένη εποχή;

Ας ρίξουμε λίγο φως σε αυτή την ιστορία και να δούμε ακόμα τι σημαίνει αυτή σήμερα για μας.

Θα διακινδυνεύσω μια υπόθεση και ένα ορισμό.

Στη Δημοκρατία υποτίθεται ότι οι Λαοί διοικούν την οικονομία και όχι μια μικρή ομάδα τραπεζιτών και γραφειοκρατών, που δεν απολογούνται πουθενά, με μια ομάδα πολιτικών που τους ακολούθου.

Δημοκρατία είναι η διαδικασία εκείνη που μετατρέπει τις  πολιτικές ελευθερίες σε ισοδύναμες ατομικές και κοινωνικές οικονομικές ελευθερίες, αλλιώς οι πολιτικές ελευθερίες είναι γράμμα κενό.

Η Δημοκρατία, συνταγματικά συνεπώς,  θα πρέπει να εξοπλίζεται με τους μηχανισμούς εκείνους έτσι ώστε να μπορεί να ικανοποιεί την παραπάνω αναγκαιότητα που οδηγεί σε περισσότερη ελευθερία των προσώπων και των Λαών.

Τι έγινε τότε; Οι Βασιλείς θυσιάστηκαν, η Δημοκρατία εγκαθιδρύθηκε, μέσω Συνταγμάτων, που κατασκεύασαν όμως καθηγητές-νομικοί χωρίς γνώση της οικονομίας και της βασικής φιλοσοφίας της ανάγκης του συνυπάρχειν μέσα από την οικονομία. Η καθεστηκυία τάξη έτσι σε κάθε χώρα παρέμεινε μαζί με τα συμφέροντα της.

Τα πράγματα έπρεπε να επανέλθουν στη υποτιθέμενη σταθερότητα πριν από το 1914. Και έτσι επεβλήθη και πάλιν, χάριν της σταθερότητας, ο κανόνας του χρυσού, με άλλα λόγια ο χρυσός ως νόμισμα. Έθνη και κράτη σταυρώθηκαν πάνω σε χρυσό σταυρό.

Οι Δημοκρατίες επέλεξαν λοιπόν να ζουν υπό καθεστώς ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων και σταθερών ισοτιμιών σε σχέση με τον χρυσό, και άρα να μην ασκούν ανεξάρτητη Νομισματική Πολιτική. Έτσι έβαλαν στα θεμέλια τους και την νάρκη που θα τις τίναζε στον αέρα σε λίγο χρόνο και θα τις οδηγούσε σε πόλεμο. Οι Δημοκρατίες δεν μπορούσαν πια να ανταποκριθούν στα φιλόδοξα Συντάγματα τους. 

Πως λειτουργούσε το σύστημα; Όταν οι οικονομίες λειτουργούν υπό καθεστώς σταθερών ισοτιμιών και ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων τότε κάθε προσπάθεια να αναζωπυρωθεί η οικονομία, μέσω της πτώσης των επιτοκίων, οδηγεί σε έξοδο των κεφαλαίων από την χώρα -αναζητούν καλύτερη απόδοση- που οδηγεί  στην πτώση της ισοτιμίας του νομίσματος. Αλλά ζούσαν υπό καθεστώς σταθερών ισοτιμιών. Η Κυβέρνηση υποχρεωμένη να διατηρεί την ισοτιμία σταθερή, ύψωνε ξανά τα επιτόκια και βρισκόταν  εκεί που άρχισε. Στην αδυναμία να αναθερμάνει την οικονομία.

Τι απέμενε σε μια Κυβέρνηση να κάνει που δεν μπορεί να ασκήσει ανεξάρτητη νομισματική πολιτική. Η λιτότης. Η βάρβαρη μείωση μισθών, συντάξεων, κοινωνικών παροχών, διάλυσης τους κράτους με σκοπό μέσω της ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας και διατήρησης της ‘εξωτερικής αξίας του νομίσματος’, να βάλει μπρος της οικονομία.

Αλλά αυτό σήμαινε ότι η χώρα αυτή, η Α ας την ονομάσουμε, κάνοντας αυτό, εξήγε το πρόβλημα της στη χώρα Β. Καθώς η Α, λόγω μείωσης των αμοιβών, μείωνε τις εισαγωγές της από την χώρα Β, της  χώρας Β το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών έμπαινε σε πρόβλημα με το νόμισμα της να υποτιμάται. Μπρος σε αυτή την κατάσταση, η χώρα Β αύξανε τα επιτόκια της, για να συγκρατήσει και να προσελκύσει κεφάλαια για να διατηρήσει την ‘εξωτερική αξία του νομίσματος της’, και ασκούσε και αυτή εισοδηματική πολιτική άγριας περικοπής δαπανών και αμοιβών με στόχο την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας, εξάγοντας έτσι το πρόβλημα στη χώρα Γ. Κάνοντας έτσι όλες οι χώρες, να εξάγουν και ελάχιστα να εισάγουν, ανταγωνιζόντουσαν η μια την άλλη στη  κατάκτηση αγορών, έθεταν σε δοκιμασία την εσωτερική τους σταθερότητα και δημιουργούσαν θανάσιμη ανεργία στην οικονομία συνολικά. Δημιουργούσαν φτώχεια στους πολλούς και πλούτο στους τραπεζίτες.

 Αυτά τα απελπισμένα τεχνάσματα διατήρησης της εξωτερικής αξίας του νομίσματος ήταν η αιτία που φτάσαμε στο θάνατο των δημοκρατιών και στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Έχουν γράφει θεωρίες που διαφωτίζουν, αλλά καμία δεν ερμηνεύει το φαινόμενο εκείνης της εποχής.  Η αιτία ήταν ο χρυσός. Οι Κυβερνήσεις δεν ασκούσαν Ανεξάρτητη Νομισματική Πολιτική. Στα Δημοκρατικά Συντάγματα τους ούτε κατ’ ιδέαν δεν υπήρχε τέτοια πρόνοια και οι Δημοκρατίες κατέρρευσαν.

Έπρεπε μέσα από τις στάχτες του Πολέμου να γίνει κατανοητή η άσκηση της Ανεξάρτητης Νομισματικής Πολιτικής και ότι αυτή δεν την αφήνεις σε τραπεζίτες, σε άθλιους κερδοσκόπους και σε γλείφτες πολιτικούς.

Τι σημαίνει  ‘Άσκηση Ανεξάρτητης Νομισματικής Πολιτικής’; Σημαίνει επί της ουσίας, ότι είναι προτιμότερο να απασχολείς το εργατικό δυναμικό να παράγει υπηρεσίες και προϊόντα στη χώρα σου, τα οποία θα μπορούσαν να παραχθούν στο εξωτερικό πιο φθηνά, εάν η εναλλακτική λύση είναι να έχεις ανεργία ή να εξάγεις την ανεργία σου, αν μπορείς,  σε άλλη χώρα, όπως κάνει σήμερα η Γερμανία προς όλους  τους Λαούς της Ευρωζώνης, οι όποιοι δεν μπορούν να αμυνθούν αφού δεν ασκούν νομισματική πολιτική.

Τι σημαίνει αυτό για την συνεργασία των Λαών; Αντί να παρεμποδίζεις την ανάπτυξη με την άνοδο των επιτοκίων για την διατήρηση της ‘εξωτερικής αξίας του νομίσματος’, είναι προτιμότερη η ανάπτυξη μέσω της διατήρησης της εσωτερικής σταθερότητας. Με άλλα λόγια είναι προτιμότερο τα νομίσματα των κρατών να διακυμαίνονται μεταξύ τους και έτσι κάθε χώρα να αμύνεται από μόνη της σε υφεσιακές  πιέσεις από το εξωτερικό. Αυτό δεν σημαίνει περιορισμό στο εξωτερικό εμπόριο.  Αντιθέτως τα μέτρα της πλήρους απασχόλησης στο εσωτερικό, καθιστούν την ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών για τα έθνη επωφελή παρά εχθρική κατάκτηση.

Μετά τα παραπάνω θα έγινε σε όλους αντιληπτό ότι τα κράτη της  Ευρωζώνης ζουν υπό καθεστώς ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων και ακόμα χειρότερα, με ένα νόμισμα το ευρώ, που έχει τις ιδιότητες του χρυσού.

Δεν ασκούν ανεξάρτητη νομισματική πολιτική και κατά συνέπεια δεν ασκούν ανεξάρτητη δημοσιονομική πολιτική, συναλλαγματική πολιτική, εμπορική πολιτική, και εισοδηματική πολιτική. Δεν ασκούν τις πολιτικές που ασκεί ένα επικυρίαρχη κράτος. Όλα εξαρτώνται από τα επιτόκια της ΕΚΤ και των ‘αγορών’ και από την μη λογοδοτούσα πουθενά γραφειοκρατία των Βρυξελλών, με ότι αυτό συνεπάγεται. Δηλαδή, σε εποχές άνθησης της οικονομίας, 2002-2008, καμία κυβέρνηση δεν μπορούσε να φρενάρει τον υπερδανεισμό αφού δεν ασκούσε νομισματική πολιτική. Μετά το τραπεζικό φιάσκο του 2008, που φορτώθηκε ανενδοιάστως στους Λαούς, καμία Κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ύφεση πάλι για τον ίδιο λόγο.

Η Ευρώπη ζει ξανά μέρες το ‘20 και του ‘30. Η Δημοκρατία συρρικνώνεται. Απίθανοι τραπεζίτες και γραφειοκράτες επιβάλουν την θέληση μέσω εξαργυρωμένων πολιτικών φοβίζοντας τους λαούς και στρέφοντας τους τον έναν εναντίον των άλλου. Η λιτότητα ποτέ δεν δούλεψε αλλά έφερε την καταστροφή. 

Η Ευρώπη έχει ανάγκη λοιπόν από άλλη επιλογή. Πρέπει τα κράτη να προστατεύονται, ασκώντας τα ίδια την νομισματική πολιτική που τους αρμόζει, με σταθερές ισοτιμίες, για την προστασία του ευρωπαϊκού εμπορίου και των επενδύσεων, πράγμα που συνεπάγεται τον έλεγχο της διακίνησης των κεφαλαίων.

Μόνο έτσι θα αποκατασταθεί η ισορροπία στην οικονομία και μόνο έτσι θα αποφύγουμε ξανά το φαινόμενο της κρίσης του 2008 και την άθλια λιτότητα που οδηγεί στη φτώχεια και στη σύγκρουση των Λαών.

Η οικονομία έχει καταδείξει ότι αν αφεθεί στις ορέξεις των τραπεζιτών, γραφειοκρατών  και κερδοσκόπων δεν οδηγεί στο πλούτο αλλά στο χάος.

Ο έλεγχος της διακίνησης των κεφαλαίων και η άσκηση της ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής, θα καταστήσει πάλι την Ευρώπη τόπο ειρήνης, αμοιβαίας συνεργασίας και χώρο προόδου για τους Ευρωπαϊκούς Λαούς.

Αλλά τα λάθη του παρελθόντος δεν πρέπει να τα επαναλάβουμε.

Συνταγματικά θα πρέπει να κατοχυρώσουμε την ανεξαρτησία της άσκησης της νομισματικής πολίτικης σε κάθε κράτος της Ευρώπης και τον έλεγχο της διακίνησης των κεφαλαίων.

Κάθε αναθεώρηση του Συντάγματος που δεν περιλαμβάνει αυτή την πρόνοια, αφήνει τα πράγματα  ως έχουν, με αποτέλεσμα τα κοινοβούλια να είναι υποχείρια υπόπτων αντιδημοκρατικών δυνάμεων και κάλλιστα  να συνυπάρχουν με το ψεύδος, την αυθαιρεσία, την διαφθορά, τις πελατειακές σχέσεις, με την οπισθοδρόμηση, με την αισθητική χυδαιότητα, όπως ακριβώς είναι σήμερα η Βουλή των Ελλήνων. Νομοθετεί εις βάρος των Ελλήνων και υπέρ των Τραπεζιτών. Την σιχαίνεσαι.

Κατά συνέπεια εν όψη της αναθεώρησης του Συντάγματος οφείλουμε εν ονόματι του Πατριωτισμού μας να καταλύσουμε ούτως ή άλλως το παρόν Σύνταγμα και να το αντικαταστήσουμε με ένα νέο Σύνταγμα που τις πολιτικές ελευθερίες τις καθίστα ουσία μετατρεποντάστες σε οικονομικές ελευθερίες.

spyridonstalias@hotmail.com