Όπως οι γέροντες της Κέας

Του Ευτύχη Μπιτσάκη*

Καθ’ υπόδειξιν του Ευτ. Μπιτσάκη, η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ  αναδημοσιεύει  άρθρο του που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» στις 24/10/97, επ’ αφορμή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που ετοίμαζε η τότε κυβέρνηση Σημίτη. Με το άρθρο αυτό, που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γραφτεί σήμερα, αποδεικνύεται ότι η ασφαλιστική μεταρρύθμιση που τώρα προτείνεται, δεν είναι εφεύρεση των τελευταίων κυβερνήσεων. Τα μέτρα που προτείνει η κυβέρνηση, είχαν προταθεί προ 19 ετών από τον καθηγητή Σπράο.

Ορμητικός και θορυβώδης εισήλθεν ο κ. Σπράος εις το προσκήνιον. Οπως άλλοτε οι χήνες του Καπιτωλίου. Αλλά ήδη ο εχθρός είναι εντός!

Περί τίνος πρόκειται λοιπόν; Προφανώς για την κρίση του ασφαλιστικού συστήματος το οποίον, κατά το σωτήριον έτος 2010 (ή κάτι τέτοιο) προβλέπεται να καταρρεύσει. Αιτία κατά τον κ. Σπράο;

Οι Ελληνες δεν γεννούν επαρκώς αλλά και δεν πεθαίνουν εγκαίρως, με συνέπεια να μην εισέρχονται στην αγορά εργασίας νέοι εργαζόμενοι και να παραμένουν εν ζωή οι συνταξιούχοι. («ΤΑ ΝΕΑ», 14/10). Αυτή είναι η νέα, λογιστική αντίληψη της ανθρώπινης ζωής.

Συνεπής προς εαυτόν, ο κ. Σπράος προτείνει ως θεραπείαν: Ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων. Κατάργηση των κινήτρων για πρόωρη αποχώρηση από την εργασία. «Αυστηροποίηση» (sic) στους όρους και προϋποθέσεις για χορήγηση αναπηρικής σύνταξης.

Κατάργηση του θεσμού των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων. Επιμήκυνση του εργασιακού βίου. Κατάργηση των κατωτάτων ορίων σύνταξης. Εθνική σύνταξη 34.000 δρχ. Μείωση των μεγάλων συντάξεων. Αύξηση των εισφορών των δημοσίων υπαλλήλων, των ΔΕΚΟ και των τραπεζών.

Αψογη λογική. Εφόσον φταίνε οι εργαζόμενοι (που δεν πεθαίνουν κ.λπ.), να πληρώσουν! Αυτοί και μόνον αυτοί.

Η κρίση του ασφαλιστικού συστήματος είναι δεδομένη. Ποιες είναι όμως οι αιτίες της; Μια πρώτη σχετίζεται με τα κολοσσιαία ποσά από τα αποθεματικά των Ταμείων που έχει δεσμεύσει το κράτος με καταστροφικούς όρους.

Ετσι, ενώ ο πληθωρισμός κατά τα τελευταία 42 χρόνια εκυμαίνετο μεταξύ του 125% και του 12%, με μέσο όρο περίπου 20%, τα επιτόκια των δεσμευμένων αποθεματικών για 23 χρόνια (1951-1974) ήταν 4%. Συνέπεια: Τα Ταμεία έχουν χάσει από το 1950 μέχρι σήμερα περισσότερα από 5 τρισ. δρχ. Μόνο το ΙΚΑ έχει χάσει πάνω από 1 τρισ. και τα ταμεία ασφάλισης των τραπεζών περίπου 900 δισ. («ΤΑ ΝΕΑ», 20/10/97).

Πρώτη πράξη λοιπόν για να «ανασάνουν» τα Ταμεία θα έπρεπε να είναι η, σταδιακή έστω, απόδοση των αποθεματικών τους. Ταυτόχρονα, θα έπρεπε να αυξηθούν οι εισφορές των εργοδοτών. (Να θίξουμε το κεφάλαιο;

Απαγε της βλασφημίας!). Τέλος, θα έπρεπε να αναμορφωθεί το όλον χαώδες ασφαλιστικό σύστημα, ώστε να μη λειτουργεί ως πίθος των Δαναΐδων. Βέβαια, φιλολαϊκά μέτρα, όπως τα προηγούμενα, θα ανακούφιζαν τους εργαζομένους, αλλά δεν θα έλυναν το πρόβλημα. Η εποχή του Κέυνς έχει παρέλθει.

Το «Κράτος πρόνοιας» πνέει τα λοίσθια, συνέπεια της στρατηγικής του νεοσυντηρητισμού. Και η λογική του κ. Σπράου βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με τις απαιτήσεις του κεφαλαίου: Την κρίση να την πληρώσουν οι εργαζόμενοι. Να ζήσουν με λιτότητα. (Σήμερα 2,2 εκατ. Ελληνες ζουν με 67.940 δρχ. τον μήνα). Να ζήσουν με συντάξεις των 35.000 δρχ. Να καταφύγουν στην ιδιωτική ασφάλιση. Να πεθάνουν.

Τα αμαρτήματα πληρώνονται εδώ και τώρα. Αμάρτημα πρώτον: Οι νέοι Ελληνες (δηλαδή οι Ελληνίδες, αν δεν απατώμαι) δεν γεννούν επαρκώς. Ορθόν! Πώς όμως να «γεννήσουν» και γιατί να γεννήσουν; Πώς να γεννήσει η εργάτρια ή η υπάλληλος που εργάζεται όλη ημέρα;

Και πώς να αναθρέψει «δύο και τρία και τέσσερα παιδιά» στο δυαράκι; Κάθε χρόνο γεννιούνται, σύμφωνα με τις στατιστικές, περίπου τα μισά παιδιά απ’ ό,τι το 1975. (Στο χωριό μου, δεν πρόκειται να γεννηθεί πλέον κανένα παιδί). Και η πτωτική τάση θα εντείνεται!

Αμάρτημα συζυγές: Δεν πεθαίνουμε εγκαίρως! Δεν πεθαίνουμε ζώντας στο νέφος, αντέχουμε στο καρδιοκτόνο άγχος, στα μολυσμένα τρόφιμα, στις επτά πληγές της «μετα-νεωτερικής» (κατά τους μεταμοντέρνους διανοητές μας) κοινωνίας μας. Αθάνατοι Ελληνες! Δεν πεθαίνουμε! Αλλά πρέπει να πεθάνουμε. Ετσι θα σωθούν τα Ταμεία. Θα είναι ευχαριστημένος ο κ. Σπράος, καθώς και ο Κύριος Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών.

«Οι φίλοι που δεν ξέρουν πια πώς να πεθάνουν» (Σεφέρης). Πώς να πεθάνουμε; Υπάρχουν λύσεις. Λύση πρώτη: Οι φούρνοι. Να μετασχηματίζουμε τους γέρους σε λίπασμα. Ετσι και με τον θάνατό τους θα συμβάλουν στην Ανάπτυξη. Αλλά η λύση αυτή απορρίπτεται: Εχει δοκιμασθεί επιτυχώς, αλλά έχει κατασυκοφαντηθεί. Λύση δεύτερη: Ο κατά Μάλθους σωτήριος πόλεμος.

Αλλά και αυτή η λύση απορρίπτεται. Στον πόλεμο σκοτώνονται οι νέοι -οι γέροι τη γλιτώνουν. Τρίτη λύση, η ιαπωνική: Φορτώνεσαι στην πλάτη τον πατέρα (ή τη μητέρα) σου και τελετουργικά τον (την) αποθέτεις σε χιονισμένο βουνό να πεθάνει από ασιτία και εν ειρήνη. (Θυμηθείτε την Μπαλάντα του Ναραγιάμα, του Ιάπωνα Ιμαμούρα). Αλλά και η λύση αυτή δεν μπορεί να εφαρμοσθεί παρ’ ημίν: Ο χιονοσκεπής Ολυμπος είναι μακριά από το Αστυ. Επιπλέον, κατοικείται από θεούς!

Και όμως, υπάρχει λύση. Οι γέροντες της Κέας (Τζιας), κατά την αρχαιότητα, όταν έφθαναν τα 70 αυτοκτονούσαν πίνοντας κώνειο. (Το νησί ήταν φτωχό και έπρεπε να εξοικονομηθούν τρόφιμα για τους νέους. Δεν ξέρω, αλήθεια, τι του βρήκε ο φίλος μου ο Πάγκαλος να φυτέψει εκεί το αμπέλι του).

Προτείνω, λοιπόν, να αναβιώσει το Κείον Εθιμον, αλλά το όριο ηλικίας να μειωθεί στα 65. (Δεν πιστεύω να έχει αντίρρηση επ’ αυτού η Κομισιόν). Και για να δώσει το καλό παράδειγμα, ας είναι πρώτος ο κ. Σπράος. Και δηλώνω δημοσία ότι θα τον ακολουθήσω και εγώ -να μην είναι και πρώτος και μόνος.

*Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων