Oι συνταξιούχοι ως ενεργειακό μέγεθος…

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 14.11.15

Η Ελλάδα  είναι  χώρα ανέργων και συνταξιούχων. Πρόσφατο  ρεπορτάζ εφημερίδας μιλάει για 2,65 εκατομμύρια  συνταξιούχων   ,     από τους οποίους το 45% «υποσυνταξιοδοτείται» ως ευρισκόμενο κοντά στο όριο της φτώχειας. Το ρεπορτάζ  ασχολείται με τις διαφοροποιήσεις μέσα στο γενικό μέγεθος του οικονομικά ανενεργού πληθυσμού, όμως δεν   καταπιάνεται με τη διαφοροποίηση    όσων είναι ικανοί  για κάποια  απασχόληση   από αυτούς που λόγω  προσωπικών συνθηκών  είναι απολύτως ανίκανοι. Πρόκειται ουσιαστικά για τη διαφοροποίηση της «τρίτης ηλικίας»,  που κάποτε  κάποιοι   φαντασίωναν ως δυνάμει δημιουργική καθότι  απαλλαγμένη από τη μιζέρια της   υποχρεωτικής  απασχόλησης, από μια  «τέταρτη» (και θανατερή…) ηλικία.

Η κρίση τραυματίζει  διάφορες ατομικές ουτοπίες, το χειρότερο όμως είναι ότι  προκαλεί      υπερκατανάλωση εγκεφαλικής ενέργειας για τα γενικά εισοδηματικά ζητήματα. Δημιουργούνται μονοδρομήσεις και ιδεολογικά «λούκια»,  που κάνουν αδύνατο τον αναστοχασμό και τη διερεύνηση  δυνατοτήτων   μέσα στα υπαρκτά  πολιτικά  πλαίσια. Η συμβατική λογική βλέπει στην  τρίτη  ηλικία ένα μέγεθος που απλώς «καταναλώνει», παραγνωρίζοντας   το παραγωγικό   δυναμικό που εγκλείεται στα πλαίσια  της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας. Η ίδια  λογική εκτρέφει μια μερική και οικονομίστικη αντίληψη για το εθνικό εισόδημα, αποκλείοντας από αυτό  προϊόντα  που παράγονται  έξω από την κύρια οικονομική σκηνή.

Εδώ έχουμε  κάτι ανάλογο με όσα συνέβαιναν σε  χώρες της καπιταλιστικής περιφέρειας : Το ΑΕΠ των χωρών αυτών εθεωρείτο υποτιμημένο στις  στατιστικές, γιατί δεν  συμπεριλάμβανε  υπηρεσίες και  προϊόντα που  ανταλλάσσονταν   χωρίς τη διαμεσολάβηση του χρήματος και της αγοράς.

Μπορούμε όμως  εμείς να  αγνοήσουμε   «προϊόντα» όπως είναι η δασική πυρασφάλεια , η αισθητική επιμέλεια του αστικού χώρου, η φροντίδα ανήμπορων ανθρώπων, η πνευματική παραγωγή, η εξυπηρέτηση τουριστών ή άλλων διερχομένων (μεταναστών, προσφύγων ), ο εκδρομισμός, η φροντίδα βρεφών, η ετοιμότητα για έκτακτες οικονομικές περιστάσεις  ή για συνθήκες καταστροφών, οι αυτοκατασκευές επίπλων και άλλων αντικειμένων, οι επιδιορθώσεις οικιακών συσκευών,  οι εικαστικές τέχνες;

Όλα αυτά τα «προϊόντα», που δεν σημαίνουν απλώς  εργασιοθεραπεία για κάποιους,    μπορούν να αποτελέσουν θέμα του εθελοντισμού και της  δημιουργικής φαντασίας των συνταξιούχων. Το ζήτημα είναι η πολιτική βούληση – και η πολιτική βούληση είναι δύσκολο να προκύψει μέσα στις συνθήκες του νεοφιλελεύθερου αυταρχισμού:  Το σύστημα είναι απολύτως συμβιβασμένο με την αδυναμία πλήρους απασχόλησης, ενώ δεν καλοβλέπει  εθελοντικές δραστηριότητες  που μπαίνουν στα χωράφια  της «ελεύθερης αγοράς». Όπως και να το κάνουμε, το  εθελοντικό baby sitting  είναι ανταγωνιστικό των ιδιωτικών νηπιακών σταθμών….

Το ζήτημα είναι : Μπορεί να υπάρξει   μια  δημόσια πολιτική διέγερσης και οργάνωσης  του κοινωνικού εθελοντισμού,  που να βασίζεται στην  πρωτογενή  ενέργεια της τρίτης ηλικίας; Να ένα αίτημα που μπορεί να στοιχηθεί με την ανάγκη παραγωγικών επενδύσεων,  με ασήμαντες κεφαλαιουχικές εισροές  και πολλαπλά οφέλη στην ποιότητα ζωής…..