Σενάρια κυβερνητικής διεύρυνσης

του Σταύρου Λυγερού

Τα γεγονότα έχουν αποδείξει ότι το Μνημόνιο τρώει τους υπηρέτες του. Η παραίτηση του Σακελλαρίδη και η μείωση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας στους 153 είναι μία πρώτη ένδειξη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ δεν θα είναι εξαίρεση του κανόνα. Το βαρύ κλίμα που επικρατεί στους κόλπους και των δύο Κοινοβουλευτικών Ομάδων της συμπολίτευσης είναι μία πρόσθετη ένδειξη.

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως επίκεινται και άλλα ρήγματα. Η αποτυχία της Λαϊκής Ενότητας να εισέλθει στη Βουλή λειτουργεί αποτρεπτικά ακόμα και για βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που εάν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί αλλιώς θα το σκεφτόντουσαν. Η περίπτωση του Παναγούλη, άλλωστε, είναι ειδική.

Δεδομένου, όμως, ότι στα τέλη Νοεμβρίου θα πάει προς ψήφιση μία ακόμα δέσμη επώδυνων μέτρων, μεταξύ των οποίων και δραστικές περικοπές σε συντάξεις και σε ασφαλιστικές παροχές, τίποτα δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Πολλά θα κριθούν και από τη δυναμική των κοινωνικών αντιδράσεων. Λόγω ιδεολογίας, ακόμα και οι πιστοί στην ηγεσία βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι ευάλωτοι στην πολιτικοψυχολογική πίεση που ενδέχεται να τους ασκήσουν μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και εκδηλώσεις λαϊκής αποδοκιμασίας.

Εάν σ’ αυτά προστεθεί και το γεγονός ότι ο Καμμένος συγκρατεί με τα δόντια δικούς του βουλευτές, το συμπέρασμα είναι ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία απέχει από το να είναι αρραγής. Από την άλλη πλευρά, είναι αποδεδειγμένο το 153 μπορεί να γίνει 152, αλλά πολύ δύσκολα βρίσκεται ο βουλευτής που θα κάνει το 151 150 και θα ρίξει κυβέρνηση.

Αν και οι απώλειες στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν σημαίνουν την αρχή του τέλους της κυβέρνησης Τσίπρα, δεν είναι καθόλου ασήμαντες. Αποτυπώνουν μία τάση πολιτικής αποδόμησης, η δυναμική της οποίας είναι προς το παρόν δύσκολο να προβλεφθεί. Στο μέγαρο Μαξίμου, πάντως, ανησυχούν πολύ και επεξεργάζονται σενάρια επιβίωσης για την περίπτωση που τα πράγματα στραβώσουν.

Η συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο Δημοκρατίας και τα όσα ειπώθηκαν από τους δύο για την ανάγκη συναινέσεων είναι το πρώτο επίπεδο πολιτικών πρωτοβουλιών του Τσίπρα. Το γεγονός ότι η ΝΔ καταψήφισε και ότι το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ και το Ποτάμι ψήφισαν ορισμένα άρθρα, σφράγισε την οριστική διάλυση της άτυπης συμπόρευσης αυτών των κομμάτων σ’ ότι αφορά τις μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας.

Ο Παυλόπουλος υποσχέθηκε να συμβάλει, αλλά θα περιμένει πρώτα να εκλεγεί νέος αρχηγός της ΝΔ για να κινηθεί. Ακόμα, όμως, κι αν εκλεγεί ο Μεϊμαράκης, θα του είναι πολιτικά δύσκολο να βάλει άνευ σκληρών όρων πλάτη. Το βαρύ κλίμα που επικρατεί στην κοινωνία περιορίζει και τις δυνατότητες του Τσίπρα να διευρύνει τον κυβερνητικό συνεταιρισμό.

Κόμματα του ενδιάμεσου χώρου, όπως το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, το Ποτάμι και η Ένωση Κεντρώων, που από τη θέση τους στο πολιτικό σύστημα είναι δυνητικοί μικροί κυβερνητικοί εταίροι, εμφανίζονται από αρνητικά έως επιφυλακτικά. Προφανώς, την τελική στάση τους θα την καθορίσουν μόνο εάν δεχθούν συγκεκριμένη πρόταση. Είναι ξεκάθαρο, όμως, πως όσο η κυβέρνηση χάνει έδαφος και στο εκλογικό σώμα και στη Βουλή, τόσο υψηλότερα θα είναι τα ανταλλάγματα που θα ζητήσουν.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, ο πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος να πάει με το σημερινό κυβερνητικό σχήμα όσο πάει, ελπίζοντας ότι τελικώς δεν θα χρειασθεί διεύρυνση. Επειδή, όμως, θέλει να είναι προετοιμασμένος για κάθε ενδεχόμενο, στις συζητήσεις που κάνει με τους επιτελείς του έχουν αποφασίσει να διατηρούν διαύλους επικοινωνίας και με τα τρία κόμματα-εφεδρείες και εμμέσως πλην σαφώς να καλλιεργήσουν προσδοκίες συνεργασίας, χωρίς, όμως, να αναλάβουν δεσμεύσεις.

Το κυβερνητικό επιτελείο επιλέγει την τακτική να καλλιεργήσει μία ατμόσφαιρα έμμεσου ανταγωνισμού μεταξύ των τριών προκειμένου να εξουδετερώσει εκ των προτέρων υπερβολικές απαιτήσεις που μπορεί να προβληθούν στην κρίσιμη στιγμή. Στο πλαίσιο αυτής της τακτικής, θα γίνουν έμμεσα ανοίγματα όχι μόνο προς ηγεσίες, αλλά και προς μεμονωμένα στελέχη.

Πρώτος στόχος είναι ο Λεβέντης, ο οποίος προς το παρόν οχυρώνεται πίσω από τη λύση της οικουμενικής κυβέρνησης. Ο Τσίπρας δεν θέλει να ακούει γι’ αυτό το σενάριο, επειδή έχει συνείδηση ότι θα είναι ο τρόπος για να τον εκτοπίσουν από την πρωθυπουργία ή να τον αποδυναμώσουν δραστικά. Αυτός είναι ο λόγος που θεωρεί την οικουμενική ύστατη επιλογή.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, στο Μαξίμου θεωρούν δεδομένο ότι εάν τα πράγματα δυσκολέψουν, το ευρωιερατείο θα ασκήσει παρασκηνιακές πιέσεις όχι μόνο στα τρία μικρά κόμματα του ενδιάμεσου χώρου, αλλά και προς τη ΝΔ. Φοβούνται, όμως, πως ταυτοχρόνως θα επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία για να υποχρεώσει τον πρωθυπουργό σε αλλαγή συμμαχιών: να διώξει τους ΑΝΕΛ και να συμμαχήσει με το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ και το Ποτάμι.

Ο Τσίπρας θέλει, όταν και εφόσον χρειασθεί, να προχωρήσει σε διεύρυνση του κυβερνητικού σχήματος και όχι σε αλλαγή συμμάχων. Δικαιολογημένα πιστεύει ότι κόμματα όπως το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ και το Ποτάμι θα είναι πολύ πιο δύσκολοι εταίροι.