του Άρη Θαλασσινού
ΠΗΓΗ : ΙΣΚΡΑ
Η 29η Οκτωβρίου γιορτάζεται στην Τουρκία ως η “Ημέρα της Δημοκρατίας” προς τιμήν της ανακήρυξης του νέου, κοσμικού τουρκικού κράτους από τον Κεμάλ Ατατούρκ, το 1923. Αυτή τη χρονιά, όμως, η ατμόσφαιρα στη γείτονα χώρα μόνο γιορτή της Δημοκρατίας δεν θυμίζει. Ένα βαρύ πέπλοαυταρχισμού έχει τυλίξει την Τουρκία, σε πολλές περιοχές της οποίας έχει κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος, παραμονές των ιδιαίτερα κρίσιμων εκλογών της ερχόμενης Κυριακής. Εκλογών, οι οποίες θα κρίνουν το μέλλον του Ταγίπ Ερντογάν και του επί 13 χρόνια κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), επηρεάζοντας καταλυτικά τις εξελίξεις στην ευρύτερη, εξαιρετικά ασταθή περιοχή μας.
Στις βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου, το ισλαμικό ΑΚΡ έχασε για πρώτη φορά από το 2002 την κοινοβουλευτική του αυτοδυναμία, παρότι ήρθε πρώτο, παίρνοντας περίπου το 41% των ψήφων έναντι 25% του Κεμαλικού CHP. Το “λαχάνιασμα” στην οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας και ο εντεινόμενος αυταρχισμός του καθεστώτος Ερντογάν- με σημείο καμπής την άγρια καταστολή εναντίον των διαδηλώσεων που ξεκίνησαν στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης την άνοιξη του 2013, για να γενικευτούν σε όλη τη χώρα- συνέβαλαν στη βαθμιαία διάβρωση της κοινωνικής υποστήριξης στο ΑΚΡ. Αποφασιστικό ρόλο έπαιξε η εκτόξευση του αριστερού, φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) στο 13%. Υπερβαίνοντας το πολύ υψηλό όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης (10%), το HDP πήρε σχεδόν όλες τις έδρες στις κατά κύριο λόγο κουρδικές περιοχές της Νοτιοανατολικής Τουρκίας και στέρησε το ΑΚΡ από την ποθητή αυτοδυναμία.
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 7ης Ιουνίου αποτέλεσε οδυνηρό ράπισμα στον Ερντογάν. Έχοντας μεταπηδήσει στο προεδρικό μέγαρο και αφήνοντας στην πρωθυπουργία τον έμπιστό του Αχμέτ Νταβούτογλου, ο Ερντογάν ευελπιστούσε ότι η επόμενη Βουλή θα αναθεωρούσε το σύνταγμα, στην κατεύθυνση ενός ισχυρά προεδρικού συστήματος, κατά το αμερικανικό (κατ' άλλους, το ρωσικό) πρότυπο, που θα έδινε στον ίδιο υπερεξουσίες, εν είδει προέδρου- “σουλτάνου”. Μετά την απώλεια αυτοδυναμίας, ο Ερντογάν τορπίλισε κάθε πιθανότητα συγκρότησης κυβέρνησης συνασπισμού, είτε με το CHP είτε με το δεξιό, υπερεθνικιστικό MHP (πρώην Γκρίζοι Λύκοι) μια και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έθεταν ως όρο τον ενταφιασμό των σχεδίων για προεδρικό σύστημα.
Επομένως, κυβέρνηση συνεργασίας θα σήμαινε τον περιορισμό του Ερντογάν σε κατά βάση συμβολικό- διακοσμητικό ρόλο, ενδεχομένως δε, σε βάθος χρόνου, και το επονείδιστο τέλος της πολιτικής του καριέρας, με το άνοιγμα των φακέλων για τα οικονομικά σκάνδαλα που έχουν καταγγελθεί για τον ίδιο και το στενό του περιβάλλον.
Στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν, μέσω των πρόωρων εκλογών, την ποθητή αυτοδυναμία, οιΕρντογάν- Νταβούτογλου εκμεταλλεύθηκαν το κλίμα ανωμαλίας μετά την κατάρρευση της εκεχειρίας στο κουρδικό μέτωπο και την επιστροφή του αυτονομιστικού ΡΚΚ στην ένοπλη δράση, στα τέλη Ιουλίου. Επένδυσαν στη συναισθηματική φόρτιση που προκάλεσε ο θάνατος Τούρκων στρατιωτών και αστυνομικών από επιθέσεις του ΡΚΚ για να εξαπολύσουν ατμόσφαιρα τρόμου στις κουρδικές περιοχές, με βασικό στόχο το HDP. Είκοσι εκλεγμένοι δήμαρχοι και 3.000 στελέχη του HDP φυλακίστηκαν με τη κατηγορία ότι “στηρίζουν την τρομοκρατία”, παρά το γεγονός ότι το HDP τάσσεται με κατηγορηματικό τρόπο υπέρ της ειρηνικής επίλυσης του προβλήματος, με αποκέντρωση και διευρυμένη αυτονομία, στο πλαίσιο μιας ενιαίας, δημοκρατικής Τουρκίας.
Ολόκληρες περιοχές της νοτιοανατολικής Τουρκίας έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με αποτέλεσμα να τίθεται σε αμφιβολία η δυνατότητα πραγματοποίησης στοιχειωδώς έντιμων εκλογών. Το HDP υποχρεώθηκε να ακυρώσει όλες τις ανοιχτές, προεκλογικές εκδηλώσεις του ύστερα από το μακελειό της 10ης Οκτωβρίου στην Άγκυρα, με τη διπλή βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας εναντίον πορείας ειρήνης του HDP και άλλων προοδευτικών, πολιτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων. Ήταν η πιο αιματηρή, τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία του νεώτερου τουρκικού κράτους, με 102 νεκρούς. Για την επίθεση ενοχοποιήθηκε το Ισλαμικό Κράτος, παρότι ουδέποτε ανέλαβε την ευθύνη, ενώ το HDP κάνει λόγο για συνέργεια των τζιχαντιστών με το τουρκικό “βαθύ κράτος” και κύκλους των μυστικών υπηρεσιών.
Η άγρια καταστολή επεκτείνεται στο σύνολο, σχεδόν, των μέσων ενημέρωσης που αντιπολιτεύονται, από πολύ διαφορετικές θέσεις, το ΑΚΡ. Στις 28 Οκτωβρίου, ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας επέδραμαν στα κεντρικά γραφεία του Ομίλου Ιπέκ, που περιλαμβάνει δεκάδες εταιρείες, από ορυχεία και σχολεία μέχρι τηλεοπτικά κανάλια μεγάλης τηλεθέασης και εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας, κατ' εφαρμογή δικαστικής απόφασης για καθαίρεση των διοικήσεων του ομίλου και διορισμό επιτρόπων του δημοσίου. Όλοι οι επίτροποι που ανέλαβαν καθήκοντα ήταν μέλη ή συμπαθούντες του ΑΚΡ. Η δικαστική απόφαση πάρθηκε μετά από εισαγγελική εντολή, που κατηγορούσε τον Όμιλο Ιπέκ για “χρηματοδότηση και στήριξη τρομοκρατικής οργάνωσης”. Ο λόγος γίνεται, αυτή τη φορά, όχι για το ΡΚΚ, αλλά για την Αδελφότητα του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, στενού σύμμαχου τουΕρντογάν μέχρι το 2012, ο οποίος ήρθε στη συνέχεια σε ρήξη μαζί του και κατηγορείται ότι έχει δημιουργήσει “παράλληλο κράτος” στη Δικαιοσύνη και την Αστυνομία. Παράλληλα, κύμα διώξεων έχει εξαπολυθεί εναντίον του μεγαλύτερου ομίλου των τουρκικών μίντια, του ομίλου Ντογάν, οι εφημερίδες και τα κανάλια του οποίου κινούνται στον Κεμαλικό και τον ευρύτερο αστικό- κοσμικό χώρο.
Δεν είναι βέβαιο ότι το “Σοκ και Δέος” που έχει εξαπολύσει ο Ερντογάν θα αποδώσει την ερχόμενη Κυριακή. Οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία είναι διαβοήτες για την αναξιοπιστία τους, ανάλογα με την πατρωνεία της κάθε εταιρείας. Πάντως, η αυτοδυναμία του ΑΚΡ φαντάζει αρκετά δύσκολη υπόθεση, ιδίως αν το HDP καταφέρει να περάσει μέσα από τα σαράντα κύματα του φόβου και της καταστολής και υπερβεί εκ νέου το 10%, όπως προβλέπουν όλες χωρίς εξαίρεση οι δημοσκοπήσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Τουρκία θα βυθιστεί σε πολιτική κρίση χωρίς ορατή έξοδο, ιδίως αν ο Ερντογάν επιμείνει για νέες, πρόωρες εκλογές, βάζοντας φωτιά στην ήδη εύφλεκτη πολιτική ατμόσφαιρα με αναπόφευκτους κραδασμούς στην τουρκική οικονομία.
Εκείνο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η ανοχή της Δύσης στο αυταρχικό κρεσέντο του Ερντογάν- ενώ μέχρι πρόσφατα Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους εναντίον του, για πολύ μικρότερα αυταρχικά ολισθήματα. Ενδεικτική της νέας ατμόσφαιρας απέναντί του ήταν η απόφαση της Μέρκελ να τον επισκεφθεί στο “παλάτι” του, προσφέροντάς του νομιμοποίηση, μεσούσης της αιματοβαμένης προεκλογικής περιόδου και η άκρα “διακριτικότητα” της κυβέρνησης Ομπάμα και του αμερικανικού Τύπου. Το “χαρτί” του προσφυγικού, που κρατάει στα χέρια της η Τουρκία, με τα 2,2 εκατομμύρια προσφύγων από τη Συρία, καλύπτει μόνο ένα μέρος της απάντησης στον γρίφο. Το υπόλοιπο σχετίζεται, πιθανότατα, με τη δυναμική παρέμβαση της Ρωσίας στο συριακό πρόβλημα, γεγονός που αναβαθμίζει εξ αντικειμένου το ρόλο της ΝΑΤΟϊκής Τουρκίας ως ανασχετικού παράγοντα στα μάτια των Αμερικανών και των συμμάχων τους. Ιδίως μετά την αλλαγή πολιτικής της Άγκυρας, από τα τέλη Ιουλίου, με την ένταξή της στον αμερικανικό συνασπισμό- υποτίθεται εναντίον του ΙσλαμικούΚράτους, στην πράξη εναντίον των Άσαντ και Πούτιν- και το πράσινο φως στους Αμερικανούς να κάνουν χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ.
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική αστάθεια στην Τουρκία δεν φαίνεται ότι θα ξεπεραστεί, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών. Η απομυθοποίηση του οικονομικού “θαύματος”, η χρεοκοπία της μεγαλομανούς, νεο- Οθωμανικής πολιτικής των Ερντογάν- Νταβούτογλου στη Συρία και η πυράκτωση του Κουρδικού προοιωνίζονται οξύτατα, σχεδόν υπαρξιακής φύσης διλήμματα για την Τουρκία καιαναταράξεις που θα γίνουν αισθητές και εκτός των συνόρων της.
Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου