Του Θεόδωρου Μπατρακούλη *
Αυτές οι μέρες είναι πολλαπλά κρίσιμες
για τη χώρα. Συμπίπτει ο ερχομός δύο από τους ηγεμονικούς «παίκτες»: Της τρόικας
των δανειστών, που επιστρέφει έχοντας έτοιμο νέο σκληρό Μνημόνιο. Του Αχμέτ Νταβούτογλου,
μέντορα
των ισλαμιστών ηγετών της Τουρκίας, αρχιτέκτονα της σύγχρονης εκδοχής του
νεοοθωμανισμού και πρωθυπουργό από τον Αύγουστο του 2014. Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής Μίνα Αντρέεβα είχε τονίσει ότι έπρεπε να υπάρξει ολοκλήρωση της
αξιολόγησης έως το Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου. Και για τον χρόνο επιστροφής της
τρόικας στην Αθήνα ότι απαιτείται περαιτέρω πρόοδος σε ορισμένα ζητήματα, όπως
στον προϋπολογισμό του 2015, τα «κόκκινα» δάνεια, την είσπραξη των φόρων και
άλλες πηγές δημοσίων εσόδων. Η τρόικα πιέζει ασφυκτικά επιδιώκοντας το μέγιστο
από την «κυβέρνση σε αποδρομή» ώστε να εκταμιευθούν τα περίπου 7,5 δις ευρώ των
επόμενων δόσεων. Θα ήθελε και τη δέσμευση αυτών που έρχονται. Ο Νταβούτογλου,
ενόψει της συνόδου του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στις 5
Δεκεμβρίου, μας υποδεικνύει ότι «δεν είναι σωστό, πρέπον και ηθικό, ένα αγαθό,
όπως είναι η ενέργεια, να χρησιμοποιείται ως «»όπλο» σε διαπραγματεύσεις». Εξακολουθεί
να είναι κρίσιμη η ανάδειξη της γεωπολιτικής αντίληψης του Νταβούτογλου που
αποτελεί υπόβαθρο της ασκούμενης από την Τουρκία εξωτερικής πολιτικής, όπως
αυτή εκφράζεται ειδικά στον χώρο της Κύπρου, του Αιγαίου και της Θράκης.
Η Τουρκία
εκβιάζει την Αθήνα και τη Λευκωσία με τη στρατιωτική ισχύ της. Η νέα κρίση στην Κύπρο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις απαιτείται να
ερμηνευθεί και με γνώμονα τις γεωπολιτικές απόψεις του Αχμέτ Νταβούτογλου, όπως
αναπτύσσονται στο βιβλίο του Στρατηγικό
Βάθος. Η Διεθνής Θέση της Τουρκίας - δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2001. Η
Τουρκία αρνείται να δεχτεί την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου της θάλασσας,
θέλοντας να επιβάλει τους δικούς της όρους.
Τα τελευταία χρόνια ύψώνει την
ένταση όσον αφορά τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Αυτή η συμπεριφορά υπαγορεύεται από τη στρατηγική προτεραιότητά της να αυξήσει
τη θαλάσσια ισχύ της. Αυτό θα της επιτρέψει να διευρύνει ακόμη περισσότερο την
θεμελιακή για την εξωτερική της πολιτική έννοια του στρατηγικού βάθους. Το
ερώτημα στρατηγικής που εγείρεται από τις διεκδικήσεις της Άγκυρας στο δεδομένο
θέμα είναι: Γιατί η Τουρκία επιδεικνύει τόση ευαισθησία για το θαλάσσιο χώρο
της Ελλάδος και της Κύπρου, την οποία συνοδεύει μάλιστα και με ανοικτές
απειλές; Ποια πρέπει να είναι η αντιμετώπιση των συγκαλυμμένων ή μη απειλών και
προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας έναντι της Κύπρου και Ελλάδα; O Αμερικανός θεωρητικός της θαλάσσιας
ισχύος Αλφρεντ Μάχαν έχει επηρεάσει και τον Αχμέτ Νταβούτογλου. Ο Νταβούτογλου
προσδιορίζει τη θαλάσσια ισχύ ως τη δυνατότητα ελέγχου των θαλασσίων οδών καθώς
επίσης και της νομής και κατοχής των θαλασσίων πόρων, οι οποίοι προσδίδουν
πολιτική και οικονομική δύναμη στα κράτη. Αυτό
που στις μέρες μας περιορίζει την ανάπτυξη της θαλάσσιας ισχύος της Τουρκίας,
σε σχέση με τις προϋποθέσεις που όρισε ο Μάχαν, είναι ένα σημαντικό μειονέκτημα
που προσδιορίζεται από την ύπαρξη σε μεγάλη έκταση ακτογραμμής της χώρας χωρίς
όμως να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε ανοικτή θάλασσα, τόσο στο Αιγαίο, λόγω του πλεονεκτήματος της Ελλάδας, όσο και στην Α.
Μεσόγειο, λόγω της ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Στον ευρύτερο
γεωπολιτικό χώρο, η Ελλάδα και ο
Ελληνισμός χρειάζονταν, από χρόνια, μια καλά σχεδιασμένη, ιστορικά
τεκμηριωμένη, ιεραρχημένη και πολυδιάστατη ελληνική - και ευρωπαïκή - εξωτερική
και ενεργειακή πολιτική. Μια
τέτοια πολιτική θα έπρεπε να εκφράζεται με εξειδικευμένο τρόπο στα Βαλκάνια
καθώς και στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα έπρεπε να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική της
επιδιώκοντας την επίτευξη της εθνικής ανεξαρτησίας. Ο επαναπροσδιορισμός απαιτείται
να γίνει τόσο σε αποτρεπτική κατεύθυνση έναντι κάθε επιβουλής των κυριαρχικών
δικαιωμάτων της, και βεβαίως σε συντονισμό σχεδιασμού και ενεργειών με την
Κύπρο, όσο και στην κατεύθυνση της διασφάλισης του εθνικού ελέγχου των
πλουτοπαραγωγικών πόρων της, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι
υδρογονάνθρακες. Οριοθέτηση
της ΑΟΖ δεν μπορεί να υπάρξει άν δεν υπάρξει πρώτα ανακήρυξή της. Εξάλλου,
στις μέρες πρέπει να μιλάμε όχι απλώς για θαλάσσια ισχύ αλλά, για «αεροναυτική
ισχύ». Στη σύγχρονη εποχή - ιδιαίτερα μετά τις εμπειρίες του Β΄ Παγκοσμίου
Πολέμου - «το «μέγα
της θαλάσσης κράτος» λειτουργεί ως του «αέρος και της θαλάσσης». Τα
νησιά του Αιγαίου μπορούν να λειτουργούν ως «δίκτυο
αβύθιστων πλατφορμών εκτόξευσης βλημάτων». Ωστόσο,
υπάρχει ζήτημα επαρκούς άμυνας των νησιών του Αιγαίου από τουρκικές
αεροναυτικές επιχειρήσεις αλλά και της ελληνικής Θράκης.
Οι εξελίξεις
στην ευρύτερη περιοχή και η απομόνωση της Τουρκίας ευνοούν την συνεργασία Ελλάδας,
Ισραήλ, Κύπρου και Αιγύπτου. Οι τρείς
πρώτες χώρες, πέραν του ότι είναι κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, χαρακτηρίζονται
από σχετική σταθερότητα, παρά τα οικονομικά προβλήματα. Είναι αξιόπιστοι
σύμμαχοι και εταίροι των ΗΠΑ και της ΕΕ. Τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στις
θάλασσές τους τις καθιστούν σοβαρές εναλλακτικές ενεργειακές επιλογές, ιδιαίτερα
για την Ευρώπη. Τέλος, η διεθνής κατακραυγή κατά της Τουρκίας για την πολιτική
Ερντογάν προσφέρει σημαντική ευκαιρία στις τέσσερις χώρες να προωθήσουν
περισσότερο τη συνεργασία τους, όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά και στην ασφάλεια.
Και, με την κρίση που δημιουργήθηκε στις σχέσεις της Τουρκίας με τους σιίτες
αλλά και με τμήμα των σουνιτικών δυνάμεων (Αίγυπτος), για την Ελλάδα
παρουσιαζόταν στα ανατολικά της δυνατότητα για αναβάθμιση των σχέσεών της με
τον αραβικό και ιρανικό κόσμο. Αφετέρου, εδώ και καιρό θα μπορούσε να έχει αποτελέσει
αντικείμενο επεξεργασίας και η προώθηση μιας ειδικής σχέσης συνεργασίας με τη
Ρωσία στην Άμυνα, τους εξοπλισμούς, την ενεργειακή πολιτική και τους αγωγούς.
Βεβαίως, η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει ρόλο αυτόνομου δρώντος και καθεμιά από
τις εν λόγω συνεργασίες να γίνει με αποσαφηνισμένους όρους, ώστε να
αξιοποιηθούν οι γεωπολιτικές συγκυρίες που έγιναν ευνοϊκότερες για την Ελλάδα
καθώς και για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Εξάλλου, η
Ελληνική πολιτεία πρέπει να είναι έτοιμη και για αντιμετώπιση τζιχαντιστών, και
οι πολίτες να είναι προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο. Πώς συμβάλλει σε έναν
συνολικό ανασχεδιασμό-επαναπροσδιορισμό της εθνικής στρατηγικής η
πραγματοποίηση της συνόδου του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας
στην Αθήνα, τη στιγμή που η Τουρκία παραβιάζει κατάφωρα και πειρατικά την ΑΟΖ
της Κύπρου, και ενώ παρέχει στήριξη στους τζιχαντιστές; Και όταν η κατά την Αγκυρα ενιαία μειονότητα - με την συμβολή και παραγόντων
της ελληνικής πολιτείας και του
περιβόητου «Προγράμματος
Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων» -, οι «Τούρκοι της
Δυτικής Θράκης», αποτελούν πιόνια στις προσπάθειες εφαρμογής του δόγματος του
«στρατηγικού βάθους» της Τουρκίας και της ενιαίας αναθεωρητικής πολιτικής του
τουρκικού κατεστημένου. Ο
υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος επιχείρησε, κατά την πρόσφατη επίσκεψή
του στην Αγκυρα, να στείλει το μήνυμα ότι «η Ελλάδα είναι ασφαλής
και φερέγγυος γείτονας της Τουρκίας».
Με ποιούς όρους πραγματοποιείται η επίσκεψη Νταβούτογλου; Η Τουρκία αρνείται να
αποσύρει το Μπαρμπαρός - με υποστήριξη της φρεγάτας TCG Gaziantep του Τουρκικού
Πολεμικού Ναυτικού - από την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα, την
στιγμή της εδώ παρουσίας του Νταβούτογλου, έχει αναγγείλει μεγάλες ασκήσεις στο
Βόρειο (στον Κόλπο Ξηρού, βορειοανατολικά της Λήμνου και κοντά στα παράλια της
Θράκης) και Νοτιοανατολικό Αιγαίο (στην
περιοχή του Καστελόριζου, την οποία οι Τούρκοι «εμφανίζουν» ως περιοχή ενδιαφέροντός τους, ακόμα
και δικό τους χώρο την ευρύτερη περιοχή). Η Ελλάδα περιορίζεται στο αυτονόητο
της κατάστασης ετοιμότητας που απαιτείται, χωρίς διάθεση κλιμάκωσης, και
αφήνοντας τα ακριβοπληρωμένα για το ΠΝ πλοία στη Σαλαμίνα και το Πέραμα.
Η πορεία κατά της επίσκεψης Νταβούτογλου,
που διοργάνωναν από κοινού στις 5 Δεκεμβρίου 2014 οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, το ΔΗΚΚΙ, το Άρδην, η
Χριστιανική Δημοκρατία,
το Πολιτιστικό Κέντρο του Κουρδιστάν, η Επιτροπή Αλληλεγγύης Κουρδιστάν, το
Πατριωτικό Κοινωνικό Κίνημα κ.ά. κινήσεις πολιτών, απαγορεύθηκε.
Το έγγραφο της ΕΛ.ΑΣ., υπογεγραμμένο από τον Γενικό Αστυνομικό Διευθυντή Αττικής, επικαλείται την «ανάγκη
προστασίας της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας των ανωτέρω ξένων επισήμων
και των μελών συνοδείας τους και την εξασφάλιση σε αυτούς του αισθήματος
ασφαλείας κατά το χρόνο παραμονής τους στη Χώρα μας». Ο Νταβούτογλου και η συνοδεία του επιβάλλουν την απαγόρευση του αναφαίρετου
δικαιώματος των Ελλήνων πολιτών στην διαδήλωση και την διαμαρτυρία, σε μια
τεράστια έκταση της πόλης, από την πλατεία Κολοκοτρώνη ως… την Αττική οδό και το Αεροδρόμιο!
Τέλος,
παραμένει εκκρεμές ένα σημαντικό για την πορεία της χώρας στοίχημα. Αυτοί που
επιθυμούν δημοκρατική και πολιτισμική αναγέννηση και παραγωγική ανασυγκρότηση
της Ελλάδας, αυτοί που ήθελαν μια άλλη πορεία στην
Ελλάδα, στην Κύπρο, στις βαλκανικές χώρες και στην Ανατολική Μεσόγειο, αυτοί
που είχαν διαγνώσει τη νεοοθωμανική απειλή στην Κύπρο, τη Θράκη, το Αιγαίο
καθώς και την αναγκαιότητα ενός ενιαίου μετώπου, θα επιταχύνουν πιο μεθοδικά
και να συντονίσουν τις κινήσεις για την δημιουργία ενός εναλλακτικού
δημοκρατικού πατριωτικού πόλου αντίστασης του Ελληνικού λαού. Ένα τέτοιο κίνημα
δεν μπορεί παρά να έχει ως βασικούς πολιτικούς άξονες την εθνική ανεξαρτησία,
την κοινωνική χειραφέτηση, την δημοκρατία, την οικολογία, την παραγωγική
ανασυγκρότηση της χώρας που συμπεριλαμβάνει μια αγροτική αναγέννηση, την
επανανακάλυψη-αναβίωση του ελληνικού λαϊκού
πολιτισμού.
*Δρ Πανεπιστημίου Παρισίων, Διεθνολόγος,
Δικηγόρος