Του Νίκου Σμυρναίου
Το απόγευμα του
Σαββάτου 25 Οκτωβρίου ο Ρεμί Φρέις, ένας 20χρονος βοτανολόγος, βρέθηκε κοντά
στο δάσος του Sivens στη νοτιοδυτική Γαλλία μαζί με την κοπέλα του και μερικές
χιλιάδες άλλους διαδηλωτές με σκοπό να διαμαρτυρηθεί για τη δημιουργία ενός
αρδευτικού φράγματος.
Λίγες ώρες αργότερα, ξημέρωμα Κυριακής, ο Ρεμί σκοτώθηκε από μια χειροβομβίδα κρότου λάμψης της αστυνομίας. Το οικολογικό κίνημα στη Γαλλία έχει πια τον πρώτο του μάρτυρα και η κυβέρνηση άλλη μια εκρηκτική πολιτική κρίση στα χέρια της. Γιατί όμως όλα αυτά; Πως φτάσαμε σε τέτοια ακραία καταστολή του οικολογικού κινήματος;
Από το δημόσιο συμφέρον στην ασυδοσία
Οι αιτίες που εξηγούν το δραματικό θάνατο του Ρεμί είναι βαθιά πολιτικές κι έχουν να κάνουν με τον τρόπο που αποφασίζονται δημόσια έργα και επενδύσεις στη Γαλλία. Για δεκαετίες τώρα η προάσπιση του “δημοσίου συμφέροντος” είναι αποκλειστικό προνόμιο της πολιτικής, οικονομικής και διοικητικής ελίτ.
Κυβέρνηση και τεχνοκράτες της δημόσιας διοίκησης αποφασίζουν τη δημιουργία εθνικών οδών, υδροηλεκτρικών φραγμάτων, αεροδρομίων, σιδηροδρομικών γραμμών, πυρηνικών εργοστασίων, ειδικών οικονομικών ζωνών κλπ. Στη συνέχεια οι πολιτικοί – συχνά Σοσιαλιστές και σύμμαχοι τους – μοιράζουν αφειδώς δημόσιο χρήμα στους εμπλεκόμενους φορείς. Τα έργα τελικά πραγματοποιούνται ερήμην των (συχνά διαμαρτυρόμενων) τοπικών κοινωνιών αλλά προς όφελος εργολάβων και τοπικών αρχόντων.
Το οικολογικό κίνημα αντίστασης
Όλο αυτό το καλοκουρδισμένο σύστημα άρχισε να κλονίζεται από τα τέλη της δεκαετίας του 90
για τρεις τουλάχιστον λόγους: την ισχυροποίηση οικολογικής συνείδησης σε όλο και μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού· τη σταδιακή καταβαράθρωση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο πολιτικό σύστημα και δη στους Σοσιαλιστές· την αυξανόμενη δυνατότητα πληροφόρησης, οργάνωσης και συντονισμού των οικολογικών κινημάτων μέσω διαδικτύου.
Με σημείο αναφοράς τον επικό αγώνα κατά της επέκτασης της στρατιωτικής βάσης στο Larzac στα τέλη της δεκαετίας του 70, το οικολογικό κίνημα στη Γαλλία ριζοσπαστικοποιήθηκε. Οι φορείς της πολιτικής οικολογίας συνάντησαν τους (επί το πλείστον νεαρούς) αναρχοαυτόνομους ακτιβιστές και συμμάχησαν σε τοπικό επίπεδο με αγρότες και κατοίκους αντιστεκόμενους σε φαραωνικά έργα με αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον.
Πολλαπλασιασμός των μετώπων
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αντίσταση ενάντια στη δημιουργία ενός αεροδρομίου κοντά στη Ναντ, στην περιοχή Notre Dame de Landes. Από το 2009 μέχρι το 2012 εκατοντάδες ακτιβιστές και περίοικοι υπερασπίστηκαν την ZAD (Zone à defendre) ενάντια στην αστυνομία και στις μπουλντόζες των εργολάβων. Πολλοί από αυτούς κατασκήνωσαν στο δάσος, άλλοι παρέμειναν για εβδομάδες πάνω στα δέντρα για να εμποδίσουν την κοπή τους.
Όμως το αεροδρόμιο είναι το όνειρο του Σοσιαλιστή δημάρχου της Ναντ Jean-Marc Ayrault ο οποίος τον Ιούνιο του 2012, μετά τη νίκη του Ολάντ στις προεδρικές εκλογές, έγινε πρωθυπουργός. Έτσι τον Νοέμβριο του 2012 ξεκίνησε μαζική αστυνομική επιχείρηση με στόχο την βίαιη απομάκρυνση των διαδηλωτών. Εκατοντάδες τραυματίστηκαν βάναυσα και συνελήφθησαν. Δεκάδες δικάστηκαν και συχνά καταδικάστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.
Το ίδιο συμβαίνει κι αλλού: στο Bure ενάντια στην αποθήκευση τόνων ραδιενεργών αποβλήτων, στις Άλπεις ενάντια στη σιδηροδρομική σύνδεση Λυόν-Τορίνο, βόρεια του Παρισιού ενάντια στο σχέδιο για το τερατώδες εμπορικό κέντρο EuropaCity και βέβαια στο Sivens ενάντια στο αρδευτικό φράγμα. Σε κάθε περίπτωση, όσο δυναμώνει το κίνημα αντίστασης τόσο εντείνεται η βίαιη αστυνομική καταστολή και η δικαστική τρομοκράτηση των πρωταγωνιστών.
Τηρουμένων των αναλογιών τα παραπάνω φαινόμενα παρατηρούνται παντού στην Ευρώπη: Κερατέα και Σκουριές στην Ελλάδα, No TAV στην Ιταλία, σταθμός της Στουτγάρδης στη Γερμανία, εξόρυξη πετρελαίου στην ακτογραμμή στην Ισπανία, εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου στη Μεγάλη Βρετανία κλπ.
Αμφισβήτηση του κυρίαρχου μοντέλου ανάπτυξης
Στη Γαλλία όμως, όπως και στην Ελλάδα, εν μέσω βαθιάς πολιτικής και οικονομικής κρίσης φαίνεται ότι η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να φτάσει στα άκρα ώστε να πνίξει το κίνημα αντίστασης στα συγκεκριμένα έργα και να σβήσει κάθε φωνή αμφισβήτησης του κυρίαρχου μοντέλου ανάπτυξης. Κι αυτό ανεξάρτητα από το περιβαλλοντικό και ανθρώπινο κόστος.
Έτσι στις 6 Σεπτεμβρίου ο κατ’επίφαση Σοσιαλιστής πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς πήγε στο Sivens και απαίτησε να εφαρμοστεί ο νόμος δηλαδή να αρχίσουν τα έργα και να εκδιωχθούν οι διαμαρτυρόμενοι από το χώρο. Ο θάνατος του Ρεμί όμως του χάλασε τα σχέδια.
Η κοινή γνώμη σοκαρίστηκε από το θάνατο ενός νέου που δεν κόλλαγε με την εικόνα των “βίαιων κουκουλοφόρων” που προωθούν τα κυρίαρχα ΜΜΕ για να αποδομήσουν το κίνημα. Οι δημοσιογράφοι ενδιαφέρθηκαν για ένα θέμα που δεν υπήρχε στην ατζέντα μέχρι τώρα. Η εναλλακτική πληροφόρηση που παράγουν οι ακτιβιστές άρχισε να κυκλοφορεί ευρύτερα, αποδεικνύοντας τις προκλήσεις της αστυνομίας όπως την ανεξέλεγκτη χρήση κρότου λάμψης.
Δεκάδες συγκεντρώσεις στη μνήμη του Ρεμί οργανώθηκαν παντού στη χώρα. Χθες το βράδυ δύο από αυτές σε Ναντ και την Τουλούζη, οι δύο μητροπόλεις που βρίσκονται κοντά σε Notre dame de Landes και Sivens αντίστοιχα, τελείωσαν με επεισόδια και ρίψη δακρυγόνων. Οι εικόνες παίζουν συνέχεια στις ειδήσεις. Είναι μια καλή ευκαιρία για τους δημοσιογράφους του συστήματος να υπενθυμίσουν ακόμη μια φορά το πόσο επικίνδυνος είναι αυτός ο “συρφετός των casseurs” (αυτοί που σπάνε, αντίστοιχο του κουκουλοφόροι)…