Της Άννας Φιλίνη
·
|
Οι πρόσφατες βίαιες κυβερνητικές επεμβάσεις στη δομή
του υπουργείου Πολιτισμού έχουν καταστροφικές συνέπειες για σημαντικά δημόσια
μουσεία της χώρας. Μέσα στη μαυρίλα που έχει φέρει στις ψυχές μας η γύρω μας
κρίση, αισθάνομαι να πενθώ βαθιά με αυτά τα τελευταία γεγονότα για την κατάντια
της πατρίδας μου, για τον τόπο μου, για τα πλήγματα στους ανθρώπους του και στη
δημιουργία τους.
Πριν πέντε χρόνια, όταν πέθανε ο Δημήτρης Κωνστάντιος,
πονέσαμε για την απώλεια του σημαντικού αυτού ανθρώπου αλλά και για το έργο
-σαν απροστάτευτο νεογέννητο μωρό- που άφηνε στο Βυζαντινό Μουσείο, όπου μόλις
είχε προλάβει την ολική του αναγέννηση. Τρέμεις μήπως ένα νεογέννητο δεν
μπορέσει να επιβιώσει. Και τότε ήρθε η νέα διευθύντρια, η Αναστασία Λαζαρίδου,
που είχε πριν μαθητεύσει και δουλέψει για χρόνια μαζί του, με το ίδιο πάθος για
το δύσκολο πόνημα αυτού του μουσείου και που -να!- μπόρεσε να το στηρίξει, να
το αναπτύξει, να το ανοίξει παραπέρα στους διεθνείς επιστήμονες, στην ελληνική
κοινωνία αλλά και να το συνδέσει με τη σύγχρονη τέχνη.
Μέσα στη λαίλαπα των τελευταίων καταστροφών στο
υπουργείο Πολιτισμού είδαμε να καρατομείται ξαφνικά η Αναστασία Λαζαρίδου,
προφανώς με στόχο να πληγούν τα ανοίγματα του μουσείου, να αλλάξει η πορεία
του. Πριν μια βδομάδα η ίδια καταστροφική λαίλαπα ήρθε να πλήξει το Εθνικό
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Ένα μουσείο καινούργιο, που έχει τόσο ανάγκη η χώρα
μας και που ετοιμάζεται κάτω από τρομερές δυσκολίες με την επίμονη και επίπονη
δουλειά, την ηθικά άμεμπτη φροντίδα και την υπεύθυνη επιστημονική γνώση της
διευθύντριας επί 15 χρόνια, της Άννας Καφέτση. Το μουσείο πέτυχε να κερδίσει τη
δικαστική μάχη με την Τράπεζα Πειραιώς, όμως η εκπροσώπηση οικονομικών
συμφερόντων μέσα στη διοίκησή του κατάφερνε διαρκώς να βάζει εμπόδια στη λήψη
σοβαρών αποφάσεων και να υπονομεύει την ολοκλήρωση του έργου τής διευθύντριας
προκειμένου να ανοίξει το μουσείο στο νέο κτήριο.
Δεν μπορώ να ξεχάσω τον ενθουσιασμό μου όταν έπειτα
από πολλά χρόνια σε κοινούς αγώνες μέσα στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας και
με άλλους φορείς της πόλης για να σωθεί το κτήριο ΦΙΞ του αρχιτέκτονα Ζενέτου
από την οριστική κατεδάφιση, η Άννα Καφέτση, που είχε αναλάβει το ΕΜΣΤ, επέλεξε
το κτήριο αυτό για να στεγαστεί το νέο μουσείο. Στη διάρκεια της προετοιμασίας
του είδαμε πολλές σημαντικές εκθέσεις με Έλληνες και ξένους διεθνείς
καλλιτέχνες - θυμάμαι την εξαιρετική έκθεση με καλλιτέχνες από τα δύσκολα
χρόνια της δικτατορίας. Υπήρχαν συχνά σοβαρά παράπονα καλλιτεχνών για την
παραμέληση της παρουσίασης ορισμένων μορφών και κατευθύνσεων στην τέχνη, έγιναν
όμως και εδώ ανοίγματα και κυρίως δεν αμφισβητήθηκε ποτέ η επιστημονική
κατάρτιση και η άμεμπτη ηθική παρακολούθηση της διαμόρφωσης των συλλογών του
μουσείου από τη διευθύντρια. Ήδη το 2008 δίναμε μάχες στο Κοινοβούλιο εναντίον
της κρατικής παρέμβασης στο έργο των μουσείων σύγχρονης τέχνης στην Αθήνα και
τη Θεσσαλονίκη.
Με τροπολογία του τότε υπουργού η κυβέρνηση πέτυχε τον
διαχωρισμό της λειτουργίας της διεύθυνσης από το Διοικητικό Συμβούλιο, με στόχο
να εμποδιστεί η απρόσκοπτη και ανεξάρτητη από την κυβερνητική παρέμβαση
λειτουργία του μουσείου.
Σε μια εποχή όπου τα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα
θέλουν να επιβάλουν τις δικές τους επιλογές στη σύγχρονη τέχνη, έρχεται τώρα η
κυβέρνηση να επιβάλει βίαια και άνωθεν τη δαμόκλειο σπάθη της. Διαμαρτυρόμαστε
για τη βίαιη καταστρατήγηση των θεσμών του διευθυντή και του διοικητικού
συμβουλίου. Δεν πρόκειται όμως μόνο για αυτό και με ουδέτερο τρόπο για τις
ευθύνες. Με την καρατόμηση της Καφέτση, γίνεται άμεση παρέμβαση με στόχο τις
κατευθύνσεις και τις επιλογές που έχουν γίνει τόσα χρόνια στην ίδια την τέχνη.
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση επιδιώκει να αλλάξει τον όλο σχεδιασμό του
μουσείου, γι' αυτό και δεν ενδιαφέρεται να διασώσει την όλη δουλειά των
συλλογών του μουσείου που έχει γίνει από τη διευθύντρια εδώ και 15 χρόνια. Το
μουσείο τινάζεται στον αέρα.