Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ
Παρά
την δυναμική που τις τελευταίες μέρες φαίνεται να έχει αναπτυχθεί υπέρ του Ναι
(YES) αναφορικά με το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, το τι θα
προκύψει από της κάλπες στις 18 Σεπτεμβρίου, δεν μπορεί να προβλεφθεί. Σε τέτοιες
συνήθως περιπτώσεις, επικρατεί την τελευταία στιγμή ο συντηρητισμός και ο φόβος
για το άγνωστο.
Εαν συμβεί κάτι τέτοιο, θα ακολουθήσουν
σημαντικές αλλαγές στο υφιστάμενο καθεστώς διακυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου
προς όφελος της Σκωτίας, αλλά η θεσμική σχέση μεταξύ τους, του Βασιλείου της
Μεγάλης Βρετανίας και της Σκωτίας (Kingdom of Great Britain and Scotland), που
χρονολογείται από το 1707 θα διατηρηθεί. Ούτε θα προκύψουν σημαντικές, ίσως και
δραματικές παρενέργειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο διεθνές σύστημα.
Τι γίνεται στην περίπτωση κατά την οποία τα περίπου
τέσσερα εκ. νομίμων κατοίκων της Σκωτίας ψηφίσουν θετικά, που τα σενάρια δίνουν
και παίρνουν ως προς το τι συνεπάγεται η διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου για το
Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, το διεθνές διακρατικό σύστημα και βέβαια για ένα κράτος
όπως είναι η Κύπρος, σε σχέση με το δικό της ιδιαίτερο πολιτικό πρόβλημα;
Θα αφήσω τελευταία την εκτίμηση μου ως προς
τις συνέπειες για την Κύπρο, μιας απόφασης των Σκωτσέζων υπέρ της απόσχισης από
την Ένωση ( Union) και θα αρχίσω με κάποιες στοιχειώδεις παρατηρήσεις.
Μια από τις πιο σημαντικές, είναι ότι το
προγραμματισμένο δημοψήφισμα προέκυψε συναινετικά και κατόπιν “πολιτισμένων”
διαπραγματεύσεων ανάμεσα στη βρετανική κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο της
Σκωτίας. Είναι δηλαδή καθόλα νόμιμο και συμβατό με το υφιστάμενο εσωτερικό
δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς επίσης με το διεθνές δίκαιο. Το τελευταίο,
αναγνωρίζει συναινετικές αποσχίσεις όπως π.χ. στη περίπτωση Τσεχίας και
Σλοβακίας στη Ευρώπη.
Το Κοινοβούλιο της Σκωτίας, είναι σχετικά
νέος θεσμός και προέκυψε το 1997 από ένα άλλο εσωτερικό δημοψήφισμα, το οποίο αποκατέστησε την κατάλυση Κοινοβουλίου
που προϋπήρχε πριν την Ένωση. Η πράξη του 1997, ήταν η απαρχή που έφερε τα
πράγματα στα σημερινά .
Σχετικά με το δημοψήφισμα οι δυο πλευρές
συμφώνησαν αυτό να διεξαχθεί στις 18 Σεπτεμβρίου 2014, να περιορίζεται
γεωγραφικά στους νόμιμους κατοίκους, και με το δικαίωμα ψήφου να αρχίζει από τα
16. Για το όριο των 16, επέμεναν οι Σκωτσέζοι με το σκεπτικό ότι μια θετική
απόφαση θα είναι μη αναστρέψιμη και ότι οι νέοι θα έπρεπε να ζήσουν με αυτή. Το
ενδιαφέρον στοιχείο εδώ, είναι ότι οι δημοσκοπήσεις φαίνεται να δείχνουν ότι οι
νεολαίοι , σε αυτές τις ηλικίες, παρουσιάζονται κατά της ανεξαρτησίας.
Οι δυο πλευρές συμφώνησαν να τεθεί το
ερώτημα του δημοψηφίσματος ως εξής : “Πρέπει η Σκωτία να είναι ανεξάρτητη
χώρα;” ( “Should Scotland be an independent country?”). Το ερώτημα θα πρέπει να
απαντηθεί με ένα YES ή ένα NO και με νικητές τους πλειοψηφούντες. Σε περίπτωση
επικράτησης του YES θα ακολουθήσουν διαπραγματεύσεις αναφορικά με τις
διαδικασίες μετάβασης και “κληρονομίας”, με την ανεξαρτησία της Σκωτίας
προσωρινά προγραμματισμένη για τις 24 Μαρτίου 2016.
Μέσα στο διάστημα αυτό, πρέπει να
συμφωνηθούν μια σειρά από ουσιώδη ζητήματα που θα καθορίσουν τόσο την πορεία
της ανεξάρτητης πλέον Σκωτίας όπως και του “υπολοίπου” του Ηνωμένου Βασιλείου,
“the rest of the United Kingdom”(rUK), όπως ήδη ειρωνικά ή μή γράφεται και
αναφέρεται. Από την συμφωνία που θα προκύψει θα δημιουργηθούν και προηγούμενα,
θετικά και αρνητικά, για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος με πρώτο και
κυρίαρχο τις αποσχιστικές και φυγόκεντρες τάσεις και καταστάσεις που ήδη
υπάρχουν σε κράτη μέλη όπως στην Ισπανία , Βέλγιο, πρώην ανατολικές χώρες-μέλη,
Κύπρο, κ.α.
Για την ανεξάρτητη Σκωτία, πρώτο και
κυρίαρχο, είναι η εσωτερική μορφή διακυβέρνησης που θα κατοχυρωθεί με Σύνταγμα.
Όπως είναι γνωστό το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει Σύνταγμα και η θεσμική διοίκηση
γίνεται μέσω νομοθετημάτων και νομικών προηγουμένων. Υπάρχει επίσης και ο
καθόλα αντιδημοκρατικός θεσμός της Βουλής των Λόρδων. Αυτά, όπως επίσης οι
αυθαιρεσίες, η αλαζονεία και ο πασίγνωστος συγκαταβατισμός αλλά και ρατσισμός
των Εγγλέζων έναντι των υπολοίπων, ενοχλούσαν διαχρονικά τους παραδοσιακά
ανεξάρτητους όπως και ιστορικά δημοκρατικούς Σκωτσέζους. Με την ανεξαρτησία και
το Σύνταγμα, αυτά θα τεθούν σε μια εντελώς καινούργια βάση.
Από τα υπόλοιπα ζητήματα που πρέπει να
διευθετηθούν σε μια καινούργια βάση, αναφέρω συνοπτικά ως κύρια την σχέση της
Σκωτίας με τους δυο πιο σημαντικούς θεσμούς , την Ευρωπαϊκή Ένωση και το
Ν.Α.Τ.Ο. Στις συζητήσεις, οι υπέρ του ΝΑΙ υποβαθμίζουν τα αρνητικά ενώ η άλλη
πλευρά τα αναδεικνύει κυρίαρχα και άμεσα συνδεδεμένα με την αναμεταξύ τους
μελλοντική σχέση. Για τους θιασώτες του ΝΑΙ, μέχρι το 2016 θα έχει διευθετηθεί
η ένταξη στην Ε.Ε., πιθανό θα υιοθετηθεί και το Ευρώ και θα διατηρηθεί και η
σχέση με το Ν.Α.Τ.Ο. Όπως όμως είναι γνωστό, και στους δυο οργανισμούς
απαιτείται συναίνεση από όλα τα κράτη μέλη. Ακόμη και να τα βρουν μεταξύ τους
Λονδίνο και Εδιμβούργο, που κατά την γνώμη μου θα τα βρουν, διότι θα τους
αναγκάσουν τα πράγματα και η κοινή τους ιστορία, τα 28 μέλη της Ε.Ε. και τα
άλλα τόσα του Ν.Α.Τ.Ο. θα λάβουν τις αποφάσεις τους βάση του εθνικού τους
συμφέροντος. Και η απόσχιση μιας χώρας, έστω δημοκρατικά και συναινετικά,
δημιουργεί σωρεία κακών προηγούμενων καθώς επίσης και πληθώρα αβεβαιοτήτων . Τα
κράτη είναι συντηρητικοί και αντιδραστικοί οργανισμοί και δεν παρασύρονται
εύκολα σε πειραματισμούς. Ούτε λαμβάνουν αποφάσεις που αργότερα θα τις βρουν
μπροστά τους με αρνητικό πρόσημο . Αναφέρομαι πάντοτε στα κράτη του ευρύτερου
ευρωπαϊκού χώρου, αν και εκτιμώ ότι το διακρατικό διεθνές σύστημα, που
κλυδωνίζεται όλο και πιο επικίνδυνα τις τελευταίες δεκαετίες, λειτουργεί με
παρόμοιο και παραπλήσιο τρόπο.
Για την Κύπρο, ο πειρασμός είναι μεγάλος. Η
πιθανολογούμενη απόσχιση-διχοτόμηση της αποικιοκρατικής και ιμπεριαλιστικής
Μεγάλης Βρετανίας θα αποτελέσει θεία δίκη. Είναι τοις πάση γνωστό, ότι τα
εργαλεία της “διχοτόμησης” και “του διαίρει και βασίλευε” αποτελούσαν
καθημερινό εργαλείο και το “αγαπημένο φετίχ”, κατά τον αείμνηστο Κρίστοφερ
Χίτσενς, του Βρετανικού ΥΠ.ΕΞ., αρχίζοντας από τη “δική” τους Ιρλανδία. Όμως
στην Κύπρο για μια σειρά από προφανείς και ευνόητους λόγους, η διαφαινόμενη
απόσχιση της Σκωτίας δεν είναι θετική εξέλιξη, παρά το γεγονός ότι αν επέλθει
θα προκύψει δημοκρατικά και συναινετικά και σε αντίθεση με τη βία και
βαρβαρότητα της Νατοϊκής Τουρκίας που επιδιώκει την νομιμοποίηση των δεδομένων
της κατοχής της Κύπρου.
Η Κύπρος έχει κάθε συμφέρον να συμπορευθεί
με το Λονδίνο στη συγκεκριμένη περίπτωση. Θα το πράξει βέβαια παθητικά. Χωρίς
δυστυχώς να έχει πάρει εκ των προτέρων κάποιες μελλοντικές εξασφαλίσεις από το
Λονδίνο αναφορικά με τη Κύπρο. Όπως θα όφειλε. Αλλά κάτι τέτοιο είναι ψιλά
γράμματα για την Λευκωσία. Είναι και αμφίβολο αν το σκέφθηκε καν.
Υστερόγραφο: Την κακία μου την
εκφράζω εδώ. Αναζητώ στο διαδίκτυο κάποια φράση, κάποια λέξη από τον περιβόητο
πολυμαθή, γλωσσο-γνώστη και λεξικοπλάστη Λόρδο Χάνεϊ και η οποία να μας
ερμηνεύει τι ακριβώς συμβαίνει στην πάλαι ποτέ αυτοκρατορία του, που πνέει τα
λοίσθια. Αλλά ο καλός Λόρδος είναι εξαφανισμένος. Τι λέτε να έλεγε ότι
συμβαίνει; Ότι έχουμε παρθενογένεση ή μήπως εθνογένεση της Σκωτίας; Μήπως
έχουμε και τα δυο αλλά ταυτόχρονα και κρατοκτονία- cratocide – του Ηνωμένου
Βασιλείου; Θα μείνω με τη περιέργεια. Δεν θα με φωτίσει ο ακριβολόγος Λόρδος.