Tα «τυχαία» ατυχήματα της αεροπορίας

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 29.7.14
Η συζήτηση περί του «τυχαίου» και περί των αιτιών των αεροπορικών ατυχημάτων καλά κρατεί τις τελευταίες ημέρες, με 700 νεκρούς  εντός του 2014 και με σαφή υπέρβαση του μέσου παγκόσμιου  όρου  των 500 νεκρών ετησίως, που χαρακτήριζε τις αεροπορικές μεταφορές για πολλά χρόνια. Πολλά και διάφορα λέγονται για τη  διασπορά των ατυχημάτων στον χρόνο, κι ακόμη πολλές συσχετίσεις διατυπώνονται  για να διασκεδάσουν  το φόβο του ευρύτερου κοινού : Λόγου χάρη τα παιδιά- υποψήφιοι επιβάτες  αεροπλάνων ενημερώνονται για το  ότι έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν Ολυμπιονίκες ή Πρωθυπουργοί ή Νομπελίστες, από το να πέσουν θύματα αεροπορικού ατυχήματος ! Και  ενώ οι καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις συνεχίζονται, άλλοι  στατιστικολόγοι  με έφεση στο παράδοξο αναφέρονται σε μια «κατανομή Πουασσόν», που επιβεβαιώνει  μια  τάση χρονικής σύμπτωσης  αεροπορικών ατυχημάτων – τρία μέσα σε χρόνο λίγων ημερών, στη προκειμένη περίπτωση -  χωρίς παραπέρα σχολιασμό  των αιτιών που καταλήγουν σε αυτά τα ατυχήματα.

Οι κατά τη διατύπωση ορισμένων «αδήριτοι νόμοι της στατιστικής»,   έχουν κάτι το μυστικιστικό και μεταφυσικό, που κάθε άλλο απαντά στο μεγάλο ερώτημα : 

Είναι δυνατό να αναζητηθεί μια αιτία ευρύτερης δράσης

, που να διέπει  την ολότητα των αερομεταφορών - εκτός από την εκ πρώτης όψεως  ανάλυση και   κατηγοριοποίηση των ατυχημάτων (λόγω μετεωρολογικών συνθηκών,  λόγω σφαλμάτων  πιλότου, ελεγκτών, λόγω κακής τεχνικής συντήρησης κλπ) ;

Το ερώτημα αυτό  απαιτεί την ανάλυση μιας μεγάλης περιπτωσιολογίας και μάλιστα εις βάθος χρόνου, όμως δεν θα ήταν άτοπο το να σχολιάσουμε ορισμένα συμβάντα  του ευρύτερου αεροπορικού χώρου.  Ξεκινώντας πριν απ’ όλα  από την περίπτωση του Μαλαισιανού αεροσκάφους MH17: Το  αεροσκάφος αυτό δεν θα είχε καταρριφθεί , αν το εγκριθέν σχέδιο πτήσης δεν πρόβλεπε  τη διέλευσή του από την προβληματική περιοχή της Ανατολικής Ουκρανίας. Προφανώς, η εταιρεία απέβλεπε σε  μικρότερη κατανάλωση καυσίμων   μέσω μιας ευθείας όδευσης,  όμως η εμπόλεμη κατάσταση θα επέβαλε μεγαλύτερο ενδιαφέρον στα ζητήματα ασφάλειας της πτήσης…

Το 1986 το διαστημόπλοιο Challenger καταστράφηκε προκαλώντας 7 θανάτους και τραυματίζοντας βαριά το διαστημικό εγχείρημα των ΗΠΑ. Η ανάλυση του ατυχήματος  έδειξε ως αιτία την εσπευσμένη και παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες εκτόξευση του φέροντος πυραύλου, που υπαγόρευσε  η εποπτεύουσα το εγχείρημα  ιδιωτική εταιρεία : Εταιρεία που υφίστατο σοβαρά έξοδα, από τις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις της εκτόξευσης, λόγω μετεωρολογικών συνθηκών ….

ΙΠΤΑΜΕΝΟΣ  ΤΖΩΝ ΓΟΥΑΙΗΝ ….

Το 2009, λίγο μετά την απογείωσή του από το αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης, αεροσκάφος των αμερικανικών γραμμών με κυβερνήτη τον Τσέσλυ Σαλενμπέργκερ υπέστη κράτημα δυο κινητήρων. Ο πιλότος έκανε μια «ακαριαία» εκτίμηση της κατάστασης και με έναν ευφυή χειρισμό  «προσυδάτωσε» το αεροπλάνο στον ποταμό Χάντσον.  Φυσικά ανακηρύχθηκε σε εθνικό ήρωα, όταν όμως εκλήθη στη Γερουσία για να εκφωνήσει  (ως ιπτάμενος  Τζων Γουαίην…) τα τετριμμένα   περί αμερικανικής ψυχής , αυτός προτίμησε να μιλήσει για τη πολιτική των εταιρειών και για τα προβλήματα των συναδέλφων του, για την υπεραπασχόληση και ψυχολογική καταπόνησή τους όπως και για την βύθιση των αποδοχών τους, με  συνέπεια  την  αποχώρηση πολλών  γερουσιαστών από την αίθουσα !

Το κόστος των πτήσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις προδιαγραφές ασφαλείας στην ολότητά τους, κι αυτές με τη σειρά τους συναρτώνται με το είδος της εποπτεύουσας αρχής. Μέσα σε συνθήκες λυσσώδους ανταγωνισμού και περικοπών κάθε μορφής , η  χαλάρωση ή  πλημμελής τήρηση  των προδιαγραφών ασφαλείας αποτελεί μια σοβαρή πιθανότητα. Η δυναμική αυτή ενισχύεται από την προώθηση  της ιδιωτικοποίησης, η οποία  είναι περισσότερο «αγώγιμη» σε πιέσεις για την όπως-όπως διεκπεραίωση των πτήσεων.

Οι τεχνικοί έλεγχοι των αεροσκαφών, η διαμόρφωση  ευέλικτων σχεδίων πτήσης βάσει των τρεχόντων μετεωρολογικών  και άλλων συνθηκών κυκλοφορίας, ακόμη και ο έλεγχος της πτητικής ικανότητας των πληρωμάτων – περί της οποίας ελέχθησαν πολλά  την τελευταία περίοδο – θα μπορούσαν να γίνουν πληρέστερα από έναν κοινωνικά και πολιτικά ελεγχόμενο δημόσιο τομέα. Στα ζητήματα αυτά θα χρειαζόταν ένας σκληρός κρατισμός, ανεπηρέαστος από οποιαδήποτε εταιρική πολιτική και αποφασισμένος να τηρεί με θρησκευτική ευλάβεια τους όρους ασφαλείας των πτήσεων….