Του Αργύρη
Αργυρίου *
Την 1η και 2α Ιουλίου 2014, ενώ το θέμα για το σπάσιμο της ΔΕΗ και το ξεπούλημα
μεγάλου μέρους των φυσικών πόρων και της περιουσίας του ελληνικού λαού, μέσω
της «μικρής ΔΕΗ», βρίσκεται στο κέντρο των πολιτικών εξελίξεων, ο υπουργός ΠΕΚΑ κ. Ι. Μανιάτης άφησε την Ελλάδα για να επισκεφθεί το Λονδίνο,
συνοδευόμενος από στελέχη του υπουργείου, σε μια ακόμα προσπάθεια προώθησης της
πώλησης των αποτελεσμάτων των σεισμικών ερευνών που διενήργησαν οι Νορβηγοί της PGS, σε Ιόνιο και νότια της Κρήτης. Ακόμα
ένας κρίκος, στον μακρύ, φαύλο κύκλο των πρωθύστερων, των εξωθεσμικών
διαδικασιών, της επικοινωνιακής εκμετάλλευσης και της ανεπιτυχούς προσπάθειας
στησίματος ψευδεπίγραφων «ιστοριών επιτυχίας».
·
·
Ο ΣΥΡΙΖΑ, θεωρώντας ότι το ζήτημα της έρευνας και των
πιθανών εξορύξεων υδρογονανθράκων τόσο στον χερσαίο όσο και στον υποθαλάσσιο
ελληνικό χώρο είναι πολύ σημαντικό, έχει εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο και
συγκροτημένο πρόγραμμα
Πολλές φορές το Τμήμα Ενέργειας, βουλευτές και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ,
με τις παρεμβάσεις τους, δελτία Τύπου, άρθρα και ερωτήσεις στην Βουλή,
ανέδειξαν περίεργες πτυχές της ιστορίας αυτής. Ας δούμε τα πράγματα, όσον το
δυνατόν, με την σειρά:
Μετά από μια δεκαετία πλήρους απραξίας που ακολούθησε την
διάλυση του, τότε υπάρχοντος, κρατικού φορέα υδρογονανθράκων, της ΔΕΠ-ΕΚΥ (που
παρεμπιπτόντως ήταν δημιούργημα του ΠΑΣΟΚ) και την ενσωμάτωσή της στα
μετοχοποιημένα ΕΛΠΕ, από το 2011 αναθερμάνθηκε η υπόθεση «των πετρελαίων», η
αναζήτηση δηλαδή κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στον ελληνικό χερσαίο και θαλάσσιο
χώρο. Με την ψήφιση του Ν. 4001/20.08.2011, που προώθησε ο τότε υφυπουργός Ι.
Μανιάτης, ουσιαστικά άρχισε ένας μακρύς κύκλος αξιοζήλευτης δραστηριότητας, με
δηλώσεις επί δηλώσεων, διαρροές, σωρεία δελτίων Τύπων, συνεντεύξεων και
διαλέξεων, επισκέψεων, ακόμα και του πρωθυπουργού, στο εξωτερικό με μόνο σκοπό
τη διατήρηση της ευφορίας του ελληνικού λαού και της πίστης στη νέα «Μεγάλη
ιδέα» του νέου Ελντοράντο με τους κρυμμένους θησαυρούς.
Στο πλαίσιο του Ν. 4001/11 ιδρύεται ένας νέος, εποπτικός φορέας
υδρογονανθράκων, η ΕΔΕΥ Α.Ε. Ο φορέας αυτός μόλις τον περασμένο Οκτώβριο
απέκτησε πρόεδρο και αντιπρόεδρο, ενώ 35 μήνες, σχεδόν, από την ίδρυση του, δεν
έχει αποκτήσει πλήρες Δ.Σ. και δεν έχει καν στελεχωθεί με το προβλεπόμενο, από
τον νόμο, προσωπικό. Το αποτέλεσμα είναι πως η όλη δουλειά συνεχίζει να γίνεται
εξωθεσμικά, μέσω επιτροπής του υπουργείου, ενώ είναι εμφανής η υποβάθμιση του
ρόλου του.
Στον ίδιο νόμο δημοσιεύονται και χάρτες ερευνών, ο κυριότερος
των οποίων εμφανίζει τις προς έρευνα περιοχές στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης
εντός της ελληνικής ΑΟΖ, χωρίζοντάς την αυθαίρετα σε Δυτική (Ιόνιο Πέλαγος και
περιοχές νοτίως της Κρήτης) και Ανατολική (Αιγαίο Πέλαγος) μέρος. Οι προς
έρευνα περιοχές βρίσκονται μόνο στα δυτικά και δεν γίνεται καμιά μνεία για το
Αιγαίο Πέλαγος. Τρία χρόνια έχουν περάσει από τη δημοσίευση του χάρτη αυτού και
δεν έχει γίνει καμιά προσπάθεια για την οριστική οριοθέτηση της Δυτικής, έστω,
ΑΟΖ, ούτε σε τεχνικό και γεωγραφικό ούτε σε νομικό επίπεδο. Υπενθυμίζουμε ότι
με την Ιταλία υπάρχει συμφωνία, ενώ η Αλβανία, αθετώντας την υπογραφείσα
συμφωνία οριοθέτησης, αμφισβητεί μεγάλη περιοχή. Με τις άλλες χώρες (Λιβύη και
Αίγυπτο) δεν έχει γίνει καμιά συμφωνία (πώς θα μπορούσε άλλωστε με τις ταραχές
και τις συχνές αλλαγές στις κυβερνήσεις των δύο αυτών χωρών;).
Ο ίδιος νόμος, επίσης, απαγορεύει την κρατική συμμετοχή στις
κοινοπραξίες «εκμετάλλευσης» υδρογονανθράκων (αν και όποτε αυτοί εντοπιστούν
και αποφασιστεί η εκμετάλλευσή τους), πράγμα που θα μεγιστοποιούσε τα δημόσια
οφέλη, ενώ μειώνει την κατά 40% φορολογία που είχε θεσπιστεί με τον Ν. 2289/95,
σε 25% (20% Δημόσιο και 5% τοπικές κοινωνίες), αύξησε το εμβαδόν των προς
παραχώρηση «οικοπέδων» και δεν ορίζει κατευθυντήριες οδηγίες για τα δικαιώματα
(royalties) ή bonus υπογραφών, ενοίκια οικοπέδων και άλλα τέτοια έσοδα του
Δημοσίου που προβλέπονται σε διεθνείς συμβάσεις. Με τον τρόπο αυτό, τα δημόσια
έσοδα είναι τα χαμηλότερα στην Ε.Ε., πλην Ιρλανδίας. Για παράδειγμα, στο
Ηνωμένο Βασίλειο το ύψος της φορολογίας είναι 30% με πρόσθετο φόρο 34% (από 20%
που ήταν μέχρι το 2011) και στη Νορβηγία είναι 28% και επιπρόσθετος φόρος 50%.
Με τον Ν. 4162/13 (για το ταμείο αλληλεγγύης γενεών),
προεξοφλώντας τα «γενναία έσοδα» από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, που όμως
θα εμφανιστούν τουλάχιστον μια δεκαετία μετά, η κυβέρνηση τα μοίρασε στο
υπάρχον ταμείο, σε ΑΕΙ για τη δημιουργία νέων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών
τμημάτων και φυσικά στην «ενίσχυση» των τοπικών κοινωνιών. Βέβαια κάνει ότι
αγνοεί τη σχετική απαγόρευση που έχει επιβληθεί με τα Μνημόνια που έχει
υπογράψει, νομίζοντας ίσως ότι η τρόικα δεν θα το καταλάβει για να επιβάλει τις
σχετικές κυρώσεις και υποχρεώσεις. Στη Νορβηγία η αντίστοιχη κρατική εταιρεία
έχει συμμετοχές σε πολλές επενδύσεις ανά τον κόσμο, συνεισφέροντας επιπρόσθετα
τόσο στον κρατικό κορβανά όσο και στο νορβηγικό Ταμείο Αλληλεγγύης Γενεών. Όσο
για το ίδιο το ταμείο, ιδρύθηκε 20 χρόνια μετά την έναρξη της εκμετάλλευσης των
πετρελαιοφόρων πεδίων και όχι, όπως γίνεται στην Ελλάδα, πριν από τις όποιες
έρευνες εντοπισμού κάποιων πετρελαιοπιθανών περιοχών.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Το υπουργείο προκηρύσσει διαγωνισμούς
για την παραχώρηση περιοχών στην Δ. Ελλάδα (Ιωάννινα, Πατραϊκό και Κατάκολο)
για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Παρ' όλη τη σχετική βιασύνη στις
δηλώσεις του υπουργείου για άμεση έναρξη των εργασιών των γεωτρυπάνων, η
κυοφορία για την κατακύρωση των διαγωνισμών κράτησε 863 ημέρες και οι συμβάσεις
υπογράφηκαν τη Μεγάλη Εβδομάδα του 2014, ώστε να συμπέσουν και με την
προεκλογική περίοδο. Ο χρόνος των 863 ημερών δεν φάνηκε αρκετός στην κυβέρνηση
ούτε για να διορίσει το Δ.Σ. του ΕΔΥΕ ούτε για να τον στελεχώσει κατάλληλα,
ώστε να αναλάβει το εποπτικό έργο του. Αντ' αυτού, συνεχίστηκαν οι διαδικασίες
με τις εξωθεσμικές επιτροπές εμπειρογνωμόνων και μυστικοσυμβούλων.
Ο πολυπράγμων υπουργός ΠΕΚΑ ξέχασε και άλλες, πιο σημαντικές
παραμέτρους. Ξέχασε, για παράδειγμα, να εισαγάγει στη Βουλή την κύρωση του
πρωτοκόλλου της Βαρκελώνης, που εκκρεμεί πολλά χρόνια τώρα, για την αποτροπή
της ρύπανσης στη Μεσόγειο, όπως ξέχασε και την επικύρωση του «Πρωτοκόλλου για
την Προστασία της Μεσογείου από Ρύπανση που προέρχεται από την εξερεύνηση και
την εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας και του βυθού και του υπεδάφους της» ή δεν
πρόβλεψε την έκδοση περιβαλλοντικών κανονισμών, ξεχνώντας ακόμα και την ενσωμάτωση
στην εθνική νομοθεσία της σημαντικής ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/30, για την
ασφάλεια σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, που
αυστηροποιεί την προγενέστερη 2004/35. Παράλληλα, αγνόησε συστηματικά και τις
καθιερωμένες κοινοβουλευτικές διαδικασίες, μη εισάγοντας, ακόμα, για κύρωση τις
συμβάσεις που υπογράφτηκαν για την παραχώρηση περιοχών στη Δ. Ελλάδα και
συστηματικά αποφεύγοντας να ενημερώσει, παρά τα επίσημα αιτήματα που
κατατέθηκαν, τους βουλευτές, την ελληνική Βουλή και, κατά συνέπεια, τον
ελληνικό λαό. Θεώρησε σκόπιμο όμως να μεταβεί ο ίδιος στο Λονδίνο για να
ενημερώσει κατ' ιδίαν ενδιαφερόμενες και μη πετρελαϊκές εταιρείες, σε μια
απέλπιδα προσπάθεια να προσελκύσει «επενδυτές» δεσμεύοντας τη χώρα μακροχρόνια
ακόμα και με πάγωμα του φορολογικού συντελεστή.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, θεωρώντας ότι το ζήτημα της έρευνας και των πιθανών
εξορύξεων υδρογονανθράκων τόσο στον χερσαίο όσο και στον υποθαλάσσιο ελληνικό
χώρο είναι πολύ σημαντικό, έχει εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο και συγκροτημένο
πρόγραμμα, που περιλαμβάνει:
* Ίδρυση κρατικής Εταιρείας Έρευνας και Εκμετάλλευσης
Υδρογονανθράκων, που δεν θα έχει αρμοδιότητα μόνο τη διαχείρισή τους, αλλά και
τον έλεγχο και την ασφάλεια των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, την έκδοση
περιβαλλοντικών κανονισμών, την παρακολούθηση και την επιβολή μέτρων αποφυγής
περιβαλλοντικών επιπτώσεων, την προστασία της υγιεινής και της ασφάλειας όλων
των εργαζομένων.
* Προώθηση ενός νέου σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για την έρευνα
υδρογονανθράκων, που θα προβλέπει, μεταξύ άλλων, την αλλαγή του φορολογικού
μοντέλου, τη μείωση της έκτασης της προς παραχώρηση περιοχής, την
περιβαλλοντική προστασία, τη συμμετοχή του κράτους σε κοινοπραξίες.
* Διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού, ώστε να
γίνει δυνατή η αξιοποίηση των ευκαιριών που παρουσιάζονται στην περιοχή της ΝΑ
Μεσογείου παράλληλα με τη διασφάλιση της αυξημένης περιβαλλοντικής προστασίας
και της ενεργειακής επάρκειας της χώρας.
* Απαγόρευση της μεθόδου υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking) για
την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου.
* Επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης του ΤΑΡ, με έμφαση στην
απόκτηση από το Ελληνικό Δημόσιο ποσοστού κυριότητας 20-25%, καθιέρωση τέλους
διέλευσης και, παράλληλα, στη δυνατότητα της ενεργειακής αναβάθμισης της χώρας
μέσω π.χ. διασύνδεσης με τα δίκτυα των γειτονικών χωρών ή τη διασύνδεση
μεταφοράς ΥΦΑ με πλοία από εναλλακτικούς προμηθευτές της ευρύτερης περιοχής.
* Τέλος, είναι ανάγκη να προωθηθεί η οριοθέτησης της ΑΟΖ με τα
γειτονικά κράτη, με βάση τις αρχές του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, και η
εφαρμογή περιφερειακής πολιτικής στήριξης παραμεθόριων μικρών νησιών, για τη
διατήρηση των χαρακτηριστικών τους.
* ΠΗΓΗ : ΑΥΓΗ , 19.7.14. Ο Αργύρης Αργυρίου είναι γεωλόγος B.Sc. - Περιβαλλοντολόγος M.Sc., μέλος
Γραμματείας Τμήματος Ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ