Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 29.1.14

Η  «ενοποίηση» έχει προκαλέσει   σοβαρό  αντίλογο στον επίγειο ευρωπαϊκό χώρο, όμως στον επουράνιο  τα πράγματα φαίνονται πιο ειδυλλιακά :  Ο «ενιαίος ευρωπαϊκός ουρανός (ΕΕΟ)» και η εξειδίκευσή του ως Blue Med, ενεργοποιημένη πλέον  από τον Οκτώβριο του 2012 (Λεμεσός Κύπρου) αποτελεί  «σύζευξη»   εθνικών υπηρεσιών ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας και   υπηρετεί τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες οικοδομείται η πολιτική αεροπορία. Οι αρχές αυτές είναι τρεις -  ασφάλεια,  οικονομία, ομαλότητα («άνεση») -  κι από κοντά έρχεται η προστασία του (ατμοσφαιρικού) περιβάλλοντος, κατά τον τρόπο με τον οποίο  η γλάστρα ποτίζεται «μαζί με τον βασιλικό»...

Στη παρούσα φάση   το ξεκίνημα της ενοποιητικής διαδικασίας αναφέρεται στη «συναρμολόγηση»  των  όμορων  εναέριων χώρων (FIR).  Έτσι η  Eλλάδα, η Ιταλία, η Μάλτα και η Κύπρος,  συγκροτούν ένα «Λειτουργικό Τμήμα Εναέριου Χώρου» (FAB), μέσα στο οποίο  πρόκειται να υλοποιηθούν  οι αρχές του νέου συστήματος.

Οι καινοτομίες  του συστήματος  ενιαιοποίησης του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου  ακολουθούν κατά βάση παρελθούσες τάσεις,  ενώ επίσης συνδέονται με βελτιώσεις που πραγματοποιήθηκαν από άλλες διαδρομές και  διαδικασίες . Η ασφάλεια των πτήσεων αποτελεί βασικό μέλημα, όμως  του ΕΕΟ έχει προηγηθεί , από τελείως διαφορετικά  «ερεθίσματα»,  η ανάπτυξη όλο και πιο σύνθετων και πολυλειτουργικών συστημάτων αποφυγής συγκρούσεων (TCAS). Τελευταίο «ερέθισμα» αποτέλεσε   η σύγκρουση δυο αεροπλάνων  το 2002 πάνω από τη λίμνη Κονστάνς της  Ελβετίας, με αποτέλεσμα  71 νεκρούς :    Και τα δυο αεροπλάνα διέθεταν TCAS  και ήσαν εν γνώσει  της αντίθετης τροχιάς του άλλου, όμως βασίστηκαν στην λανθασμένη υπόδειξη του ελεγκτή εναέριας κυκλοφορίας και παραγνώρισαν  την υπόδειξη του συστήματος αποφυγής συγκρούσεων !

Η παραπέρα ανάπτυξη των TCAS παγίωσε τη λειτουργία  αυτόματου διαχωρισμού σε περιπτώσεις επικίνδυνης προσέγγισης αεροσκαφών,   έτσι ώστε σήμερα η συμβολή  ενός ενιαίου ουρανού   αναφέρεται κυρίως στην  οικονομία , στην  αποφυγή καθυστερήσεων και  στην  «ομαλότητα» της αεροπορικής μεταφοράς.

Οι αεροπορικές οδεύσεις του παρελθόντος ακολουθούσαν τεθλασμένες γραμμές,  συμμορφούμενες με τις υποδείξεις  επίγειων ραδιοβοηθημάτων , που  δεν ήταν δυνατό να «παραταχθούν» σε ευθεία γραμμή στον μείζονα γεωγραφικό χώρο….. Με τον ΕΕΟ  στο νέο τοπίο τεχνολογικών δυνατοτήτων - ιδιαίτερα με τη δορυφορική λήψη πληροφοριών θέσης -  η αεροπορία έρχεται να αποδείξει ότι στον Ευκλείδιο χώρο,  η ευθεία είναι οικονομικότερη πάσης άλλης γραμμής !

Και εδώ όμως δεν παύουν να υπάρχουν προβλήματα, που σχετίζονται με την διαχείριση  του εναέριου χώρου από τις εθνικές «συνιστώσες» : Οι στρατιωτικές  ανάγκες των  κρατών  συνδέονται με τη λειτουργία περιοχών ασκήσεων, βολών, εκπαιδεύσεων, επειγουσών αποστολών, που  είναι εξαιρετικά δύσκολο  να «χωροθετηθούν» διαφορετικά. Η δυσκολία αυτή δεν αναφέρεται μόνο στην ελληνική περίπτωση , καθώς    μια πτήση π.χ.  από το Βερολίνο ως τη Μαδρίτη υποχρεώνεται  να κάνει μεγάλες και ενεργειοβόρες παρακάμψεις, για να αποφύγει στρατιωτικές περιοχές στη Γερμανία και Γαλλία.

Ο ΕΕΟ   ενοποιεί τα «όμορα» συστήματα ελέγχου  εναέριας κυκλοφορίας, περιορίζοντας την επικοινωνιακή υπερφόρτωση των συχνοτήτων  και αφήνοντας χρόνο σε πιλότους και επίγειους ελεγκτές για σοβαρότερα  προβλήματα. Με τις νέες γενιές αεροσκαφών, σε συνδυασμό με το (παγιωμένο πλέον) σύστημα διεύρυνσης του ελεγχόμενου εναέριου χώρου (RVSM) και με την πιθανή αξιοποίηση  νέων υψών μέχρι και τα 46.000 πόδια, αναμένεται να αντιμετωπισθεί η αυξανόμενη αεροπορική ζήτηση. Όμως  η εξέλιξη αυτή δεν παύει να υπόκειται σε περιορισμούς : Αφενός η χρήση «υψηλοτέρων υψών» αυξάνει την έκθεση πιλότων και επιβατών στην υπεριώδη ακτινοβολία, αφετέρου οι αεροπορικοί ρύποι διαχέονται σε κρίσιμες περιοχές της τροπόσφαιρας και είναι ικανοί να επηρεάσουν  την ολότητα της   βιόσφαιρας.

Εννοείται, ότι η ευθυγράμμιση των οδεύσεων και η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα  «άριστων (οικονομικά) υψών» για τα αεροπλάνα, δεν καταλήγει πουθενά, αν δεν συνδυάζεται με την αντιμετώπιση των καθυστερήσεων – στην προσγείωση και απογείωση…Σ΄αυτό  το «μέτωπο του χρόνου», θα κριθεί το μέλλον του κόστους της αεροπορικής μεταφοράς….

Εν όψει : Αφίσα για την παρουσίαση του βιβλίου "Κατά φαντασίαν ιπτάμενος", 2008