Το 2014 θα λυθεί το δίλημμα: Νέο Εθνικό Νόμισμα ή Ευρώ

Του Σπύρου  Στάλια*

Χωρίς καμία αμφιβολία η  βασική γνώση που αντλήσαμε από την κρίση που άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2008 ήταν ότι τα κράτη με το δικό τους νόμισμα πέρασαν την κρίση με μεγαλύτερη ευκολία ή κατέστησαν την κρίση ηπιότερη, σε σχέση με τις χώρες της ζώνης του ευρώ, που τα κράτη είναι χρήστες του ενός νομίσματος που λέγεται ευρώ, όπου η κρίση εξακολουθεί να υφίσταται και να οξύνει κοινωνικές αντιθέσεις, να αυξάνει την ανεργία, να μειώνει τα ΑΕΠ.

Πέντε χρόνια και τέσσερες μήνες  μετά από τον Σεπτέμβριο του 2008 , η ηγεσία της Ευρώπης, τραπεζίτες και πολιτικοί, αφού ψευδολόγησαν για την αιτία της κρίσης, συνεπείς στο οικοδόμημα του ευρώ, ασκούν αυστηρές πολιτικές λιτότητας που ευνοούν ομάδες που είναι συνδεδεμένες με συμφέροντα που απέκοψαν τα Κράτη από το εθνικό τους νόμισμα. Οι μέχρι τώρα λύσεις δεν προσφέρουν τίποτα στην ανάπτυξη και στην καταπολέμηση της ανεργίας. Αυτό όλοι το ζούμε αναμφίβολα.

Κατά συνέπεια το ερώτημα που εγείρεται είναι,  μήπως οι χώρες της ευρωζώνης πρέπει να επιστρέψουν στα εθνικά τους νομίσματα με στόχο καλύτερα κράτη, πολίτες απασχολημένους και καλά αμειβόμενους και καλύτερη και πιο ενωμένη  Ευρώπη;

Καθήκον μιας Κυβέρνησης ενός Κράτους που εκδίδει το δικό του νόμισμα,  είναι πάντα να διατηρεί ένα επαρκές επίπεδο συνολικής ζήτησης που να εξασφαλίζει την πλήρη απασχόληση στη χώρα,  να διατηρεί την αξία του νομίσματος σταθερή στο χρόνο και να αμείβει αξιοπρεπώς του εργαζόμενους. Το νόμισμα δεν είναι ουδέτερο ως προς την πραγματική οικονομία

αφού με αυτό διακινούνται όλοι οι πόροι της οικονομίας.

Αν η δαπάνη σε μια οικονομία είναι μικρότερη από αυτή που εξασφαλίζει την πλήρη απασχόληση τότε η Κυβέρνηση μειώνει τους φόρους και αυξάνει τις δικές της δαπάνες με σκοπό την αύξηση της απασχόλησης. Με τον όρο αύξηση των δαπανών του Κράτους εννοούμε την ανάληψη από πλευράς του Κράτους εκτέλεσης μεγάλων δημοσίων έργων αλλά και έργων παραγωγής στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, αν είναι αναγκαίο.

Αν πάλι υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση η κυβέρνηση οφείλει να παρεμποδίσει την άνοδο του πληθωρισμού μειώνοντας τις δαπάνες του και αυξάνοντας τους φόρους. Αυξάνοντας τους φόρους δεν σημαίνει ότι το Κράτος  αυξάνει τα έσοδά του αλλά μειώνει την κατανάλωση μειώνοντας την αγοραστική ικανότητα του ιδιωτικού τομέα.  

Όταν το Κράτος έχει ανάγκη από κεφάλαια για να αυξήσει τις δαπάνες του για δημόσια έργα ή για να βοηθήσει φτωχές ομάδες του πληθυσμού αυτό μπορεί να το κάνει είτε πουλώντας ομόλογα του Δημοσίου ή με την δημιουργία χρήματος.

Αυτό θα γίνει σύμφωνα με το επιθυμητό υψος του επιτοκίου έτσι ώστε να υπάρξει η υψηλότερη δυνατή πραγματοποίηση επενδύσεων.

Σε κάθε περίπτωση όμως η δημιουργία του χρήματος δεν είναι ποτέ πληθωριστική όσο η συνολική ζήτηση δεν ξεπερνά την συνολική προσφορά. Όσο ο Λαός θα επιθυμεί να διακρατεί ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου δεν θα υπάρχει οικονομικό πρόβλημα ή πρόβλημα με το εθνικό χρέος.

Με βάση τα παραπάνω λοιπόν θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά στις επιδιώξεις ενός λαού αν αυτός είναι μέσα στο Ευρώ ή διαθέτει το δικό του νόμισμα.

1) Η ΕΕ υποθέτει ότι το ευρώ είναι ένα ‘χρήμα εμπόρευμα’, ουδέτερο από την οικονομική δημιουργία, απλά είναι ένα μέσο μέτρησης των σχετικών τιμών των αγαθών το όποιο ‘πέφτει από τον ουρανό’ και είναι δεδομένο.

Αντίθετα το χρήμα που εκδίδει μια χώρα είναι παράγωγο ενδογενές της οικονομίας και παράγεται για τις ανάγκες της απεριορίστως, είναι το μέσο με το όποιο μια κυβέρνηση μπορεί να διακινήσει όλους τους πόρους της οικονομίας. Είναι μια ροη στην οποία παράγεται και καταστρέφεται το χρήμα.

2) Δεδομένων αυτών οι χώρες που υιοθέτησαν το ευρώ κατ’ ανάγκη υιοθετούν αντιπληθωριστικές δημοσιονομικές πολιτικές εφ όσον η προσφορά του ευρώ είναι δεδομένη και είναι η μονάδα μέτρησης που διευκολύνει την ανταλλαγή. 

Αντίθετα οι χώρες που εκδίδουν το νόμισμα τους χωρίς κανένα περιορισμό μπορούν να θέσουν πολιτικές εφαρμογής πλήρους απασχόλησης. 

3) Υιοθετώντας το ευρώ δεχόμαστε ότι οι κυβερνητικές δαπάνες  χρηματοδοτούνται από την φορολόγηση των πολιτών.

Αντίθετα όταν μια κυβέρνηση εκδίδει το δικό της νόμισμα η φορολογία είναι μέρος της πολιτικής μεταφοράς πραγματικών αγαθών από τον μη δημόσιο τομέα στο δημόσιο.

4) Με το ευρώ ως νόμισμα η Κυβέρνηση δανείζεται από τον ιδιωτικό τομέα για να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού.

Αν όμως μια κυβέρνηση είχε το δικό της νόμισμα δεν θα μπορούσε να δανειστεί το χρήμα που αυτή εκδίδει. Κατά συνέπεια στην περίπτωση αυτή η πώληση και η αγορά κρατικών ομολόγων είναι μέρος της νομισματικής πολίτικης και όχι μέρος δανειακής πολιτικής για να βοηθηθεί η κεντρική τράπεζα να διατηρεί τα επιτόκια της σε ένα επιθυμητό επίπεδο.

5) Οι κυβερνήσεις που έχουν υιοθετήσει το ευρώ ισχυρίζονται ότι αν επιτύχουν πρωτογενές πλεόνασμα τότε ασκούν πίεση προς τα κάτω στα επιτόκια και έτσι πιο πολλά κεφάλαια είναι διαθέσιμα για τον ιδιωτικό τομέα. Είτε έχεις υιοθετήσει το ευρώ είτε όχι  ο παραπάνω ισχυρισμός είναι εξ ολόκληρου λανθασμένος και ηλίθιος.

Το δημοσιονομικό πλεόνασμα καταστρέφει τον χρηματικό πλούτο και το εισόδημα του ιδιωτικού τομέα, στεγνώνει τα αποθεματικά και κατά συνέπεια σπρώχνει τα επιτόκια προς τα πάνω. Αντιθέτως τα ελλείμματα του δημοσίου τομέα βοηθούν εξ ολόκληρου την οικονομία να μπει στην ανάπτυξη.

Θα μπορούσα να γράψω και άλλες τέτοιες παρατηρήσεις αλλά η ουσία είναι να καταδειχτεί ότι η χώρα με το ευρώ βρίσκεται με δεμένα χέρια και δεν μπορεί να ασκήσει νομισματική και δημοσιονομική πολιτική σύμφωνα με τα συμφέροντα του Λαού.

Η πολιτική που ασκείται σήμερα είναι απόρροια του ευρώ. Το δανεισμένο κράτος  βιαίως   καταλύεται και όσο μείνει θα πρέπει να λειτουργεί χωρίς ανάγκη δανεισμού. Οι πόροι τους κράτους και  οι υποχρεώσεις του κράτους ως κοινωνικού κράτους ή ως φορέα ανάπτυξης μεταφέρονται  ή πωλούνται  στον ιδιωτικό τομέα που αναλαμβάνει πια την οικονομική ανάπτυξη της Χώρας. Αφού αποκατασταθεί η παραγωγή της Χώρας στο φυσικό της επίπεδο, οι αποταμιεύσεις που θα παράγει αποτελούν και  την προσφορά κεφαλαίου  στην οικονομία. Οι αποταμιεύσεις, σύμφωνα με την λογική της Τρόικας και των νεοφιλελευθέρων,  ούτως ή άλλως περνούν στην οικονομία. Δεδομένου αυτού, δηλαδή οι αποταμιεύσεις γίνονται επενδύσεις ούτως ή άλλως, η απορρόφηση των ανέργων θα γίνεται τόσο πιο γρήγορα όσο πιο χαμηλοί είναι οι πραγματικοί μισθοί και τα μεροκάματα. Όσο  δε πιο ισχυρό το ευρώ τόσο πιο χαμηλά τα μεροκάματα. Οι χαμηλοί μισθοί και τα ελάχιστα μεροκάματα προκαλούν τις επιχειρήσεις να αυξήσουν την ζήτηση για εργατικό δυναμικό και έτσι να εξαλείψουν εντελώς την ανεργία. Φρίκη.

Αυτό όμως είναι ακριβώς, όπως το περιέγραψα, το μοντέλο εξυγίανσης και ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας, με το Ευρώ, χωρίς καμία μα καμία αμφισβήτηση, με τα γνωστά μέχρι σήμερα αποτελέσματα χωρίς και να καταγράφεται κάποια πραγματική προοπτική.

Οίκοθεν νοείται ότι αυτά που επιχειρούνται ποτέ δεν έγιναν στην ιστορία του καπιταλισμού κι ποτέ θεωρητικά δεν έχουν αποδεδειχθεί. Εδώ όμως στην Ελλάδα τα ανεχόμαστε! Ασκείται μια πολιτική προς το συμφέρον του Λαού ενώ  έχουν χαθεί για πάντα από το ΑΕΠ η παράγωγη 6 εκατ. παραγωγικών συντελεστών, που είναι άνθρωποι, τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Κατά συνέπεια η επιστροφή στο νέο εθνικό νόμισμα καθίσταται αδήριτος ανάγκη, εκτός αν κάτι διαφεύγει από το παραπάνω σκεπτικό που είναι μια νέα δημοσιονομική πολιτική υπό το καθεστώς του ευρώ που θα ασκήσει η αριστερά (σύριζα, δημάρ, 58, αλλά και η Λαϊκή Δεξιά, κα) όταν έλθει στην εξουσία που μέχρι στιγμής ούτε θεωρητικά την γνωρίζουμε πολλώ δε μάλλον πρακτικά.

Αυτή η απλή ερώτηση τι δημοσιονομική-αναπτυξιακή πολιτική θα ασκηθεί με το ευρώ, πέραν αυτής που ασκείται, δεν έχει απαντηθεί, ή  επιμελώς αποκρύπτεται;;

*Ο Σπύρος Στάλιας είναι Οικονομολόγος Ph.D

πρώην Διευθύνων Σύμβουλος ΟΛΠ

.