Στο βόρειο
ημισφαίριο οι μέρες του Μαϊου είναι γενικά όμορφες, γι αυτό είναι απορίας άξιο
πως η διεθνής Πολιτική
Αεροπορία θέσπισε το MAY DAY (Μέϊ ντέϊ= ημέρα του Μάη) ως
δηλωτικό ακραίου κινδύνου στη διάρκεια μιας πτήσης….Υποθέτω πως σε αυτό
συνέβαλε η ευκολία προφοράς του όρου….
Οι μέρες του
Μαϊου και ιδιαίτερα η πρώτη από αυτές ήταν προβληματικές για τη κεφαλαιοκρατική
τάξη πραγμάτων, μετά το Σικάγο του 1886…Η αμφισβήτηση των εξωφρενικών ωραρίων
εργασίας διαδόθηκε προοδευτικά σε όλο το πλανήτη , αρχής γενομένης από τις
χώρες της βιομηχανικής επανάστασης, όπου υπήρχαν εργαζόμενοι σε 16ωρη βάση, ή όπου εκδηλώνονταν ακόμη και κρούσματα θανάτου από υπερεργασία,
σύμφωνα με διαπιστώσεις των Άγγλων Επιθεωρητών Εργασίας του 19ου
αιώνα… Ο
πατέρας μου (έτος γένησης 1897 !)
μου μετέφερε μια πληροφορία «από
πρώτο χέρι», δηλαδή ότι όταν μετά το κίνημα του 1909 θεσπίστηκε η Κυριακή
Αργία, μια εφημερίδα των γαιοκτημόνων της Θεσσαλίας κυκλοφόρησε με τον
εκπληκτικό τίτλο : ΑΠΕΡΑΝΤΟΝ ΤΕΜΠΕΛΧΑΝΕΙΟΝ !
Τελικά τα
πράγματα πήραν άλλη τροπή από αυτήν που ήθελαν οι πλέον ανθρωποφαγικές μερίδες
της άρχουσας τάξης… Η μείωση του ωραρίου στη κλίμακα της ημέρας, το 48ωρο της
εβδομάδας που σταδιακά περιορίστηκε στο 40ωρο ( μείωση του ωραρίου στη κλίμακα
της εβδομάδας) κι ακόμη η μείωση του χρόνου εργασίας στην κλίμακα του έτους
κυρίως με την καλοκαιρινή αδειοδότηση
των εργαζομένων, δημιούργησαν ένα άλλο εργασιακό
τοπίο. Τελευταία και ίσως πιο σημαντική, ήταν η μείωση του χρόνου εργασίας στην
ολότητα της καριέρας εργασίας – δηλαδή η
σχετικά γρηγορότερη συνταξιοδότηση…
Όλες αυτές
οι θεσμίσεις, κατακτημένες με μακρόχρονους αγώνες, έτειναν να δικαιώσουν μια θεμελιακή αντίληψη
του Αντρέ Γκορζ, σχετικά με την επερχόμενη εκτόπιση της εργασίας από το
επίκεντρο της ζωής του εργαζόμενου…Η 40ωρη ή 36ωρη εβδομαδιαία εργασία με 4 εβδομάδες ετήσια άδεια και δυνατότητα
συνταξιοδότησης στα 55, παρήγαγαν άφθονο ελεύθερο χρόνο και σε
αντίθεση με την “ετεροδιαχείριση” του χρόνου του εργαζόμενου από τον
εργοδότη, έθεταν το ζήτημα της
«αυτοδιαχείρισής» του από τον εργαζόμενο.
Ο νέος ελεύθερος χρόνος μπορούσε να είναι αφασιακός, καταναλωτικός και
«καναπεδόφιλος», όμως επίσης μπορούσε να είναι παραγωγικός, δημιουργικός,
ωφέλιμος για την κοινωνία. Το προϊόν αυτού του χρόνου δεν συμπεριλαμβανόταν στο
ΑΕΠ, αλλά μπορούσε να είναι κοινωνική υπηρεσία, μικροκατασκευές στην οικιακή
οικονομία, καλλιτεχνικές ή πολιτικές δράσεις, φύλαξη παιδιών, αγροτικές
δραστηριότητες μικρής κλίμακας κλπ.
Ναι ! Ο
ελεύθερος χρόνος εκτός παραγωγής μπορούσε να είναι παραγωγικός, η εργασία
μπορούσε να είναι εκτοπισμένη από το επίκεντρο της ζωής του εργαζόμενου ! Όμως απέναντι σε αυτές τις
δυνητικότητες, η δράση του κεφαλαίου όρθωσε ένα άλλο σχέδιο : Καταγγέλλοντας τον ελεύθερο χρόνο ως «κόστος» και «απώλεια» , ως εκ προοιμίου αφασιακό χρόνο, ασύνδετο και
παρασιτικό σε σχέση με τη παραγωγή.
Όλη αυτή η
θεώρηση, με την υποστήριξη μιας παλαιοδεξιάς τύπου Γιάννης Μαρίνος και με
την ανοχή μιας ελαφρολαϊκής «Αριστεράς» που συντονιζόταν με τις νεοφιλεύθερες κραυγές περί «τεμπελχανείου», λειτούργησε από ένα
σημείο και πέρα ως χιονοστιβάδα, που κατάργησε δικαιώματα δεκαετιών και επέβαλε
ένα θηριώδη οικονομισμό στον δημόσιο λόγο…
Σήμερα η ιδεολογική
χειραφέτηση από αυτό τον οικονομισμό, είναι πρωταρχικής σημασίας για τη συγκρότηση μιας νέας σοσιαλιστικής
πρότασης.