Μετά την 21η Απριλίου, μια από
τις διασημότερες αφίσες της εποχής απεικόνιζε την κίνηση ενός τανκ πάνω στη
λωρίδα δρόμου όπου αναγραφόταν : BUS ONLY… Ο σαρκασμός εναντίον της
δικτατορίας ήταν σαφής, η δημοκρατική απαίτηση για τον αποκλεισμό των μέσων
καταστολής από τον αστικό χώρο έκδηλη! Όσο
κι αν φαίνεται τραβηγμένο, αυτή η
απαίτηση στοιχειοθετούσε ένα γενικότερο συλλογισμό για τη συμβατότητα των χρήσεων και λειτουργιών
μέσα στον αστικό χώρο…
Σήμερα το
θέμα αυτό έρχεται στο προσκήνιο με
ιδιαίτερη ένταση στο χώρο του κέντρου,
του οποίου η λειτουργία
είναι σημαντική για την ταυτότητα των πολιτών και την ποιότητα ζωής . Γιατί
οι πολίτες έχουν ανάγκη από το αίσθημα
του «ανήκειν», που δεν καταχτιέται ιδεολογικά ή ληξιαρχικά, αλλά από τη ζωντανή
παρουσία σε κάποιους χώρους . Γιατί το κέντρο
όχι ως σώρευση αλλά ως συμπύκνωση σχετικά συμβατών λειτουργιών – μπορεί να συνδράμει αυτό το
πολύτιμο αίσθημα ταυτότητας. «Η πόλη είναι μια μικρή πατρίδα» - έλεγε ο Λε
Κορμπυζιέ – όμως η «μικρή πατρίδα» προϋποθέτει
τους πατριώτες της : Δηλαδή τους ανθρώπους που βρίσκονται σε σχέσεις οικειότητας μαζί της.
Στη
φυσική κάποιοι θεωρούν ότι το πέταγμα
μιας πεταλούδας στο Λος Αντζελες μπορεί να προκαλέσει ακραία καιρικά φαινόμενα
στην άλλη άκρη του Ειρηνικού ! Στον αστικό χώρο οι εκ του μακρόθεν επιδράσεις
δεν είναι τόσο ακραίες, αλλά δεν παύουν να είναι σημαντικές : Η υποβάθμιση μιας αστικής περιοχής ασκεί
επιδράσεις πέρα από τα όριά της. Η
δυσμορφία και δυσλειτουργία του αθηναϊκού κέντρου προκαλεί απώλειες
σε μεγάλο μέρος της «τέως
διοικήσεως πρωτευούσης».
Σήμερα οι παραδοσιακές λειτουργίες του κέντρου συνευρίσκονται με άλλες , απωθητικές για τη συντριπτική πλειοψηφία των
κατοίκων : ναρκωτικά, πορνεία, κατάληψη πεζοδρομίων, ευκαιριακοί πληθυσμοί
χωρίς ενδιαφέρον για τον χώρο, παραγνώριση των υγειονομικών απαιτήσεων ,
βανδαλισμοί. Τελικό αποτέλεσμα αυτής της
συνεύρεσης είναι η έξωση αρκετών πολιτών
σε περιφερειακά «υπο-κέντρα», που έχουν μικρή λειτουργικότητα και περιορισμένο
πλουραλισμό.
Η
πόλη έχει τη διαλεκτική της, μπορεί να αντέξει αντιθέσεις και μια δοσολογία
παραβατικότητας, μπορεί να αντέξει εντάσεις ανάμεσα σε λειτουργίες όπως λόγου χάρη ανάμεσα στη
πολιτική και στο εμπόριο… Όμως η «φέρουσα ικανότητά» της δεν είναι απεριόριστη. Το κράμα ανθρώπων και χρήσεων
στα πλαίσιά της δεν μπορεί να
είναι εκρηκτικό, συγκρουσιακό, αλληλουποβλεπόμενο. Γιατί αυτό οδηγεί σε μια διαδικασία κραυγαλέας ταξικής σχάσης , με ασφαλείς περιοχές ευκατάστατων και αστικούς «λάκκους λεόντων» για τη φτωχολογιά. Γιατί αυτό
καταντά την πόλη απλή σώρευση
πληθυσμών , απλή διοικητική υποδιαίρεση
δια πάσαν νόμιμον χρήσιν, με γκετοποιήσεις μικρής και μεγάλης κλίμακας - στο
οικοδομικό τετράγωνο, στη γειτονιά, στη συνοικία .
ΑΘΗΝΑ
ΞΑΝΑ….
Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών αξιώνει αθηναϊκό κέντρο με ελεύθερη προσπελασιμότητα παντού και σε
24ωρη βάση, με πλουραλισμό αλλά και
ασφάλεια. Όμως αυτό προϋποθέτει μια «κρίσιμη μάζα» μέτρων, από τα οποία προέχει η δημιουργία ισχυρών κινήτρων
επανακατοίκησης από μόνιμους κατοίκους.
Η
πρόσφατη (προεκλογική…)παρέμβαση της κομπανίας Α.Διαμαντοπούλου – Γ.Κουτρουμάνη
– Γ.Καμίνη μέσω της προγραμματικής
συμφωνίας «Αθήνα ξανά», έδειξε την ανεπάρκεια της εξουσίας να συλλάβει το μέγεθος της προσπάθειας εξόδου
από τη χρονίζουσα αθηναϊκή κρίση. … … Τα 120
εκατομμύρια «ευρουδάκια» που έταξαν ήταν δηλωτικά της αδυναμίας τους να προσεγγίσουν τα ολιστικά, χρηματοπιστωτικά, γνωσιολογικά,
συμμετοχικά και άλλα προαπαιτούμενα μιας
γιγαντοανάπλασης, που απαιτεί συμμετοχή χιλιάδων ενεργών πολιτών. Η δε έμφαση που έδωσαν
στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας αντί της επαναδιαμόρφωσης
καθεστώτος κοινωνικής ειρήνης στη «βάση» των κατοίκων, έδειξε την ελαφρότητα με την οποία φαντασιώνουν ότι ορισμένες «πολεοδομικές οάσεις» είναι ικανές να
πολλαπλασιαστούν στον μείζονα χώρο….
Ελαφρότητα
επίσης χαρακτήρισε την υποστήριξη
της καθ’ ύψος ανάπτυξης της ελληνικής
πρωτεύουσας, μέσω της οικοδόμησης «μικρών ουρανοξυστών» . Παρουσιάζοντας τον νέο Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό, ο Νίκος Σηφουνάκης απώθησε στο μνημονιακό υποσυνείδητο την ανάγκη
μιας ζωντανής και με εσωτερική συνοχή πόλης, εκθέτοντας μια αυτονόητη ογκομετρική αντίληψη : Περισσότερη
δόμηση εις ύψος -περισσότερος διαθέσιμος επιφανειακός χώρος. Ο ίδιος έκανε λόγο
για την ανάγκη κτιριακής ανανέωσης της
Αθήνας, μέσω κατεδαφίσεων των γερασμένων κτιρίων….
Η εις ύψος ανάπτυξη του αθηναϊκού χώρου που
κομίζει κέρδη αλλά όχι ποιότητα στο ζωντανό «περιεχόμενο» της πόλης, που δεν
αποτρέπει πολεοδομικούς δυϊσμούς τύπου Λατινικής
Αμερικής όπου ουρανοξύστες εφάπτονται σε θλιβερές παραγκουπόλεις , είναι παράλογη.
Η «μνημονιακή πολεοδομία» αδυνατεί να αναλύσει τους γενικότερους όρους, υπό τους οποίους
μπορεί να διαμορφωθεί μια «ψηλότερη πόλη», χωρίς αντιλειτουργικές και
αντιαισθητικές εξάρσεις κτιρίων . Η δε αντίληψη της κτιριακής ευθανασίας , με
δεδομένη την κατάρρευση του εγχώριου κατασκευαστικού τομέα, κλείνει το μάτι σε επιχειρηματίες της Εσπερίας, ειδικευμένους σε ζητήματα «καπιταλισμού της
καταστροφής»….
Οι «πτωματοφάγες» δυνάμεις αυτού του τελευταίου
παρακολουθούν με ενδιαφέρον τους
προσανατολισμούς των εγχώριων ντελιβεράδων μνημονιακού πνεύματος… Το ζήτημα είναι πως θα
ενεργήσουν οι υποψήφιοι «πτωματικοί δότες» - ήγουν λαός- στην επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση…