Έγκαιρα είχαμε προειδοποιήσει ότι ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ είναι το μακρύ χέρι του Μνημονίου στις τοπικές κοινωνίες, ενώ συγχρόνως αποτελεί απειλή για την Τοπική Δημοκρατία. Φάνηκε ότι η λεγόμενη «μεταρρύθμιση» του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ τελικά δεν αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και αν έτσι «διαφημίζεται». Ουσιαστικά αφορά το ίδιο το κράτος, που προωθεί την αντίληψη ότι η Τ.Α. αποτελεί άλλον ένα κρίκο του κράτους και συγχρόνως άλλον έναν φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Αντίληψη που καμία σχέση δεν έχει με την Τ.Α. σαν λαϊκό συμμετοχικό θεσμό, στην υπηρεσία της κοινωνίας.
Η ενίσχυση του δημαρχοκεντρικού και περιφερειοκεντρικού συστήματος εξουσίας, που επιτυγχάνεται με τον ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, ακυρώνει τη δημοκρατική λειτουργία της Αυτοδιοίκησης. Μια λειτουργία που οφείλει να χαρακτηρίζεται από περιορισμό των εξουσιών δημάρχου και περιφερειάρχη, με παράλληλη αναβάθμιση του ρόλου των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων αντίστοιχα και ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών.
Μια σειρά αρμοδιότητες που, ενώ μεταβιβάστηκαν από την Κεντρική Διοίκηση στις Αιρετές Περιφέρειες σε βάση του Νόμου 3852/2010, καλλιέργησαν σε πολλούς ελπίδες και αυταπάτες για ουσιαστική Αυτοδιοίκηση, με Δημοκρατία και συμμετοχή . Οι αρμοδιότητες αυτές, όμως, σήμερα αναιρούνται.
Με το άρθρο 15 του νομοσχεδίου «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ», που συζητήθηκε στην ολομέλεια της Βουλής στο τέλος Αυγούστου του 2011, αφαιρέθηκαν αρμοδιότητες της αιρετής περιφέρειας για σοβαρά θέματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, όπως υδατοκαλλιέργειες, αιολικά πάρκα, απόβλητα, εργοστάσια γαλακτοκομικών κ.ά.
Οι αρμοδιότητες αυτές επανέρχονται στην Κρατική Αποκεντρωμένη Διοίκηση και στο ίδιο το ΥΠΕΚΑ. Με τον τρόπο αυτό, αναιρείται ουσιαστικά και ο μητροπολιτικός χαρακτήρας της αιρετής Περιφέρειας Αττικής που προβλέπεται από τον νόμο.
Ιδιαίτερα, στον τομέα του Περιβάλλοντος, με βάση το παραπάνω άρθρο του νόμου, η αιρετή Περιφέρεια στερείται, πλέον, οποιεσδήποτε αρμοδιότητες έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για έργα διαδημοτικής και μητροπολιτικής εμβέλειας. Ομοίως, στερείται αρμοδιότητες έγκρισης όρων και άλλων τομέων, όπως ενέργειας, αλιείας και κτηνοτροφίας.
Δεκάδες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) έρχονται για γνωμοδότηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής, χωρίς να δοθεί αρκετός χρόνος για μελέτη και έλεγχο από τις Περιφερειακές Παρατάξεις. Πολλές ΜΠΕ είναι ελλιπείς και το πιο σημαντικό είναι ότι το Περιφερειακό Συμβούλιο που γνωμοδοτεί για κάθε μια και θέτει περιβαλλοντικούς όρους, δεν γνωρίζει την εξέλιξή τους. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι την τελική θέση (έγκριση ή μη) έχει η Κρατική Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Επίσης σημαντικό ζήτημα τίθεται και με τον έλεγχο τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, που τίθενται από το Περιφερειακό Συμβούλιο. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της Περιφέρειας, που έχουν την αρμοδιότητα ελέγχου των περιβαλλοντικών όρων, απαιτούν προσωπικό, αλλά η εφαρμοζόμενη μνημονιακή πολιτική στον δημόσιο τομέα με τις εφεδρείες και τις πιθανές απολύσεις καθιστούν το εγχείρημα του ελέγχου δύσκολο.
Μεγάλα κοινωνικά, πολιτικά και περιβαλλοντικά ζητήματα έχουν συζητηθεί ένα χρόνο τώρα, στην Αιρετή Περιφέρεια Αττικής, όπως: H εργασιακή εφεδρεία, η κοινωφελής εργασία στους Δήμους, οι παιδικοί σταθμοί, η διαχείριση των απορριμμάτων και ο περιφερειακός σχεδιασμός, η υδροδότηση των νησιών, το θέμα της σχεδιαζόμενης εκποίησης του πρ. αεροδρομίου του Ελληνικού, η διαμόρφωση του Φαληρικού όρμου, το νέο ΡΣΑ κ.ά.
Κοινό χαρακτηριστικό των αποφάσεων του Π.Σ. είναι η σύμπλευση των παρατάξεων των δυνάμεων του Μνημονίου (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ), ειδικά μετά τη συγκρότηση της κυβέρνησης Παπαδήμου. Οι παρατάξεις αυτές συμβάλλουν με τη στάση τους στην υποβάθμιση του πολιτικού χαρακτήρα του Περιφερειακού Συμβουλίου.
Ταυτόχρονα, όμως, η λειτουργία του Π.Σ. είναι και μια ευκαιρία για τις αριστερές αντιμνημονιακές δυνάμεις, που εκφράζονται με διαφορετικά ψηφοδέλτια στο Π.Σ. να συμπαραταχθούν και να κάνουν ουσιαστικά βήματα κοινής δράσης. Είχαμε τέτοια παραδείγματα, το χρόνο που πέρασε, κατόπιν πρωτοβουλίας της ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΟΧΙ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ. Πρόσφατο παράδειγμα, η κοινή σύσκεψη παρατάξεων που έγινε με θέμα τον Πολιτισμό.
Η ΑΤΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ - ΟΧΙ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ, σταθερή στην ιδρυτική της διακήρυξη και με σαφή τον αντιμνημονιακό χαρακτήρα όλο αυτό το διάστημα, ήταν και είναι σε άμεση επαφή με τα κινήματα και την κοινωνία, που πλήττεται, αγωνιά και αγωνίζεται.
Έφερε για συζήτηση στο Π.Σ. μια σειρά ζητήματα, που αφορούσαν τοπικά αιτήματα συλλογικοτήτων της Αττικής (π.χ. Ρομά του Ελαιώνα και ανακύκλωση), μεγάλα υπερτοπικά ζητήματα (π.χ. Ελληνικό) καθώς και τον κίνδυνο ξεπουλήματος της ΕΥΔΑΠ μέσω του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων. Ενώ με την παρουσία και δράση της, προσπαθεί να αναβαθμίσει το ρόλο του Περιφερειακού Συμβουλίου.
Ωστόσο σήμερα, την γκρίζα εποχή των Μνημονίων, είναι απαραίτητη η παραπέρα ενίσχυση της σχέσης της Περιφερειακής Παράταξης με τα κινήματα των πολιτών και τις δημοτικές κινήσεις. Αναγκαία επίσης είναι και η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου-Οράματος για την Περιφέρεια Αττικής. Ένα Σχέδιο αντιμετώπισης της βαθιάς κρίσης, βασισμένο σε ήπια ισόρροπη και δίκαιη ανάπτυξη, με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την αειφορία, μέσα σε μια κοινωνία αλληλεγγύης και συλλογικότητας.
* Η Χαρά Καφαντάρη είναι Γεωλόγος, μέλος της "Αττικής Συνεργασίας"