Το 1976 το πυρηνικό λόμπυ της Αγγλίας είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την εγκατάσταση πυρηνικού αντιδραστήρα στην Ελλάδα. Τότε είχε γίνει γνωστό ότι το τίμημα ήταν 50 εκατομμύρια δολάρια, πληρωτέο σε ελληνικές σταφίδες! Το 1977, όταν το αθηναϊκό νέφος ήταν «στα πάνω του» και ένας υπουργός εκφωνούσε την ιστορική φράση «φέρτε μου ένα νεκρό από το νέφος» - αξιώνοντας μια αυστηρά αιτιοκρατική απόδειξη των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης , του είδους Η2+Ο=Νερό ! - η επαρχία Καρυστίας στη Νότια Εύβοια είχε ήδη επιλεγεί για την εγκατάσταση πυρηνικού αντιδραστήρα. Η περιοχή απείχε λίγο από την πρωτεύουσα, περίπου 60 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή, όμως ήταν μια από εκείνες τις γοητευτικές νοτιοελλαδίτικες ερημιές - «εργοτάξιο εξαιρετικών αισθημάτων», θα ‘λεγε ο ποιητής Γιώργος Χρονάς - που εγχαράσσονται ανεξίτηλα στη μνήμη. Μια περιοχή που μεταγενέστερα, ελλείψει αισθητικών και οικολογικών αντιστάσεων, επέπρωτο να αλωθεί από τις θηριώδεις ανεμογεννήτριες….
Το 1979 είχε αναπτυχθεί ευρύτατη προβληματική υπέρ, κατά , ή/και …μακριά από την αυλή μου (!), για την υπόθεση του πυρηνικού αντιδραστήρα…. Τον Μάϊο της ίδιας χρονιάς στη Χαλκίδα, γινόταν συγκέντρωση με συμμετοχή 4.000 (!)ατόμων, εναντίον της πυρηνικής εγκατάστασης . Το ατύχημα στο Three Mile Island που είχε προηγηθεί τον Μάρτιο του 1979 με την παρ’ ολίγον τήξη της καρδιάς του αντιδραστήρα, έβαζε την υπόθεση σε νέες βάσεις. Η αντιπυρηνική κίνηση αφενός, και αφετέρου οι ύστεροι υπολογισμοί του πυρηνικού λόμπυ, προκάλεσαν την ματαίωση του σχεδίου.
Το 1986 το «τυχαίο ατύχημα» στο Τσερνομπύλ συγκλόνισε πραγματικά την ελληνική κοινή γνώμη. Η αγανάκτηση απέναντι στις πρακτικές συγκάλυψης ήταν μεγάλη. Η Σουηδική Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, γενικώς θεωρούμενη ως αξιόπιστος φορέας πληροφοριών, επαναλάμβανε μονότονα αρκετές ημέρες του Μαϊου του 1986 ότι «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ»…..Όταν όμως καταλάγιασε ο πρώτος αναβρασμός, εξέδωσε σύντομη ανακοίνωση με περιεχόμενο : «Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΠΑΡΗΛΘΕ!» Το αυτογκόλ (!) ήταν απίθανο, συγκρίσιμο μόνο με τις επιδόσεις του εγχώριου παλαιοκομμουνισμού, που σε κάποια στιγμή υποστήριξε ότι το ραδιενεργό νέφος προήλθε από την αντισοβιετική προπαγάνδα της Ουάσιγκτον……
Το Φθινόπωρο του 1986 το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία υπέρ των πυρηνο-ηλεκτρικών προγραμμάτων, όμως ο αναβρασμός της κοινής γνώμης συνεχιζόταν. Στην Ελλάδα ΤΑ ΝΕΑ κυκλοφορούσαν για πολλές εβδομάδες με τη φράση «Πυρηνική Ενέργεια; Όχι, ευχαριστώ», σε πράσινο φόντο. Η προτίμηση του Αντρέ Γκορζ για ένα καπιταλισμό χωρίς πυρηνική ενέργεια παρά για ένα σοσιαλισμό με πυρηνικά, γινόταν πιο κατανοητή και συζητήσιμη, ακόμη ανάμεσα σε κύκλους προϊδεασμένους για την εν γένει καταστροφική δράση του καπιταλισμού…. Ανάμεσα στα θέματα που συζητήθηκαν αρκετά την συγκεκριμένη περίοδο, ήταν και αυτό της διασποράς των ραδιονουκλιδίων και της δια μέσου των φυτών διοχέτευσής τους στο έδαφος – πράγμα που δεν απέκλειε και την αντίθετη «φορά» σε ορισμένες περιπτώσεις. Ακόμη τέθηκε και το ζήτημα των ουρανιούχων κοιτασμάτων στο Παρανέστι της Δράμας, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη παραγωγή «πρώτης ύλης» για έναν πυρηνικό αντιδραστήρα. Στους αντιπυρηνικούς κύκλους έγινε απολύτως σαφές ότι και μόνη η μεταφορά των κοιτασμάτων στην επιφάνεια της γης και εν συνεχεία η δέσμευση ενός ποσοστού «ωφέλιμης ύλης» με την απόρριψη του υπολοίπου, θα σήμαινε τρομερές επιβαρύνσεις για τον μείζονα βαλκανικό χώρο…
Για ένα τέταρτο αιώνα μετά, η «καμπύλη» της ελλαδικής αντιπυρηνικής κίνησης ήταν κυμαινόμενη. Το 1999 η χρήση απεμπλουτισμένου ουρανίου για την αύξηση της διατρητικής ικανότητας των συμβατικών βλημάτων στην Γιουγκοσλαβία, προκάλεσε κάποιες συζητήσεις σχετικά με την έκθεση του στρατιωτικού προσωπικού, των μαχόμενων μερών και των αμάχων, στις ακτινοβολίες. Η Βόρεια Ελλάδα και οι κοντινές περιοχές της Βαλκανικής αναστατώθηκαν, το θέμα κρατήθηκε στην επικαιρότητα για πολύ καιρό. Δεν πέρασαν μερικά χρόνια, όταν επισημάνθηκε ότι ένα ασυνήθιστα μεγάλο μέρος του νατοϊκού στρατιωτικού προσωπικού είχε αναπτύξει καρκίνους, πιθανότατα λόγω της έκθεσής του στο απεμπλουτισμένο ουράνιο. Το τουρκικό Ακούγιου με τις υποστολές και τις ανακάμψεις του σχεδίου, το Κοζλοντούϊ της πεπαλαιωμένης τεχνολογίας και το σχεδιαζόμενο Μπέλενε με αντίστοιχες προωθήσεις/οπισθοχωρήσεις, οι προτεινόμενες εγκαταστάσεις στα Σκόπια και στην Αλβανία, θύμιζαν στο μορφωμένο κοινό της χώρας ότι ο κίνδυνος καραδοκούσε, έστω και εκτός των τειχών…Και ότι στην πυρηνική εποχή η έννοια της Εθνικής Κυριαρχίας έπρεπε να πειθαρχεί σε περιορισμούς αντίστοιχους με τις διακινδυνεύσεις που προκαλεί μία χώρα εναντίον των άλλων.
Τον Αύγουστο του 2009,σε μια επίσκεψη Ελλήνων ακτιβιστών στο υπό ίδρυση πυρηνικό εργοστάσιο στο Μπέλενε της Βουλγαρίας με αφορμή διεθνή αντιπυρηνική συνάντηση, μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε από κοντά τα μεγέθη των εγκαταστάσεων και τα μέτρα ασφαλείας . Ακόμη είχαμε την ευκαιρία να βιώσουμε ή να επιβεβαιώσουμε τον «πυρηνικό αποκρυφισμό», από τον οποίο έπασχαν οι βουλγαρικές αρχές : Οι οποίες μάλιστα μας απείλησαν με σύλληψη αν πλησιάζαμε το χώρο των (ανενεργών) εγκαταστάσεων….Ένα χρόνο αργότερα, παρατηρήθηκαν ρωγμές στις σωληνώσεις του συστήματος προστασίας ενός άλλου, ενεργού βουλγαρικού αντιδραστήρα στο Κοζλοντούι, χωρίς όμως διαρροή ραδιενέργειας – κατά πως βεβαίωσαν οι αρχές. Το γεγονός έδωσε αφορμή για την έκδοση ανακοίνωσης – καταγγελίας του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου Μεσογείου(Οκτ’ωβριος 2010), που δραστηριοποιήθηκε για τα ζητήματα αυτά επί πολλά χρόνια.
Στο όλο αυτό σκηνικό, εντυπωσιακή ήταν η ανάκαμψη του φιλοπυρηνικού λόγου τη τελευταία δεκαετία, μέσω της επίκλησης του ενεργειακού ζητήματος και με επιχείρημα τη συνεχιζόμενη λειτουργία των 143(πλέον) αντιδραστήρων στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Εντυπωσιακή ήταν επίσης η συνηγορία υπέρ της πυρηνικής ενέργειας από κάποιους «σεσημασμένους» οικολόγους όπως ο James Lovelock , θεμελιωτής της θεωρίας της Γαίας, που υποστήριξε το 2004 ότι η πυρηνική ενέργεια είναι η μόνη πράσινη λύση….Οι συμπληγάδες της όξυνσης του ενεργειακού προβλήματος και του φαινομένου του θερμοκηπίου καθόρισαν τη «φιλοπυρηνική» μεταστροφή διαφόρων στρωμάτων της διανόησης, μεταξύ των οποίων και της Ακαδημίας των Αθηνών….
Όλη αυτή την 25ετία, το ελληνικό κοινό έδινε την προσοχή του μάλλον στις επικεφαλίδες παρά στα «μικρά γράμματα» της πυρηνικής υπόθεσης. Έτσι διέλαθε της προσοχής πολλών ότι η κατασκευή νέας «σαρκοφάγου» για τον εγκλεισμό των πυρηνικών ερειπίων του Τσερνομπύλ είχε ορίζοντα το 2104 (!), κάτι που δήλωνε πανηγυρικά τα «εις τους αιώνας των αιώνων» κόστη της ασφαλούς αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων - που με τη σειρά τους αποτελούσαν στοιχεία του γενικότερου κόστους των πυρηνικών αντιδραστήρων…. Ακόμη διέλαθε της προσοχής πολλών η ευκολία με την οποία στηρίχθηκε η «μακροημέρευση» των πυρηνικών αντιδραστήρων πολύ πέραν των 25 ετών – που αρχικά είχαν δηλωθεί ως όριο απόσυρσης από την ενεργό δράση.
Η σχάση των πυρηνικών υλικών είναι μια διαδικασία αντίθετη με την σύντηξη, που καταναλώνει ήδη τους τεράστιους πόρους ενός διεθνούς κονσόρτσιουμ και αναμένεται να δώσει αποτελέσματα όχι πριν το 2040 ! Σε αντίθεση με τη σχάση, πάνω στην οποία βασίζεται η λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων, η σύντηξη δεν δημιουργεί θραύσματα και κατάλοιπα, όμως οι θερμοκρασίες που παράγει είναι τρομακτικές και ο εγκλεισμός ή/και τιθάσευσή τους είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Κατά τα άλλα ισχύει μια παλιά παρατήρηση ενός πράσινου βουλευτή : Γιατί επενδύονται χρήματα στη σύντηξη, όταν ο ήλιος ο ίδιος λειτουργεί με τη σύντηξη και μας χορηγεί δωρεάν το προϊόν της, υπό τη μορφή της ηλιακής ενέργειας;
ΥΓ. Το κείμενο δημοσιεύθηκε σε συνεπτυγμένη μορφή στην ΑΥΓΗ της 5.4.2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου